به گزارش خبرگزاري "مهر"،در اين ميان مهمترين عضو ناظر اين سازمان كه جمهوري اسلامي ايران مي باشد، نقشي اساسي در ايجاد تفاهم و برقراري امنيت در منطقه برعهده دارد.
با برگزاري پنجمين سالگرد تاسيس سازمان همكاري شانگهاي كه در شهرهاي پكن و تاشكند مقر دارد، رسانه هاي جهان نيز به طور كامل گسترده اي به پوشش اخبار و به وپژه ديدارهاي سران كشورهاي حاضر در اين اجلاس پرداختند.
در اين ميان، برخي از رسانه ها با برجسته كردن سخنان سران اعضاي اين كشورها مبني بر اعتمادشان به توانايي اعضا براي تحقق يافتن اهداف سازمان همكاري شانگهاي، سعي در نشان دادن اهميت تك تك اعضاي اين سازمان و نقش آنها درتحقق اهداف سازمان مذكور داشتند.
در اين راستا، خبرگزاري چيني "شين هوا" درباره ششمين نشست سازمان همكاري شانگهاي، شكوفايي و همسويي منطقه اي را از جمله اهداف تشكيل اين سازمان اعلام كرد.
كنفرانس سالانه سازمان همكاري شانگهاي اشاره روشني داشت به اينكه اقتصادهاي كشورهاي عضو، همكاري همه جانبه خود را افزايش خواهند داد و براي تبديل منطقه به منطقه همسو، بهره مند از صلح دائم و شكوفايي مشترك تلاش خواهند كرد.
در اين چارچوب، "هوجين تائو" رئيس جمهوري چين در اين نشست پيشنهاد تدوين معاهده اي شامل روابط حسن همجواري و همكاري دائمي در چارچوب سازمان را مطرح كرد.
| سران كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي در ششمين نشست خود، 10 سند همكاري در زمينه هاي مختلف از جمله در زمينه امنيتي امضا كردند |
هوجين تائو، نورسلطان نظربايف، قربان بيك باقي اف، ولاديمير پوتين، اسلام كريم اف و امام علي رحمان اف روساي جمهوري چين، قزاقستان، قرقيزستان،روسيه، ازبكستان و تاجيكستان كه اعضاي اصلي سازمان همكاري هاي شانگهاي را تشكيل مي دهند، نشست خود را پشت درهاي بسته برگزار كردند.
پس از آن، نشست فراگيرتري با پيوستن مقام هاي عالي رتبه چهار كشور ناظر شامل محمود احمدي نژاد رئيس جمهوري ايران، پرويز مشرف رئيس جمهوري پاكستان، مورلي ديورا وزير نفت و انرژي هند، و نامبارين انخبايار رئيس جمهوري مغولستان و مسئولان سازمان هاي بين المللي ونيز حامد كرزاي رئيس جمهوري افغانستان به عنوان ميهمان برگزار شد.
سران كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي در ششمين نشست خود، 10 سند همكاري در زمينه هاي مختلف از جمله در زمينه امنيتي امضا كردند و بر ضرورت تقويت همكاري ها در تمام سطوح تاكيد كردند.
با عضويت ايران، هند، مغولستان و پاكستان به عنوان ناظر در اين سازمان طي سالهاي 2004 و 2005 ميلادي موافقت شده بود.
در اين راستا، خبرگزاري فرانسه نوشت: پوتين يكي از سران اصلي سازمان همكاري شانگهاي ضمن دفاع از اين سازمان در منطقه آسياي ميانه كه برخي آن را رقيبي براي ناتو (سازمان پيمان آتلانتيك شمالي) مي دانند و همچنين ضمن اشاره به از دست دادن پايگاه نظامي واشنگتن در ازبكستان، ديدگاه آمريكا در منطقه را "تخريب كننده" خواند و گفت كه بسته شدن اين پايگاه هرگز جاي تعجبي نداشته است.
وي پس از نشست سازمان همكاري هاي شانگهاي (SCO) گفت : ما از همه مي خواهيم كه بسيار دقيق باشند و اجازه دهند كه كشوري در مسير طبيعي توسعه پيدا كند.
پوتين تصريح كرد: ما بايد از آنها (كشورهاي آسياي ميانه) حمايت كنيم و فراموش نكنيم كه ازبكستان در كجا واقع شده است.
رئيس جمهوري روسيه در ادامه سخنان خود خاطرنشان كرد كه خارجي ها نشان داده اند آنها وقتي كه از "انگها و كلمات مبتذل" براي شكايت از اين منطقه و به ويژه در مورد ازبكستان استفاده مي كنند؛ پس كشورهاي آسياي ميانه را درك نمي كنند و اين اقدامي است كه ازسوي گروه هاي حقوق بشر مورد انتقاد قرار گرفته است.
