خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ رامین حسین آبادیان: هنگامی که زمزمه های سفر «ملک سلمان» پادشاه عربستان به مصر در رسانه ها پیچید، این سؤال در اذهان متبادر شد که چه چیز موجب شده تا پادشاه سعودی روی غرور خود پا گذاشته و به کشوری سفر کند که حداقل طی دو سال گذشته در بسیاری از مواضع سیاست خارجی خود با سعودی ها اختلاف اساسی داشته است.
در نگاه اول اینگونه به نظر می رسید که هدف از این سفر حل و فصل مناقشات سیاسی در خصوص مسائل و بحران های مختلف در منطقه باشد، اما پس از گذشت ۲ روز از سفر «ملک سلمان» پادشاه سعودی به مصر مشخص شد مسأله چیز دیگری است و آنچه که وی را به مصر کشانده، چراغ سبز نشان دادن دولت قاهره برای خاتمه دادن به قائله ای بود که در طول حدود نیم قرن روابط دو طرف را تحت تأثیر خود قرار داده بود.
در جریان سفر پادشاه سعودی به مصر دو طرف توافقنامه ترسیم مرزهای آبی میان یکدیگر را به امضا رساندند؛ توافقنامه ای که ملک سلمان برای امضای آن ریاض را به مقصد قاهره ترک کرد. به موجب این توافقنامه دو جزیره «تیران» و «صنافیر» به عربستان سعودی واگذار شد.
جزیره «تیران» در ورودی تنگه «تیران» قرار دارد؛ تنگه ای که خلیج «العقبه» را از دریای سرخ جدا می کند و در ۶ کیلومتری ساحل شرقی سینا نیز قرار دارد. مساحت جزیره «تیران» به ۸۰ کیلومتر مربع می رسد. در طرف مقابل، جزیره «صنافیر» در مجاورت جزیره «تیران» در قسمت شرقی آن واقع شده است و مساحت آن نیز به ۳۳ کیلومتر مربع می رسد.
دو جزیره «تیران» و «صنافیر» ۳ گذرگاه به سمت خلیج «العقبه» ایجاد کرده اند. اولین گذرگاه در حد فاصل میان ساحل سیناء و جزیره تیران بوده که عمق آن به ۲۹۰ متر می رسد. دومین گذرگاه هم درست در همین منطقه واقع شده است و عمق آن تنها ۷۳ متر است. اما سومین گذرگاه در حد فاصل میان جزایر «تیران» و «صنافیر» واقع شده که عمق آن به ۱۶ متر می رسد.
اختلافات میان مصر و عربستان بر سَر حاکمیت دو جزیره «تیران» و «صنافیر» ادامه پیدا کرد تا اینکه در سال ۱۹۵۰ به دلیل ضعف نیروی دریایی ارتش عربستان سعودی در تأمین امنیت این دو جزیره موجب شد تا دو طرف بر سَر حضور نظامی مصر در این دو جزیره توافق کنند. با این حال، در سال ۱۹۵۴ مصر در نامه ای به سازمان ملل متحد اعلام کرد که جزایر «تیران» و «صنافیر» متعلق به این کشور است نه عربستان سعودی.
دولت مصر در نامه خود به سازمان ملل برای اثبات مالکیت دو جزیره «تیران» و «صنافیر» اعلام کرد که تمامی اسناد و مدارک موجود مبنی بر حضو نظامیان مصری در این دو جزیره در جریان جنگ جهانی دوم موجود است و هیچکس نمی تواند در صحت این مدارک تشکیک کند.
در سال ۱۹۷۵ نیز عربستان سعودی نامه ای را به سازمان ملل متحد ارسال و در آن اعلام کرد: جزایر «تیران» و «صنافیر» متعلق به عربستان سعودی بوده و در مرزهای آبی آن قرار دارد. سعودیها در نامه خود خطاب به سازمان ملل اعلام کردند: از آنجایی که جزایر «تیران» و «صنافیر» در مرزهای آبی عربستان قرار دارد، ریاض نمی تواند از مالکیت خود نسبت به آنها چشم پوشی کند.
جزایر «تیران» و «صنافیر» اولین بار در جنگ سال ۱۹۵۶ به مدت ۱۰ ماه توسط رژیم صهیونیستی اشغال گردید. پس از شکست اعراب در جنگ معروف ۶ روزه با رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۶۷، این جزایر به تصرف رژیم صهیونیستی درآمد.
جزایر تیران و صنافیر تا سال ۱۹۷۹ هم‌زمان با امضای معاهده کمپ‌دیوید در تصرف ارتش رژیم صهیونیستی بود، اما پس از آن رژیم صهیونیستی برای جلوگیری از هرگونه تحریک افکار عمومی این جزایر را به شکل صوری در اختیار سازمان ملل قرار داد.
در هر صورت وجود اختلافات گسترده میان عربستان سعودی و مصر بر سَر مالکیت جزایر «تیران» و «صنافیر» در طول حدود نیم قرن، خود به تنهایی گویای اهمیت استراتژیک این جزایر است. اهمیت استراتژیک جزیره «تیران» در مشرف بودن آن بر تنگه «تیران» و همچنین منطقه «شرم الشیخ» در سواحل شرقی سیناء محسوب می شود. اهمیت استراتژیک دیگر جزایر «تیران» و «صنافیر» اشراف آنها بر کشتیرانی از خلیج «العقبه» است و موقعیت جغرافیایی این دو جزیره به مالک آنها این اجازه را می دهد تا خلیج العقبه را مسدود سازند.
