به گزارش خبرنگار مهر، علی‌اکبر ولایتی، مشاور عالی مقام معظم رهبری در افتتاحیه دومین همایش بین‌المللی و چهاردهمین همایش ملی ژنتیک کشور که امروز در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، گفت: تقارن تشکیل این کنگره با میلاد امام زمان (عج) نوید نتایج پربار و ثمربخشی در کشورمان در حوزه علم ژنتیک می‌دهد.
وی افزود: اسناد تاریخی از جمله کشف سفالینه‌های رُسی در منطقه ایلام در ۵ هزار سال قبل تردیدی را بر جای نمی‌گذارد که ایرانیان در مطالعه علم «انساب» یا بررسی صفات و نحوه توارث آن پیشتاز بوده‌اند.
رد پای دوران طلایی علم ژنتیک در کتب ایران قدیم
ولایتی اظهار داشت: در تعلق اهلی کردن یا اصلاح ژنتیک گیاهان و دام که به منطقه بین‌النحرین شناخته می‌شود، اجماع قابل قبولی وجود دارد؛ کمی جلوتر ردپای دوران طلایی علم ژنتیک و زایش را می‌توان در اسناد علمی و کتب ایران قدیم در قرن هفتم هجری شمسی (قرن ۱۳ میلادی) به ویژه در زمینه پزشکی مشاهده کرد.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: همزمان با کشف دوباره قوانین وراثت مندل و تولد علم ژنتیک مندلی یا ژنتیک به مفهوم امروزین آن، توسط دو گیاه‌شناس معروف هوگو دووریس استاد دانشگاه آمستردام و کارل کورنس از دانشگاه توبینگن، در ایران مدرسه عالی فلاحت مظفری که اولین مرکز تحصیلات عالی در زمینه اصلاح نژاد و ژنتیک مدرن کشور محسوب می‌شد، تاسیس شد و به این ترتیب ایرانیان پیشتازی خود را در این عرصه از آن زمان ادامه می‌دهند.
ایران مهد تنوع ژنتیک
وی با بیان اینکه از سوی دیگر ایران مهد تنوع ژنتیک است، گفت: تاکنون بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ گونه گیاهی ایران شناسایی شده که از تنوع فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند و به حق «ذخایر توارثی» نامگذاری شده‌اند.
ولایتی با تاکید بر اینکه ایران زادگاه و مرکز پیدایش بسیاری از گونه‌های مهم در حوزه کشاورزی و غذ است، گفت: این تنوع ژنتیک یکی از منابع اصلی پایه تولید و به عنوان منشاء تامین غذا، دارو و مواد مهم صنعتی و نساجی شناخته می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه دو رویکرد اساسی با عنوان رویکرد حفاظتی و رویکرد بهره‌برداری در کشور ما و بلکه در سایر کشورها در برخورد با منابع ژنتیک مشاهده می‌شود، گفت: رویکرد حفاظتی و رویکرد بهره‌برداری مهم هستند، اما در اینجا رویکرد تلفیقی را در راستای حفظ ذخایر توارثی گیاهی پیشنهاد می‌کنم.
ولایتی ادامه داد: بدیهی است که ما باید از این منابع حفظ و حراست کنیم، اما این حفاظت همواره مستلزم و همراه ممانعت از دسترسی به ویژه دسترسی دانشمندان و پژوهشگران نیست، حفاظت از منابع و ذخایر ژنتیک باید با رویکرد حفاظت ملی برای جلوگیری از دست‌اندازی بیگانگان به ملت و منافع ملی ما باشد؛ اما در داخل برای ایرانیان چنین رویکردی فاقد کارآمدی است.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: اگر چه علم ژنتیک چه در ایران باستان و چه در غرب با حوزه کشاورزی (اصلاح نباتات و اصلاح نژاد دام) آغاز شد، ولی رشد و توسعه خود را در سال‌های اخیر در حوزه پزشکی و انسانی شانه به شانه حوزه کشاورزی پیش می‌برد.