در همين حال، هوجين تائو رئيس جمهوري چين در ديدار با احمدي نژاد با اشاره به روابط قديمي ايران و چين كه ازطريق جاده ابريشم ملت هاي دو كشور به يكديگر متصل و داراي مراودات فراوان بودند اظهار داشت: چين و ايران دو كشور در حال توسعه در امور بين المللي ديدگاه هاي مشترك بسياري دارند و روابط سياسي و حجم مبادلات اقتصادي دو كشور در سالهاي اخير بسيار خوب بوده است و درباره موضوعات مختلف جهان از جمله اصلاح ساختار سازمان ملل و حقوق بشر مشورتهاي بسيار خوب و صميمي داشته اند.
وي بر لزوم تقويت رايزني هاي سياسي ميان دو كشور، تعميق روابط اقتصادي دوجانبه در بخش هاي مختلف از جمله راه و ترابري، انرژي، مخابرات، برق، معادن و ذوب فلزات و همچنين گفتگوي فرهنگي دو تمدن ايران و چين تاكيد كرد و ادامه داد: چين و ايران از كشورهاي باستاني و متمدن هستند و بايد روابط فرهنگي خود را براي تسريع در مبادلات انساني و فرهنگي تقويت كنند.
در همين حال، خبرگزاري فرانسه نوشت : رئيس جمهوري تاجيكستان اظهار داشت: سازمان همكاري هاي شانگهاي نقشي اساسي و پويا در سياست هاي كشورهاي منطقه و جهان ايفا مي كند و به صورت مثبت و سازنده بر صلح جهاني تاثيرگذار است.
نور سلطان نظربايف رئيس جمهوري قزاقستان نيز درباره موفقيت نشست سازمان شانگهاي ابراز اميدواري كرد.
در ادامه، رئيس جمهوري پاكستان تاكيد كرد كه كشورش براي رشد، توسعه، صلح و امنيت منطقه اي با همكاري كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي تلاش خواهد كرد.
پرويز مشرف گفت كه ملاقات هاي دوجانبه وي با سران كشورهاي منطقه، به تقويت و حمايت از تجارت و روابط اقتصادي با اين كشورها كمك خواهد كرد. پاكستان مي تواند نقشي اصلي در تقويت تجارت در داخل منطقه و خارج آن و داخل سازمان همكاري هاي شانگهاي و بين كشورهاي عضو اين سازمان و جنوب آسيا، حوزه خليج فارس و جهان ايفا كند.
در همين حال، "سامدان انكهتسي سينگ" رئيس دفتر مطبوعاتي رياست جمهوري مغولستان نيز درباره امكانات و توانمندي هاي زياد سازمان همكاري شانگهاي ابراز اميداوري كرد و گفت كه اقتصاد كشورهاي عضو اين سازمان به ويژه چين و روسيه در حال رشد سريع است.
وي افزود: فعاليت اين سازمان درحال افزايش و جايگاه آن در صحنه بين المللي درحال بالارفتن است.
در عين حال، "ب.ف. راو" رئيس بخش نظارت وزارت امور خارجه هند نيز تاكيد كرد كه كشورش از اهداف اساسي سازمان شانگهاي متمركز بر تقويت اعتماد دوجانبه، حسن همجواري، دوستي، همكاري، حفظ صلح، امنيت و ثبات منطقه اي و كمك در زمينه توسعه اقتصادي و اجتماعي در منطقه حمايت مي كند و به مشاركت در همكاري اقتصادي و مبارزه با تروريسم در چارچوب اين سازمان اهميت مي دهد.
اين مقام هندي گفت كه كشورش به شدت به شركت در همه فعاليت هاي متمركز بر توسعه اجتماعي و اقتصادي اهميت مي دهد.
"قربان بك باكيف" رئيس جمهوري قرقيزستان نيز گفت كه سازمان همكاري شانگهاي نقشي بي بديل در امنيت و ثبات منطقه اي ايفا مي كند و ساز وكار فعالي براي تقويت اعتماد دوجانبه، حسن همجواري و همكاري در همه زمينه ها بين اعضاي آن به شمار مي رود.
وي افزود كه همكاري اقتصادي فاكتوري مهم در تقويت و حمايت از سازمان شانگهاي است و ادامه فعاليت براي بهبود چارچوب قضايي جنبه مهمي از محورهاي اين سازمان است.
رئيس جمهوري قرقيزستان خاطرنشان كرد كه آينده سازمان شانگهاي بسيار گسترده و دربردارنده وظايف بزرگي مانند رويارويي با تهديدات و چالش هاي بين المللي و مبارزه با تروريسم و تندروي و جدايي طلبي و تعميق همكاري اقتصادي و بازرگاني و نيز بهبود سطح معيشتي ملت ها و حفظ از ثبات است.
