خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: از دسامبر ۲۰۱۳ تاکنون جدیدترین کشور جهان صحنه درگیری های مسلحانه میان نیروهای شورشی به رهبری ریک ماچار و حکومتی به رهبری سالواکِر است. از ابتدای جنگ داخلی در سودان جنوبی تاکنون هزاران نفر کشته شده و بیش از دو میلیون انسان آواره شده اند که نزدیک به یک میلیون نفر از آنها به کشورهای اوگاندا، سودان، کنیا و اتیوپی پناهنده شده اند. صدها هزار نفر از آوارگان نیز در اردوگاههای سازمان ملل سکنی گزیده اند.
مردم به هیچ نوع امکانات بهداشتی، درمانی، آموزشی و ... دسترسی ندارند و حدود چهار میلیون انسان در این کشور با کمبود مواد غذایی مواجه است. آوارگان و پناهندگان در شرایط امنیتی، سیاسی و اقتصادی بسیار وخیمی زندگی می کنند. جناح های متخاصم غیرنظامیان را بر اساس انگیزه های قومی هدف قرار می دهند و هیچ کس در سودان جنوبی به معنی واقعی کلمه امنیت جانی و مالی ندارند. به طور کلی وضعیت سیاسی، امنیتی و اقتصادی در کشور جنگ زده سودان جنوبی بسیار وخیم است. این در حالی است که متاسفانه جناح های متخاصم خواهان حفظ و افزایش قدرت خود بوده و بدون توجه به مردم جنگ داخلی را ادامه می دهند.
نفت و ولع قدرت در سودان جنوبی
هنگامی که در قسمت جنوبی سودان در سال ۱۹۷۸ نفت کشف شد، رژیم های سودان از آن بعنوان وسیله ای برای استقراض خارجی، و تامین سایر مواد حیاتی از دیگر قدرتهای جهانی به ویژه چین، اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای خلیج فارس استفاده می کردند. قیمت نفت در آن زمان بالا بود و تولید آن نیز با مانعی مواجه نبود.
بر این اساس منابع نفتی جهت جبران بدهی ها و بازپرداخت واهم ها کافی بود. شورشیان نیز با تسلط بر مناطق نفتی از آن بهره می بردند. اما بعد از پیروزی شورشیان و تشکیل دولت مستقل سودان جنوبی این منابع سرشار نفتی تحت اختیار دولت سودان جنوبی قرار گرفت. سودان جنوبی سرشار از منابع نفتی است و مهمترین صادرات آن نفت خام است. اما در پی وقوع جنگ داخلی در سودان جنوبی و ادامه آن، تولید نفت در این کشور به میزان ۵۰ درصد کاهش یافته است.
نفت و اهمیت حیاتی آن باعث شده است تا جنگ داخلی در ایالت های نفت خیز وحدت، نیل بالا و جونقلی متمرکز شود به طوریکه حدود نود درصد درگیریها در این سه ایالت نفت خیز به وقوع پیوسته است.
در اوایل جنگ، ماچار رهبر شورشیان به طور رسمی اعلام کرد استراتژی وی تسلط بر مناطق نفتی در کشور می باشد. می توان گفت مهمترین دلیل قتل عام غیرنظامیان و آشوب در کشور، تسلط بر مناطق نفتی و جنگ بر سر قدرت است. از طرف دیگر با وقوع قحطی و گرسنگی در سودان جنوبی، کاهش قیمت جهانی نفت و کاهش تولید آن در پی وقوع جنگ داخلی، دولت این کشور نمی تواند از عهده بازپرداخت وام ها از جامعه بین المللی و پیش پرداخت ها از شرکت های خارجی که در سودان جنوبی فعالیت دارند برآید.
دولت نیز جهت اداره حکومت به این مناطق نفتی نیاز شدید دارد. می توان گفت اگر صلح در این کشور مستقر نشود و تولید نفت به حالت عادی باز نگردد سناریوهای زیر پیش روی این حکومت قرار خواهد گرفت:
۱- شرکت های خارجی تولید کننده نفت در سودان جنوبی باید نفت را به قیمت پایین در بازارهای جهانی به فروش برسانند، در نتیجه درآمد آنها کمتر از میزان هزینه آنها خواهد شد. با این وضعیت شرکت‌های نفتی مالزی، چین و هند ممکن است فعالیت خود در سودان جنوبی را کاهش داده یا متوقف نمایند.
۲- با این وضعیت، کشور سودان جنوبی بدون پالایشگاه و تکنسین داخلی باید نفت و مواد مشتق از آن را با قیمت بالا از کشورهای خارج وارد نماید.
۳- شرکت های خارجی دیگر به دولت وام ها و پیش پرداخت های کلان نخواهند پرداخت زیرا به خوبی می دانند با سقوط درآمد نفتی، دولت دیگر نمی تواند آنها را پرداخت نماید.
۴- با سقوط اقتصاد دولت، حامیان بین المللی شورشیان جهت انعقاد قراردادهای بین المللی با شورشیان نرم تر خواهند شد، در نتیجه تسلیحات و سایر کمک های اساسی شورشیان را تامین خواهند کرد به امید اینکه با پیروزی شورشیان، بتوانند امتیازات نفتی را در آینده به دست آورند.
۵- بدون سرمایه گذاری مستقیم خارجی در این کشور و با توجه به کاهش درآمد دولت، اقتصاد تک محصولی این کشور به لبه پرتگاه سقوط نزدیکتر خواهد شد.
۶- تورم در کشور افزایش خواهد یافت.
۷- کشورهای غربی به علت عرضه گسترده نفت در بازارهای جهانی و کاهش قیمت آن، منافع چندانی در سودان جنوبی ندارند لذا جهت خاتمه بحران تلاش نخواهند کرد و جنگ داخلی در این کشور ادامه خواهد داشت.
۸- دولت دیگر نمی تواند هزینه نظامی جنگ را پرداخت نماید، بنابراین شورشیان با دریافت تسلیحات از حامیان بین المللی خود می توانند مناطق بیشتری را تحت کنترل خود درآورند.
به طور کلی می توان گفت، کاهش قیمت نفت و کاهش تولید آن در سودان جنوبی، می تواند برای کشوری که ۹۵ درصد اقتصاد آن به نفت وابسته است،فاجعه باشد. به طوریکه حتی با تکیه بر مالیات، دولت نمی تواند راهی را جهت جلوگیری از سقوط درآمد دولت و به تبع آن جلوگیری از سقوط اقتصاد کشور بیاید.
این وضعیت بسیار سخت و غم انگیز است نه تنها برای دولت، بلکه برای شورشیان وفادار به ماچار که می خواهند حکومت جدید را تشکیل داده یا خود بخشی از حکومت فعلی باشند. زیرا هیچ کس نمی تواند بدون اقتصاد فعال و سالم کشور را به خوبی اداره کند.