به گزارش خبرنگار مهر، بابک ناخدا، عضو هیات مدیره انجمن ایمنی زیستی درحاشیه دومین کنگره بینالمللی و چهاردهمین کنگره ملی ژنتیک ایران که هم اکنون در دانشگاه شهید بهشتی در حال برگزاری است در جمع خبرنگاران در خصوص وضعیت کشت گیاهان تراریخته در سال ۲۰۱۵ گفت: طبق آخرین آمار، بیش از ۱۷۹ میلیون هکتار در ۲۸ کشور دنیا به کشت محصولات تراریخته اختصاص یافته است.
آمریکا در رأس کشت محصولات تراریخته
وی با بیان اینکه عمده این محصولات که در ۲۸ کشور توسعه یافته و صنعتی کشت میشود، سویا، کلزا، ذرت و پنبه هستند، اظهار داشت: در راس این کشورها، امریکا قرار دارد.
ناخدا با تاکید بر اینکه امسال برای چندمین سال پیاپی است که کشورهای در حال توسعه از نظر سطح زیر کشت گوی سبقت را از کشورهای توسعه یافته ربودهاند، عنوان کرد: به دلیل اینکه محصولات تراریخته نسبت به کشتهای معمولی ارزش افزوده بالایی دارند و از کیفیت و بازارپسندی بالاتری برخوردارند و باعث افزایش درآمد زارعین و کاهش هزینههای آنان شده، به همین دلیل کشت این محصولات با استقبال روبرو شده است.
وی ادامه داد: همچنین به خاطر اینکه محصولات تراریخته باقیمانده سموم بسیار کمتری در مقایسه با محصولات غیر تراریخته دارند و برای سلامتی انسان مفید هستند، کشاورزان در کشورهای در حال توسعه هم رغبت بیشتری برای کشت این محصولات از خود نشان میدهند؛ این در صورتی است که کشاورزان خیلی محافظه کارند.
۱۸میلیون کشاورز محصولات تراریخته میکارند
به گفته ناخدا، طبق آمار، بیش از ۱۸ میلیون کشاورز در این ۲۸ کشور مشغول کشت و کار گیاهان تراریخته هستند.
رئیس بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به وضعیت و درصد سطح زیر کشت محصولات تراریخته نسبت به محصولات نرمال گفت: ۸۳ درصد سویا، ۲۵ درصد کلزا، ۵۰ درصد پنبه، ۲۵ درصد ذرت محصولات تراریختهای هستند که توسط کشاورزان در ۲۸ کشور دنیا کشت میشوند.
وی عنوان کرد: از سال ۱۹۹۶ تا کنون که قریب به ۲۰ سال است از کشت تجاری این محصولات با رشد بیش از ۱۰۰ برابر میگذرد؛ در واقع کشت محصولات تراریخته از ۱.۷ دهم میلیون هکتار به ۱۸۰ میلیون هکتار در این مدت کشت افزایش یافته است.
وی بیان کرد: همین موضوع باعث شده که این فناوری به سریعترین و مقبولترین فناوری در کشاورزی تبدیل شود و از سوی دیگر کشاورزان علاقه زیادی به این نوع کشت دارند.
ناخدا اظهار کرد: وقتی در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه۸۳ درصد به کشت سویا اختصاص دارد نشان از اهمیت دادن کشاورزان به این قضیه است.
عضو هیات مدیره انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران با اشاره به فواید محصولات تراریخته اظهار داشت: کاهش مصرف ۳۷ درصدی سموم و افزایش ۶۸ درصدی سود کشاورزان از مزایای محصولات تراریخته به شمار میروند؛ همچنین محصولات تراریخته اثرات مفیدی برای حفظ محیط زیست از جمله کاهش گازهای گلخانهای دارد.
ناخدا با بیان اینکه طبق آمار، با کشت محصولات تراریخته از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۳ بیش از ۷ میلیارد لیتر در سوخت صرفه جویی شده است، اظهار داشت: با کشت این محصولات میزان سوخت تراکتوری که برای سم پاشی و از بین بردن علفهای هرز است، کاهش مییابد. این میزان معادل حذف حدود ۱۹ میلیون تن دیاکسیدکربن یا حذف بیش از ۱۲ میلیون خودرو از جادهها بوده است.
وی افزود: اینها نشان میدهد که محصولات تراریخته علاوه بر مزیتهایی که دارد خیلی زیاد به حفظ محیط زیست کمک میکند اما بسیاری از مخالفین این موضوع را حربهای علیه آن میدانند.
