خبرگزاری فارس نوشت: رکورد مصرف در دست ایرانیان است. از سفره های رنگارنگی که بعد از پهن شدن بخش عمده ای از مواد غذایی آن راهی سطل های زباله می شود تا آب شرب تصفیه شده ای که از سر سهل انگاری و مصرف نادرست به فاضلاب تبدیل می شود.
آمارحاکی از اسراف هولناک انرژی،آب، مواد خوراکی و کشاورزی در ایران است تا جایی که ایران در مصرف آب، برق و گاز از متوسط جهانی نیز پیشی گرفته و هدررفت و مصرف غیراصولی را در کارنامه خود ثبت کرده است. شیوه های نادرست مصرف و تبدیل شدن آن به فرهنگی غلط در جامعه ایرانی کار را به جایی رسانده است که ایران به شاخصی برای مصرف گرایی و اسراف در بخش های مختلف تبدیل شود.
آخرین آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی خوار بار (فائو) از هدررفت ۳۵میلیون تن مواد غذایی در ایران حکایت دارد؛ میزان غذایی که با آن می توان ۱۵میلیون ایرانی را سیر کرد. این در حالی است که مسئولان فعال در حوزه تغذیه و مواد غذایی آمار دقیقی از دورریز غذا در کشور ندارند و در این حوزه تنها می توان به آمارهای سازمان های جهانی تکیه کرد.اگرچه آن طور که کارشناسان می گویند بخش عمده ای از دورریز غذا در کشور در زنجیره تولید تا مصرف یعنی مزرعه تا سفره به هدر می رود و شکل تولید، شیوه برداشت و مکانیسم توزیع و حمل مواد غذایی در میزان دورریز غذا در کشور موثر است؛ اما نمی توان از فرهنگ نادرست حاکم بر خانواده در خصوص شیوه مصرف مواد غذایی نیز غافل شد. مصرف نادرست و اسراف گرایانه ای که از فرهنگ اشتباه حاکم بر خانواده ها و جامعه نشات گرفته و سبب شده است تا بریز و بپاش ها و تجمل گرایی هایی ناشی از چشم و هم چشمی نیز سهم بسزایی در دورریز و هدررفت غذا در جامعه داشته باشد.
میهمانی با طعم اسراف
فرقی ندارد مراسم ختم باشد یا جشن عروسی زوجی جوان. برای خیلی از ما ایرانی ها تجمل و بریز و بپاش به رکنی مهم و جدانشدنی از زندگی مان تبدیل شده است. تدارک دیدن چندین نوع غذا ،آن هم به مقدار زیاد به شکلی که هر بار بعد از برگزاری این گونه مراسم شاهد دورریز مقدار زیادی غذا بوده ایم.
کارشناسان علوم کشاورزی و تغذیه، چرخه غیرعلمی تولید محصولات کشاورزی، توزیع و حمل و نقل سنتی و غیر اصولی و همچنین قیمت های غیر واقعی مواد غذایی در کشور را از عواملی می دانندکه دست به دست هم داده اند تا بیش از یک سوم مواد غذایی تولیدی در کشور دور ریخته شوند.
سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران ۱۳۴ کیلوکالری است
بر اساس گزارش سازمان جهانی خوار بار (فائو)، ایران از جمله کشورهایی است که هرساله درصد بالایی از مواد غذایی تولیدی را به هدر می‌دهد. برآوردهای فائو نشان می‌دهد هر روز به‌ازای هر نفر ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران ۱۳۴ کیلوکالری است. همچنین گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که ۳۵ درصد محصولات کشاورزی تولیدی در ایران به هدر می‌رود.
بر این اساس از ۱۰۰ میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور ۳۵ میلیون تن در سال دور ریخته می‌شود. این رقم معادل غذای ۱۵ میلیون نفر است. در این زمینه می‌توان به ۳۰ درصد ضایعات در نان، ۳۰-۲۵ (و حتی ۵۰) درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، ۱۰ درصد ضایعات در برنج، ۲۵ درصد ضایعات در خرما و… اشاره کرد.
