خبرگزاری مهر- گروه هنر- عطیه موذن: تصویر و صدا دو عامل مهم تاثیرگذار رو مخاطب هستند و مجموعه «مستند ایران» از این دو برای تاثیرگذاری هرچه بیشتر روی مخاطبانش بهره برده است؛ مخاطبانی که تنها داخلی نیستند و مخاطب جهانی را نیز هدف خود قرار داده اند.
این مجموعه از تجهیزات فنی حرفه ای برای فیلمبرداری از طبیعت و گوشه و کنار ایران بهره برده است و برخلاف اکثر مستندها که سراغ موسیقی آرشیوی می روند، از آهنگساز و خواننده حرفه‌ای کمک گرفته است. تهیه کننده این مستند حتی شعری را که در تیتراژ به کار رفته به افشین یداللهی سفارش داده است تا به قول خود بتواند حداکثر تاثیر را روی مخاطب جهانی بگذارد.
«مستند ایران» مجموعه ای است که به تهیه کنندگی حسین طاهری و کارگردانی ایرج عاشوری سال گذشته تولید شد و از ویژگی های دیگر آن علاوه بر فیلمبرداری های باکیفیت استفاده از موسیقی تولیدی و حرفه ای متناسب با خود کار بود. تیتراژ این مجموعه مستند توسط محمد معتمدی با شعری از افشین یداللهی خوانده شد.
سری جدید این مجموعه که ابتدا به جاذبه ها و زیبایی های قزوین پرداخت در ایام نوروز از شبکه یک سیما پخش شد و قرار است در هر فصل این مجموعه سراغ جاذبه های یک استان برود. به این ترتیب قسمت های مربوط به زنجان در فصل تابستان، قسمت های مربوط به سیستان و بلوچستان در پاییز و همدان در زمستان روی آنتن شبکه یک سیما می رود.
به همین منظور خبرگزاری مهر گفتگویی را با حسین طاهری تهیه کننده و محمد معتمدی خواننده این مجموعه ترتیب داد.
*جناب معتمدی ساخت موسیقی این مستند با تور کنسرت های شما همزمان شد. درباره چگونگی ساخت تیتراژ با توجه به این همزمانی توضیح می دهید؟
محمد معتمدی: ما بلافاصله بعد از آمدن افشین عزیزی آهنگساز این مستند کار را شروع کردیم. از طرفی ساخت موسیقی این مستند با یک فشردگی زمانی همراه بود چون باید قسمت اول حتما در روز اول عید پخش می شد و زمان ما برای شروع ساخت موسیقی بسیار کم بود. در حالت عادی ساخت این موسیقی در این تایم و با این کیفیت، کاری محال است اما با توجه به انرژی که آقای عزیزی داشت و عزمی که خود من داشتم این کار ممکن شد. شروع این کار با تور کنسرت های من در اروپا و آمریکا همزمان شده بود و من هر جایی که قرار بود بروم ابتدا دوستانم استودیو برایم رزرو می کردند و بعد من به آن شهرها می رفتم و از طریق سیستم های آنلاینی که تکنولوژی های صدابرداری در اختیار ما قرار می داد با ایران هم ارتباط برقرار می کردیم و قطعات ارسال می شد. من کارم را به گونه ای تنظیم می کردم که انرژی صدایم بیشتر در اختیار «مستند ایران» قرار بگیرد و کنسرت های اروپایی ام را در اولویت دوم قرار می دادم چون این مستند باید ماندگار می شد.
*نبود استودیوی ثابت شما را اذیت نکرد؟
معتمدی: خیر. البته من از کودکی تقریبا فرد پیش فعالی بوده ام و خوشبختانه آقای عزیزی هم همینطور است و حتی من فکر می کنم او در طول مدت ساخت موسیقی این کار در طول شبانه روز تنها سه ساعت می خوابید. حتی خود من در آن مدت خواب و خوراک نداشتم و زمانی را که باید در بین کنسرت ها استراحت می کردیم همیشه در حال ضبط و در استودیو بودم. با این حال اذیت نشدم چون رویکردم به کار بیشتر عشق است تا نگاه تجاری، مخصوصا اگر کاری موضوعش ایران باشد این عشق دو برابر می شود. من حس می کنم با «مستند ایران» اتفاق خوبی شکل گرفت و در آینده اتفاقات بهتری رخ می دهد. خیلی خوشحالم که در خدمت این پروژه قرار گرفتم و تا هرجا امکان داشته باشد ادامه می دهم. فکر می کنم باید به تهیه کننده و پدیدآورندگان این کار یک مدال اهدا کرد چون در شرایط مالی و زمانی نه چندان خوب بهترین کاری که می توانست برای ایران ساخته شود، تولید شد و برای آرشیو ملی کشور به یادگار خواهد ماند و من هم خوشحالم که عضوی از این خانواده بودم و اصلا بنای ما این است که در هر قسمت از این مستند موسیقی های جدید و تیتراژهای متفاوت بسازیم تا از ما نوعی باقیات الصالحات باشد.