در همين حال، "اسلام كريمف" رئيس جمهوري ازبكستان نيز اظهار داشت: آژانس مبارزه با تروريسم منطقه اي وابسته به سازمان شانگهاي نقش با اهميت و روزافزوني در حفظ امنيت داخل منطقه سازمان شانگهاي ايفا مي كند.
وي افزود كه علاوه بر مبارزه با تروريسم و جدايي طلبي و تندروي شايسته است، آژانس مبارزه با تروريسم وابسته به سازمان شانگهاي فعاليت هايي گروه هاي اصولگرا و تندرو را از بين ببرد.
| خبرگزاري "شينهوا" درباره ششمين نشست سازمان همكاري شانگهاي، شكوفايي و همسويي منطقه اي را از جمله اهداف تشكيل اين سازمان اعلام كرد |
سازمان همكاري شانگهاي SCO در اصل با نام " شانگهاي 5 " در سال 1996 ميلادي تاسيس شد كه هدف آن تا حد زيادي غيرنظامي كردن مرز بين چين و اتحاد جماهير شوروي بود و در سال 2001 ميلادي اين سازمان ازبكستان را به عنوان عضو جديد پذيرفت و خود را با نام SCO نام گذاري كرد.
اين درحالي است كه شوراي روابط خارجي آمريكا Council On Foreign Relations در تحليلي نوشت: مغولستان در سال 2004 ميلادي عضو ناظر شد و ايران، پاكستان و هند سال بعد به عنوان عضو ناظر اعلام شدند. نقش اين سازمان ازآن زمان در منطقه افزايش يافت و به موضوعاتي مثل مبارزه با تروريسم و مواد مخدر پرداخته است. پيش بيني مي شود اين سازمان كه برخلاف سازمان معاهده آتلانتيك شمالي هنوز يك معاهده دفاعي دوجانبه به شمار نمي رود، مانورهاي نظامي مشتركي در تاجيكستان طي سال جاري برگزار كند. همچنين انتظار مي رود كه طي سال آتي مانورهاي ضد تروريستي را در كوه هاي اورال روسيه برگزار كند.
برخي كارشناسان به منافعي كه اعضاي اين سازمان طي سالهاي اخير به دست آورده اند، اشاره مي كنند كه شامل بهبود روابط بين چين و روسيه و تهديد آشكار اعمال شده ازسوي نظاميان آمريكايي در منطقه است.
در اين منبع تحقيقاتي آمريكايي چنين آمده است: برخي كارشناسان همچون "ويليام اودوم"عضو ارشد انستيتو "هادسون" مي گويند كه اين سازمان توسط روسيه و چين به عنوان ابزاري براي ارزيابي نفوذ آنها در آسياي ميانه و جلوگيري از دسترسي ايران به منبع گسترده انرژي منطقه مورد استفاده قرار مي گيرد.
به گزارش مهر،بيهنر همچنين در مورد موضع اين سازمان در برابر حضور آمريكا در منطقه مي نويسد: اعضاي SCO مي گويند كه پايگاه هاي آمريكا در منطقه به دنبال حملات 11 سپتامبر تاسيس شد و اين به معناي حضور دائمي آنها نبود و تنها براي كمك به جنگ به رهبري آمريكا در افغانستان تاسيس شد.چين و روسيه از حضور نظامي آمريكا در منطقه آسياي ميانه آزرده خاطر شده اند، زيرا هر دو اين منطقه را تحت نفوذ خود مي دانند.
اين گزارش مي افزايد: پس از شورش ها در اوكراين، گرجستان و قرقيزستان، روسيه به حضور آمريكا در منطقه پس از اتحاد جماهير شوروي سابق، همچون توسعه شرقي ناتو و حضور رو به رشد آن در افغانستان، با ترديد بيشتري نگاه مي كند. بسياري در مسكو مي گويند كه وقوع انقلابهاي رنگي كارسازمانهاي غيردولتي است كه توسط آمريكا سرمايه گذاري شده اند.
به عقيده كارشناسان، پكن به حضور نظامي آمريكا در مناطق غربي مرز خود به عنوان بخشي از استراتژي واشنگتن براي محدود كردن چين نگاه مي كند.
نويسنده شوراي روابط خارجي آمريكا همچنين در مورد محرك هاي ايران براي پيوستن به اين سازمان مي نويسد: ايران به اين سازمان به عنوان يك باشگاه از كشورهاي همفكر نگاه مي كند كه براي منافع ژئواستراتژيك آن در منطقه مهم است.از سوي ديگر ايران مي خواهد رابطه مستحكم تري با هند و چين داشته باشد.