ایرانی ها دو برابر سرانه جهانی آب مصرف می‌کنند
وضعیت مصرف آب در کشور شرایط خوبی ندارد و به نوعی چراغ قرمز برای مصرف آب را روشن کرده است. مهندس حمید قزوینی، کارشناس امور آب و از مسئولان وزارت نیرو با ا شاره به این که در شرایط نرمال بارشی میزان بارش ها در کشور به طور متوسط ۲۵۰میلی متر در سال است، می گوید: وضعیت بارندگی در ایران یک سوم بارندگی در جهان است و درایام خشکسالی به ۲۰۰تا ۲۰۵میلی متر در سال نیز می رسد. با این حال مصرف آب در بخش شرب و بهداشتی دو برابر اروپاست؛ سرانه مصرف آب در اروپا روزانه ۱۵۰ لیتر به ازای هر نفر است و درایران ۳۰۰ لیتر به ازای هر نفر.
به گفته وی، راندمان آبیاری کشاورزی در ایران تنها ۳۵ درصد است در حالی که راندمان آبیاری جهانی ۷۰ درصد است و این یعنی راندمان آبیاری کشاورزی در ایران نصف راندمان جهانی است.
قزوینی تنها راه برون رفت از وضعیت فعلی مصرف آب در بخش کشاورزی را اصلاح سیستم های آبیاری و تبدیل سیستم های سنتی آبیاری به سیستم های آبیاری مدرن می داند و می گوید: حتی برخی کشورهای آفریقایی با اصلاح سیستم آبیاری خود توانسته اند راندمان آبیاری را تا ۸۰ درصد بالا ببرند . استانداردهای جهانی مصرف آب در بخش کشاورزی با آنچه در ایران اتفاق می افتد تفاوت بسیاری دارد. در کشورهای پیشرفته اروپایی به ازای هر متر مکعب آب کشاورزی دو و نیم کیلوگرم محصول کشاورزی تولیدمی شود؛ اما در ایران این رقم تنها ۰٫۶کیلوگرم است که حکایت از هدر رفت سرسام آور آب در زمین های کشاورزی دارد.
سالیانه ۹۲میلیارد متر مکعب آب در کشور مصرف می شود
آخرین آمارها از مصرف آب در کشور حکایت از سهم ۹۱درصدی کشاورزی ،۶درصدی شرب و بهداشت و ۳ درصدی صنعت و خدمات دارد. به گفته این کارشناس تنها۴۰ تا ۴۵ میلیارد متر مکعب از آب مصرفی درکشور از منابع آب های سطحی برداشت می شود و مابقی که رقمی نزدیک به ۵۰میلیارد متر مکعب را شامل می شود از منابع آب های زیر زمینی برداشت می شود.
بر اساس اعلام بانک جهانی الگوی مصرف آب آشامیدنی برای یک نفر در سال یک مترمکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر ۱۰۰ متر مکعب اعلام شده است در حالی که در ایران این رقم به دلیل استفاده نادرست از آب آشامیدنی برای شست‌وشوی خودرو، استحمام، آبیاری باغچه‌ها، لباس‌شویی و ظرف‌شویی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیشتر از الگوی جهانی آن است. صرفه‌جویی و استفاده بهینه از ضروریات در مصرف آب است؛ زیرا هم‌اکنون کشور با خشکسالی مواجه است اما میزان هدررفت آب در ایران ۲۸ تا ۳۰ درصد است. در حالی که این میزان اتلاف آب در دنیا ۹ تا ۱۲ درصد گزارش شده است.
