خبرگزاری مهر، گروه جامعه- مسعود بُربُر: تونل انتقال آب سبزکوه به چغاخور که قرار است آب را از سرچشمه‌های رود کارون در کوه کلار به شهرستان بروجن منتقل کند، ده‌ها چشمه در استان چهارمحال و بختیاری را خشک می‌کند، دست کم ۱۵۰ میلیون متر مکعب منابع آبی را در معرض خطر قرار می‌دهد و فاجعه منابع آبی و تنش‌های شدید اقتصادی و زیست محیطی را به دنبال می‌آورد. معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست کل کشور بارها اعلام کرده است که این تونل مجوز قانونی ندارد اما مشاهدات خبرنگار مهر نشان می‌دهد فعالیت این پروژه با استفاده از دستگاه حفاری تونل به طور کامل و علنی ادامه دارد.
هر فعالیتی در سبزکوه باید متوقف شود
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره فعالیت این طرح به خبرنگار مهر گفت: نظر ما این است که این پروژه انتقال آب باید متوقف شود و هر فعالیتی در آن انجام بگیرد غیرقانونی است.
معصومه ابتکار در پاسخ به این سؤال خبرنگار مهر که در صورت ادامه فعالیت غیرقانونی این پروژه سازمان محیط زیست چه خواهد کرد، گفت: این طرح انتقال آب مجوزهای قانونی لازم را از سازمان محیط زیست دریافت نکرده است و این موضوع را به مراجع قضایی نیز اعلام کرده‌ایم.
وی تصریح کرد: مسئولیت کامل تمام خسارت‌ها و عواقب ادامه فعالیت در این پروژه بر عهده پیمانکاران و مجریان این طرح است. ما هنوز گزارشی مبنی بر فعالیت در این پروژه دریافت نکرده‌ایم اما اگر این موضوع تأیید شود یقیناً جلوی فعالیت آن را خواهیم گرفت.
وزارت نیرو هم دستور توقف داده بود
پیشتر فعالان محیط زیست این شبهه را مطرح کرده بودند که علیرغم مخالفت صریح سازمان محیط زیست و غیرقانونی خواندن طرح توسط معصومه ابتکار، وزارت نیرو دستور داده است که این پروژه غیرقانونی ادامه پیدا کند. اما اندکی بعد وزارت نیرو با صدور دستور رسمی توقف پروژه این شبهه را برطرف کرد.
در نامه‌ای که رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا خطاب به حاج رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران نوشت به صراحت آمده بود که «تا زمان تکمیل مطالعات و تعیین تکلیف اخذ مجوزهای لازم شامل مصوبه‌های فنی، مجوز میراث فرهنگی و به ویژه مجوز مطالعات زیست محیطی، از شروع عملیات اجرایی طرح خودداری گردد.»
با این حال مشخص نیست علیرغم مخالفت سازمان محیط زیست و دستور صریح وزارت نیرو، حکم چه کسی باعث شده تا این پروژه غیرقانونی ادامه پیدا کند.
بحران در کمین منطقه
یک فعال محیط زیست در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: وقتی وزارت نیرو در چنین سطحی اعتراف کند که پروژه نه مجوزهای لازم را دارد و نه به لحاظ فنی تایید لازم را گرفته است، اتفاق خوبی است اما به نظر می‌رسد که در سطوح مدیریت میانی یا پایین هنوز آن عزم لازم وجود ندارد که به دستورهایی که در راستای حفظ محیط زیست از بالا داده شده، تمکین شود.
هومان خاکپور تأکید می‌کند: این پروژه انتقال آب نیز مثل خیلی از پروژه‌‌های دیگر در راستای توسعه صنعت و کشاورزی است و نه تامین آب شرب. این پروژه نیز در منطقه‌ای رخ می‌دهد که در آن صنایع را بدون ملاحظات زیستی و آمایش سرزمین مستقر کرده‌ایم، برای تامین آب چاه‌هایی در آن حفر کرده‌ایم و اکنون با بحران آب رو به رو است. حالا برای تامین آب بیشتر برای این صنایع یکی از گزینه‌ها انتقال آب از منطقه سبزکوه است که یکی از مناطق ارزشمند ما از نظر تنوع زیستی چه در حوزه گیاهی و چه جانوری است.