ناخدا اظهار داشت: کشت محصولات تراریخته باعث سلامت انسان میشود و باقیمانده سموم را ندارد؛ برای کشت محصولات معمولی از سموم استفاده میشود که این سموم آفت یا علف کش به آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی وارد میشوند و ماهیها را از بین میبرند؛ همچنین دوباره از طریق تجمع در بافت چربی، به بدن انسان وارد میشوند.
وی افزود: اینها اثرات سوء مستقیم هستند اما سمپاشی که عملیات سمپاشی را انجام میدهد و در آینده با مشکلاتی روبرو میشود دچار اثرات سوء غیر مستقیم میشود.
آینده کشت محصولات تراریخته در دنیا
رئیس بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به دیدگاه آینده در خصوص محصولات تراریخت و با تاکید بر آینده نگری مقاله نیچر اظهار داشت: در این مقاله، چشم اندازه آینده محصولات تراریخته از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ پیش بینی شده است.
وی گفت: در این مقاله آمده است که آینده به سمت افزایش کیفیت محصولات پیش میرود تا در نهایت به سلامت انسان منجر شود؛ امنیت غذایی فقط تامین غذا از نظر کمی نیست بلکه از نظر کیفی هم مهم است، بنابراین از نظر سلامت فعالیتهایی که باعث افزایش مقدار روی و آهن در محصولات غذایی میشود مهم است.
ناخدا با اشاره به پروژههای کشورهای دنیا در زمینه محصولات تراریخته گفت: در پروژههایی مانند هاروست پلاس روی برنج که در مرکز تحقیقات بین المللی برنج واقع در فیلیپین انجام میگیرد این موضوع مورد اهمیت واقع شده است. همچنین ۲ پروژه روی ارزن و سورگوم در هند و ازبکستان در حال انجام است.
وی افزود: این محصولات، قوت لایموت مردم فقیر آسیا و آفریقا هستند و به افزایش سلامت مادر و کودک کمک میکند زیرا بانوان اکثرا دچار فقر آهن و روی هستند.
لوبیا، سیب زمینی و یونجه تراریخته
به گفته وی، اکنون لوبیای مقاوم به ویروس در برزیل و امریکای لاتین مورد توجه قرار گرفته است؛ همچنین سیب زمینی و یونجه که در امریکا مقاوم به علف هرز، آفت و خوابیدگی بوده و از نظر کیفیت غذایی خوش خوراک است، تولید شده و آماده ورد به بازار است.
به گفته ناخدا، به دلیل اینکه کشت این گیاهان، در مصرف آب صرفه جویی داشته و باعث افزایش بهرهوری آب میشد ذرت متحمل به خشکی به تولید رسیده است و سطح زیر کشت آن در عرض یک سال بیش از ۵.۵ برابر افزایش یافته و از پنجاه هزار هکتار در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۲۷۵ هزار هکتار در سال ۲۰۱۴ در آمریکا رسیده است.
وی با اشاره به وضعیت ایران در زمینه کشت محصولات تراریخته گفت: متاسفانه ایران در آمار جهانی از سال ۲۰۰۴ از نقشه گیاهان تراریخته حذف شده است.
وی گفت: در سال ۱۳۸۴ یا ۲۰۰۵ میلادی اولین کشوری بودیم که برنج تراریخته را به صورت رسمی وارد بازار کردیم و حتی برداشت آن توسط معاون وقت رئیس جمهور صورت گرفت ولی بعد از تغییر دولت و تغییر دیدگاهها، این رشته تحقیقاتی به محاق رفت و تمام برنجهایی که داشتند به انبار رفتند و درب انبارها هم غل و زنجیر شد؛ حدود ۱۰۲ تن از این برنجها در انبار از بین رفت.
وی افزود: اما محققان شروع به ادامه کار کردند و از طریق اصلاح نباتات کلاسیک و تلاقیهای برگشتی توانستند بعد از تغییر سیاستهای دولت که اجازه داد شرایط برای رها سازی این محصولات مهیا شود، اقداماتی انجام دهند.
وی تاکید کرد: هنوز سطح زیر کشت محصولات تراریخته به صورت رسمی در ایران صفر است ولی در زمینه تحقیقات خوب پیش رفتهایم و اکنون برنج و پنبه جزء گیاهان زارعی آماده ورود به بازار هستند.
وی افزود: تمام تستهای ایمنی زیستی این دو محصول در حال طی شدن است و امیدواریم که بعد از صدور مجوز آماده رهاسازی به بازار شوند.