كارشناسان مي گويند كه يكي از اهداف ايران براي پيوستن به اين سازمان، آمريكاست. اين عضويت براي ايران محافظي در برابر فشارهاي بين المللي به علت برنامه هسته اي آن خواهد بود.اين درحالي است كه آمريكا هنوز با اين معما روبروست كه چرا چين و روسيه مي خواهند عضويت ايران را در اين سازمان بپذيرند.
به گزارش "مهر"، در گروه پنج هدف چين از تشكيل چنين گروهي جلوگيري از كمك دولت هاي جديد التاسيس آسياي ميانه به شورشيان استان سين كيانگ كه بيشتر ايغورهاي ترك تبار بود. بسياري از شورشيان اين استان عظيم چين، پيوندي نزديك با ايغورهاي آسياي ميانه دارند. براي كشورهاي آسياي ميانه نيز مسئله قوميت فرصتي فراهم آورد تا از اين مناسبات بهره برداري تجاري از همسايه قدرتمند شرقي كند. هدف روسيه از پيوستن به اين سازمان، تثبيت مجدد اقتدار خود در منطقه اي بود كه آن را به طور سنتي جزو حوزه نفوذ خود تلقي مي كرد.
در همين حال، روزنامه انگليسي "فايننشال تايمز" در زمينه برگزاري اجلاس سازمان همكاري هاي شانگهاي مي نويسد: چين و روسيه همواره تلاش كرده اند تا از اقدامات سخت عليه ايران جلوگيري كنند. چين تلاش كرده است تا با تعدادي از كشورهاي خاورميانه و ازجمله ايران روابط نزديكي داشته باشد و اين به علت نياز به نفت اين كشورهاست. ايران حدود 13 درصد از واردات نفت چين را فراهم مي كند و پكن نيز قراردادي را براي خريد گاز طبيعي مايع از ايران امضا كرده است.
تحليلگران در آمريكا ابراز نگراني كرده اند كه سازمان همكاري شانگهاي به يك سد در برابر منافع آمريكا در منطقه تبديل شود و اين نگراني حتي پيش از اعلام ديدار احمدي نژاد بود.
"يانگ گوانگ"رئيس انستيتو پژوهش خاورميانه تحت آكادمي علوم اجتماعي چين و يك كارشناس دولتي گفت كه حضور ايران در سازمان همكاري شانگهاي طبيعي است و فرصتي براي پيشرفت ديپلماتيك در مسئله هسته اي آن است.
اما وي خاطرنشان كرد كه شايد هم اكنون زمان اجازه براي عضويت دائم ايران در اين سازمان نباشد.
به گزارش "مهر"، اكنون دو كشور روسيه و چين در چارچوب سازمان همكاري شانگهاي، همفكري هاي مربوط به امنيت مرزي، مبارزه با اشرار و همچنين تبادلات تجاري را دنبال مي نمايند و هند همكاري هاي تكنولوژيك و اقتصادي بلندي را با روسيه و چين برقرار كرده است. سازمان شانگهاي كشور هند را در بدنه خود به عنوان يك عضو ندارد. در اين بين پيوستن ايران و هند به چين و روسيه مي تواند تشكيل دهنده مربع قدرت در آسيا باشد.
| پكن به حضور نظامي آمريكا در مناطق غربي مرز خود به عنوان بخشي از استراتژي واشنگتن براي محدود كردن چين نگاه مي كند |
با وجود رقابت بين آمريكا، چين و روسيه پيوستن كشورهايي چون ايران به سازمان همكاري شانگهاي، وزنه ضد آمريكايي تصميمات در سطح منطقه سنگين تر از قبل شده و تبديل به محور مقابله گرايي در برابر يكجانبه گرايي آمريكا شده است.
در همين حال، خبرگزاري ريانوستي مي نويسد: "شون مك كورمك" سخنگوي وزارت خارجه آمريكا ادعا كرد كه حضور ايران در نشست سران سازمان همكاري شانگهاي، مغاير با تلاش هاي ضد تروريستي كشورهاي عضو اين سازمان است كه اين كشورها آن را اولويت كار خود مي دانند.
وي مدعي شد كه آمريكا آماده است تا از اساس اين سازمان حمايت كند، اما همچنين افزود كه برخي اقدامات اين سازمان در عمل با اهداف آن در تناقض است.
مك كورمك اظهار داشت: آمريكا اين سازمان را يك سازمان ضدآمريكايي نمي داند و واشنگتن خواهان عضويت يا عضو ناظر در اين گروه نيست.
اين درحاليست كه "دونالد رامسفلد" نيز اخيرا مسئله پيوستن ايران به سازمان همكاري هاي شانگهاي را مورد انتقاد قرار داد و در اظهاراتي غيرمسئولانه مدعي شد: براي من بسيار عجيب است كه كشوري مي خواهد به اين سازمان بپيوندد كه مي گويد مخالف تروريسم است و اين درحالي است كه خود يكي از كشورهاي هدايت كننده تروريسم در جهان است.