*چطور به اینتخاب شعری که در تیتراژ خواندید، رسیدید؟
معتمدی: ما برای دکتر افشین یداللهی موضوع را تعریف کردیم و خواستیم با توجه به این ویژگی ها شعری بسراید.
*از همان ابتدا سراغ آقای یداللهی رفتید؟
معتمدی: بله ذهنیت من این بود که او با تجریه ای که در این سال ها نسبت به کارهای ملی به دست آورده می تواند این اثر را به خوبی ارایه کند. به نظرم بارخوردهای خوبی هم نسبت به خروجی این کار دریافت شده است.
*بله به نظر من هم این شعر بسیار کامل و جامع نسبت به زیبایی ها طبیعت ایران سروده شده است.
حسین طاهری: خروجی این شعر هم شرایط بسیار سختی داشت. ما قبل از آن شعری از اخوان ثالث را انتخاب کرده و مجوز آن را هم گرفته بودیم اما بعد دیدیم که حیف است «مستند ایران» از کاری آرشیوی استفاده کند و خوب است که مثل همه بخش‌های دیگرش شعر هم تولید شود.
پروسه ارسال فیلم برای افشین یداللهی هم سخت بود. ما در لابه‌لای کارها که بعضی وقت ها به ساعت ۲ شب می رسید برای او فیلم هایی از مستند را می فرستادیم تا او بتواند ذهنیتی نسبت به کار داشته باشد. ما حددود ۳ الی ۴ ساعت فیلم فرستادیم و زمان ما آنقدر فشرده بود که حتی نتوانستیم ملاقات حضوری برای بستن قرارداد نداشتیم. او هم شعرهایش را کم کم می فرستاد و بعد باز اصلاحاتی روی آنها انجام می داد.
*بعد از چند وقت آقای یداللهی شعر نهایی را به شما رساند؟
طاهری: در مدت بسیار کوتاهی انجام شد. در این حد که ما روز ۲۷ اسفندماه هماهنگ کردیم که مسئولان دفتر موسیقی و سرود صداوسیما بمانند تا موسیقی و شعر را بشنوند. آقای معلم مدیر این دفتر هم بسیار به ما لطف کرد و این اجازه را به ما داد. ما حتی مجوز پخش را با تلگرام به مسئولان مربوطه نشان دادیم.
*روند انتخاب سبک موسیقی این کار را هم توضیح می دهید؟
معتمدی: ما با آقای طاهری که صحبت می کردیم ابتدا سبک موسیقی را انتخاب کردیم و بعد دست به کار شدیم. موسیقی این مستند فضایی با شکوه و پر از جلال و عظمت می طلبید. می توان گفت این نوع موسیقی در ساختار موسیقایی ما پیدا نمی شود و باید کاری اکسترال باشد ولی در عین حال ما می خواستیم ساز ایرانی، فرهنگ ایرانی و موسیقی ایرانی حرف اول را در این کار بزند. ما با آقای طاهری به این نتیجه رسیدیم که ساز و آواز ایرانی نقش سولو را در ارکستر کار داشته باشد. ارکستر مثل انگشتری باشد و آواز ایرانی شبیه نگین این انگشتر.
*آقای طاهری در مورد هزینه های مالی این کار هم صحبت می کنید.