از سوی دیگر، دو جزیره «تیران» و «صنافیر» از نظر اقتصادی نیز بسیار حائز اهمیت هستند، چراکه به دلیل زیبایی ساختار آنها و پاکیزه بودن آبشان از جمله جزایری در جهان هستند که بیشترین تعداد گردشگران از سراسر دنیا را به خود جذب می کنند و به همین دلیل به آنها به عنوان یک منبع درآمدزایی مناسب نگریسته می شود.
در نهایت سفر اخیر «ملک سلمان» پادشاه عربستان سعودی به مصر به اختلافات میان ریاض و قاهره در خصوص مالکیت جزایر «تیران» و «صنافیر» پایان داد و دولت مصر این جزایر را به سعودیها واگذار کرد. دولت مصر با صدور بیانیه ای ضمن اذعان واگذاری این جزایر به عربستان سعودی در واکنش به بکارگیری عبارت «فروش حاکمیت مصر» در رسانه ها اعلام کرد: جزایر «تیران» «صنافیر» در واقع در مرزهای آبی عربستان سعودی قرار دارد و تنها اداره و حمایت آن توسط پادشاه سابق سعودی به مصر واگذار شده بود.
اما امضای توافقنامه ترسیم مرزهای آبی میان عربستان و مصر پایان کار سفر ملک سلمان به قاهره نبود، چراکه دو طرف همچنین در خصوص ساخت پلی بر روی دریای سرخ با هدف اتصال زمینی دو کشور توافق کردند. عبدالفتاح سیسی رئیس جمهوری مصر هم پیشنهاد کرده است تا این پل «ملک سلمان» نام گذاری شود.
این پل باعث افزایش تبادل تجاری میان دو کشور عربستان سعودی و مصر و اتصال زمینی آفریقا به آسیا می شود. همچنین می تواند زمینه مناسب را برای اجرای پروژه های دیگری در دو کشور فراهم کند. این پل قرار است بندر گردشگری شرم الشیخ در صحرای سینای مصر را از طریق جزیره های تیران و صنافیر در دریای سرخ به منطقه «راس حمید» در منطقه تبوک در شمال عربستان سعودی متصل کند. شرم الشیخ مهمترین مرکز گردشگری مصر است.
طول این پل ۵۰ کیلومتر خواهد بود و قرار است با هزینه ۴ میلیارد دلار و در مدت ۷ سال ساخته شود. پل در دهانه ورودی خلیج عقبه ایجاد می شود. خلیج عقبه در شمال دریای سرخ است. عربستان سعودی، اردن، اسرائیل و مصر در خلیج عقبه ساحل دارند. خلیج عقبه تنها دسترسی اردن به آب های آزاد است. اسرائیل نیز از غرب به آب های مدیترانه و از جنوب به ساحل خلیج عقبه دسترسی دارد.
دریای سرخ میان کانال سوئز در شمال و تنگه باب المندب در جنوب قرار دارد و مسیر ارتباطی اقیانوس هند به دریای مدیترانه است. این پل از طریق تونل زیردریایی جزیره تیران به صحرای سینا متصل می شود تا مانعی در برابر رفت و آمدهای دریایی نباشد.
این در حالی است که رادیو رژیم صهیونیستی از اعتراض این رژیم به طرح ساخت یک پل برای اتصال عربستان و مصر خبر داده است.
رادیو رژیم صهیونیستی اعلام کرده است: «اسرائیل ساخت پل بر روی دو جزیره تیران و صنافیر در ورودی خلیج العقبه را تهدیدی استراتژیک برای خود می داند زیرا این پل مانع از آزادی کشتیرانی در ورودی جنوبی‌اش می‌شود و آن را به خطر می‌اندازد».
در ادامه این گزارش آمده است: «اسرائیل بارها تکرار کرده که بستن تنگه تیران را علت مستقیم جنگ می‌داند».
رادیو رژیم صهیونیستی تصریح کرده است: «پیمان کمپ‌دیوید امضا شده میان اسرائیل و مصر بر آزادی حق کشتیرانی از طریق تنگه تیران تاکید می‌کند؛ در ماده پنج این توافق آمده است: طرفین، تنگه تیران را از گذرگاه‌های دریایی بین‌المللی و باز برای تمامی کشورها بدون هیچ مانعی می‌دانند همانگونه که دو طرف حق یکدیگر را در کشتیرانی و نیز عبور و مرور هوایی از طریق تنگه تیران محترم می‌شمارند».
در هر صورت هنوز مشخص نیست که مصر در ازای دریافت چه مبلغی حاضر به فروش حاکمیت خود و واگذاری جزایر «تیران» و «صنافیر» شده است. با این حال، نگاهی به سفر اخیر «ملک سلمان» به قاهره به خوبی نشان می دهد که «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر برای او سنگ تمام گذاشت و علاوه بر واگذاری جزایر استراتژیک به پادشاه سعودی، عالی ترین نشان مصری موسوم به «قلادة النیل» (نشان نیل) را به وی اعطا کرد.