ولایتی افزود: تولید غذای بیشتر از زمین کمتر و با بهره‌وری بیشتر از منابع آبی، کاهش مصرف سموم شیمیایی خطرناک، ایجاد صفات برتر و کیفیت بهتر در غذا (مانند افزودن ویتامین آ، آهن و روی در غلاتی مانند برنج)، کاهش گازهای گلخانه‌ای و افزایش تنوع زیستی، تولید مولکول‌های مهم باارزش پزشکی در گیاهان که تحت عنوان زراعت مولکولی شناخته می‌شود، همگی دستاوردهای علم ژنتیک به ویژه مهندسی ژنتیک در کشاورزی محسوب می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: همچنین تهیه نقشه‌های دقیق ژنتیک و فراتر از آن ردیف‌یابی ژنوم و کاهش زمان و هزینه این کار با استفاده از روش‌های جدید ردیف‌یابی، تشخیص پزشکی سریع و قاطع، تشخیص بیماری‌های پیش از تولد و کاهش آلام والدین و جامعه با اقدام به موقع، انگشت‌نگاری DNA، تولید واکسن‌ها و داروهای نوترکیب، تولید داروهای شخصی و دارو در حیوانات تراریخته تنها بخشی از تحولات سرنوشت‌ساز و تحول‌برانگیز در حوزه ژنتیک و مهندسی ژنتیک بوده است.
عدم دستیابی ایران به سهم بازار مناسب در حوزه ژنتیک
وی در ادامه افزود: بر اساس آخرین آمار ارائه شده، گردش مالی محصولات نوترکیب سالیانه بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده که البته ایران هنوز نتوانسته است سهم مناسبی از این بازار را به خود اختصاص دهد.
ولایتی تصریح کرد: اهمیت دستیابی به فناوری‌های نو به ویژه بیوتکنولوژی که مبتنی بر علم ژنتیک است، در اسناد بالادست نظام و کلان و تقریر مقام معظم رهبری به وضوح قابل احصاء است.
ایجاد ابهام بی مورد درباره ایمنی محصولات مهندسی ژنتیک
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: امروز جهان غرب درصدد ممانعتی همه‌جانبه از پیشرفت علمی کشور است؛ اگر چنانچه امروز غربی‌ها در زمینه فناوری هسته‌ای موفق شوند و بدون انجام تعهدات خود، جلوی پیشرفت در فناوری هسته‌ای را بگیرند، همان‌طور که اخیرا مقام معظم رهبری هم فرمودند به سراغ زیست فناوری و علم ژنتیک خواهند آمد و تلاش خواهند کرد جلوی پیشرفت کشور را در این زمینه هم بگیرند.
به گفته ولایتی، البته گاهی برخی دوستان ناآگاه در داخل هم با ایجاد ابهام بی‌مورد در خصوص ایمنی فعالیت‌های ژنتیک به ویژه مهندسی ژنتیک و حتی جنبه‌های فقهی آن مطالبی را منتشر می‌کنند که جز ایجاد تردید و تشویش در اذهان عمومی و تاخیر در پیشرفت‌ها فایده دیگری ندارد.
وی ادامه داد: این در حالی است که بُزهای تغییر شکل یافته ژنتیکی و پیشرفت‌های به عمل آمده در حوزه سلول‌های بنیادی که یادآور نام مرحوم آشتیانی در پژوهشگاه رویان است، تحت حمایت، هدایت و نظارت مستقیم مقام معظم رهبری و با فتوای درخشان مرجعیت شیعه محقق شده است.
ولایتی عنوان کرد: تسلط دانشمندان بر مطالعه فرآیندهای درون سلولی و تغییرات در ساختار و بیان آنها و همچنین کشف تاثیر متقابل محیط و ژن‌ها، راه را برای پیشرفت‌های سریع در تحقیقات سرطان، تشخیص‌های زودهنگام مبتنی بر شاخص‌های ژنی و تشکیل کتابخانه‌های ریزمولکولی و مدل‌سازی ژنوم موجودات، به منظور طراحی داروهای هدفمند را در مسیر توسعه و پیشرفت قرار داده است.
وی با اشاره به اهدای تندیس اولین دوره جایزه ملی ژنتیک ایران، تصریح کرد: اعطای این جایزه به چهره‌های تاثیرگذار، محققان برتر و محققان جوان برتر در حوزه‌های مختلف ژنتیک پیام‌آور آمادگی برای پیمودن این راه پرافتخار برای دانشمندان جوان ایرانی و الگوگیری شایسته از پیشکسوتان است.
به گفته ولایتی، مرکز تحقیقات استراتژیک آمادگی دارد تا با انجمن‌های علمی مربوطه به خصوص انجمن ژنتیک ایران همکاری داشته باشد.