طاهری: ابتدا بگویم باور ما این بود که اگر می خواهیم کار بزرگی انجام دهیم باید همه بخش های آن را به صورت حرفه ای انجام دهیم. بسیاری به من می گفتند که برای پایین آمدن هزینه، موسیقی را آرشیوی استفاده کنم اما من زیر بار این مساله نرفتم. من دوره ای درباره ایرانیان خارج از کشور کار کردم و می دانم که هنوز تصویر درستی از ایرانی ها در خارج از کشور وجو ندارد، هنوز عده ای فکر می کنند با چراغ قوه باید به این کشور بیایند. من چهار سال مدیر شبکه جام جم آمریکا بودم و با دغدغه ها و مشکلات این افراد آشنا بودم بنابراین سعی کردیم کار خود را به صورت حرفه ای انجام دهیم.
ما از این کار به عنوان یک منبع استفاده کردیم؛ اینکه هر کسی بخواهد درباره کشور ایران اطلاعاتی داشته باشد سراغ این مجموعه بیاید. به همین دلایل هم بود که برای این کار سراغ تجهیزات بالا رفتیم و کار را به طور مثال با دوربین «رد» گرفتیم. کسی از ما نخواست از چنین دوربینی استفاده کنیم اما خودمان به مسایل مالی فکر نکردیم و از تجهیزات حرفه ای استفاده کردیم. ما دلمان می خواست وقتی سریالی می سازیم که تاریخ مصرفی ندارد کاری باشد که همه به آن افتخار کنند. حتی دوستان تیم تولید هم تعجب می کردند از امکاناتی که برای آنها فراهم شد. شاید حدود ۸۰۰ میلیون فقط تجهیزاتی اضافه ای بود که ما آنها را اجار می کردیم. کارگردان این مجموعه می گفت تصورش این نبود که هر چه بخواهد فوری برایش برآورده شود. ما حتی بالغ بر ۶ میلیارد، تیم ۳۵ نفره را بیمه مسئولیت کارفرما کردیم تا اتفاقی برای تیم رخ ندهد.
*من فکر می کنم شما به اندازه یک سریال الف ویژه هزینه کردید.
طاهری: در سری جدید گاهی سه یا چهار گروه با هم کار می کردند و از بناها و معماری های مختلف فیلمبرداری می کردند تا بتوانیم کار را در مدت حدود دو ماه به پایان برسانیم و شاید نسبت به یک سریال الف فقط از بازیگر برخوردار نبودیم.
ما به طور میانگین بین سه تا چهار ماه در هر استان می ماندیم و روزی ۱۶ ساعت کار می کردیم و هر استان حدود ۸ تا ۱۰ قسمت را شامل می‌شود که به طور متوالی به پخش می رسد.
*آقای معتمدی با توجه به اینکه شما هم سفرهای زیادی به کشورهای خارجی دارید فکر می کنید ساخت چنین مستندهایی چقدر در تغییر نگاه جهانی تاثیر دارد؟
معتمدی: در این سال ها در یک سیاست جهانی همیشه نام ایران را حذف کرد یا تصویر درستی از ایران ارایه نشده است. خیلی از کشورهایی که من در آنها کنسرت داشتم و مردمشان مخاطب من می شدند تعجب می کردند که مگر ایران موسیقی دارد؟
*اما خوانندگان ما در این سال ها بسیار فعال بوده اند.
معتمدی: بله ولی رسانه های ما محدود است و ما باید در عددی ضرب شویم و بهترین عددی که می توان در آن ضرب شد رسانه است. بهترین روش این است که دیدگاه ما در قالب یک اثر هنری ارایه و بعد به دنیا مخابره شود. پیش نیاز این اتفاق در ابتدا تولید اثری است که در دنیا قابل اعتنا باشد، اگر این بستر فراهم شود تاثیر بسیار زیادی دارد چون من می بینم که ما خوانندگان، به کشورهای مختلف می رویم و کنسرت برگزار می کنیم اما فقط تا حدی اجازه می دهند که ایران تریبون داشته باشد. هنرمندان و ناشران ما باید حمایت شوند که ما اینجا آثارمان را تولید کرده و در بازارهای جهانی پخش کنیم.
البته هنرمندان ما هنوز در کشور خودمان چندان حمایت نمی‌شوند و در چنین شرابطی نمی توانیم از حمایت جهانی سخن بگوییم. من نمی خواهم به کسی کنایه بزنم اما ما نسبت به کشور خود مسئولیم و باید در زمینه نشر هنرمان در جهان حرکت کنیم.