آن طور که در نامه معاونت وزارت نیرو هم آمده این پروژه نه فقط مجوزهای ارزیابی زیست محیطی و مجوزهای لازم از دستگاه‌هایی مثل میراث فرهنگی را ندارد بلکه به لحاظ فنی هم تایید لازم را به دست نیاورده است. در خود مطالعات پروژه قید شده است که تقریبا نیمی‌از مسیر پروژه اصلا توسط مشاور امکان بررسی نبوده و در نیمی‌از پروژه هیچ اطلاعی از آبخوان‌های درون زمین ندارند و از خسارت‌هایی که می‌تواند به صورت جدی حیات منطقه را تهدید کند کاملا بی‌اطلاعند.
مردم منطقه چغاخور که مقصد نهایی تونل است تا سال‌های گذشته به خسارت‌هایی که متخصصان در موردش هشدار می‌دادند و در گزارش خود مشاور هم تایید شده بود باور نداشتند اما در همان ابتدای کار با ورود دستگاه تی‌بی‌ام که البته بدون مجوز و به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کرد مجریان به یک آبخوان برخورد کردند و این اتفاق منجر به ریزش کامل یک آبخوان شد، خسارت‌هایی به دستگاه وارد کرد و یکی از چشمه‌های پر آب و بزرگ منطقه را با کاهش شدید دبی مواجه کرد. موضوعی که مردم را با واقعیت هشدارهای کارشناسان و فعالان محیط زیست رو به رو کرد.
با تخریب این آبخوان و خسارت هایی که به دستگاه حفاری تونل وارد آمد، عملیات اجرایی پروژه انتقال آب سبزکوه برای ماه ها متوقف شد اما اکنون دوباره فعالیت در این کارگاه آغاز شده است. خشک شدن چشمه های منطقه منجر به واکنش‌هایی اعتراضی هم شد اما علیرغم این اعتراضات، غیرقانونی خواندن پروژه توسط رئیس سازمان محیط زیست و حتی دستوری که وزارت نیرو داده است مجری پروژه و پیمانکار به کارش ادامه می‌دهد و توجهی به قانون نداشته است.
اقدام قضایی هم کردیم
شهرام احمدی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری نیز پیشتر بر غیرقانونی بودن عملیات اجرایی تونل تاکید کرده و گفته بود که شکایت نیز کرده است. در نامه مورخ ۹ دی ماه ۱۳۹۳ که به امضای او رسیده خطاب به ریاست اداره حفاظت از محیط زیست بروجن آمده است: «در اسرع وقت از هرگونه عملیات اجرایی قبل از اخذ مجوز ارزیابی از سازمان حفاظت محیط زیست کشور جلوگیری نمایید.»
رونوشت این نامه به مدیرکل سازمان بازرسی استان، مدیرکل دیوان محاسبات استان، دادستان دادسرای عمومی‌و انقلاب بروجن، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان و مجری طرح انتقال آب نیز ارسال شده است.
با وجود این مشاهدات خبرنگار مهر نشان می‌دهد که دستگاه حفر تونل با تمام توان در کارگاه پروژه مشغول به کار است و از ابتدای دوره تازه فعالیت موفق شده طول زیادی از تونل را حفاری کند. اکنون باید دید طرحی که ده‌ها چشمه را خشک می‌کند، میلیون‌ها مترمکعب آب را تهدید می‌کند، تنش‌های شدید اقتصادی و زیست محیطی را به دنبال می‌آورد و توسط همه نهادهای مرتبط غیرقانونی خوانده شده است، در ادامه کار با مشکلی رو به رو خواهد شد یا این پروژه نیز همچون بسیاری از طرح‌های بزرگ انتقال آب با روش‌هایی فراقنونی پیگیری شده و به کار خود ادامه می‌دهد.