جدیدترین تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که ایران با وجود محدودیت منابع آبی با ۱۹۰ لیتر مصرف آب شرب خانگی از جمله بیشترین مصرف‌کنندگان آب بین کشورهای مختلف است. طبق برآوردها هر شهروند تهرانی در روز ۸۳ لیتر آب برای حمام و ۵۰ لیتر نیز برای دست‌شویی استفاده می‌کند، همچنین ۷۷ لیتر برای ظرف‌شویی و ۲۲ لیتر نیز برای روشویی استفاده می‌شود. بررسی وضعیت سرانه مصرف آب هر نفر در روز بین ۲۴ کشور نشان می‌دهد که هر آمریکایی در روز ۳۶۰ لیتر آب مصرف می‌کند و این میزان بیشترین مصرف در بین سایر کشورهاست و کمترین میزان مصرف نیز در آلمان است که در این کشور هر نفر در روز ۱۰۷ لیتر آب مصرف می‌کند.
کشاورزی سنتی عامل اصلی بالا بودن دورریز درکشور
دکتر ابراهیم جعفری؛ کارشناس مرکز تحقیقات و آموزش وزارت جهاد کشاورزی مهم ترین علت برای بالا بودن میزان دورریز مواد غذایی در ایران را علمی نبودن کشاورزی می داند و می گوید: متاسفانه غیر علمی بودن کشاورزی و قدم برنداشتن در مسیر دانش بنیان باعث شده تا پیامدهایی همچون دورریز و اتلاف زیاد محصولات کشاورزی را در کشور شاهد باشیم. وی مشکلات را در هر سه حوزه کاشت، داشت و برداشت می داند و می گوید: مشکلات ما در این زمینه متعدد است و تنها محدود به یک بخش نمی شود. مشکلاتی که در نهاده های کشاورزی ما وجود دارد از جمله شیوه مبارزه با آفات و آفت زدایی های غیر اصولی و غیرعلمی. عللی که باعث دورریز زیاد محصولات و حتی افت محصول شده است. به گفته این کارشناس حوزه کشاورزی حرکت صحیح در حوزه آموزش و گام برداشتن در جهت پیاده سازی کشاورزی دانش بنیان می تواند سهم بسزایی در کاهش هدر رفت محصولات کشاورزی در مزرعه داشته باشد.
میانگین مصرف برق در ایران سه برابر استانداردهای جهانی است
با پیشرفت روز افزون تکنولوژی و افزایش سهم دستگاه های برقی در زندگی، میزان مصرف برق در بین خانواده های ایرانی نیز اهمیت ویژه ای یافته است.
تا جایی که بر اساس آخرین آمارها، متوسط مصرف سرانه برق خانگی در ایران ۲۹۰۰کیلووات ساعت است، در حالی که متوسط مصرف جهانی برق خانگی کمتر از ۱۰۰۰کیلووات ساعت است.
بدین ترتیب متوسط مصرف سرانه برق خانگی در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است، از این رو برق مصرفی توسط خانوارهای ایرانی با در نظر گرفتن استانداردهای جهانی پاسخگوی ۲۰۰ میلیون نفر جمعیت است، در نتیجه صرفه‌جویی در مصرف برق مشترکان خانگی ضرورت دارد که با فرهنگ‌سازی و بهینه کردن لوازم خانگی برقی مخصوصا به کارگیری چراغ‌های کم مصرف شاهد کاهش مصرف برق در این بخش خواهیم بود بدون این که به رفاه مشترکان لطمه‌ای وارد شود.
از این رو استفاده از چراغ‌های کم‌مصرف، جلوگیری از باز و بسته کردن متناوب در یخچال، قرار ندادن غذای گرم و داغ در یخچال یا فریزر، توجه به برچسب انرژی کالاهای برقی در هنگام خرید و استفاده درست از وسایلی چون کولر، ماشین لباس‌شویی و اتو از جمله راهکارها برای صرفه‌جویی و کاهش مصرف برق است که در عین حال می‌تواند به افزایش عمر وسایل برقی نیز بینجامد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر تنها ۱۰ درصد صرفه‌جویی در برق مصرفی خانوارها داشته باشیم می‌توانیم از محل صرفه‌جویی‌ها شش نیروگاه ۸۰۰ مگاواتی در سال راه‌اندازی کنیم و چنانچه هر خانوار ایرانی ۱۰ درصد در مصرف برق خانگی صرفه‌جویی کند، دولت سالانه ۵۰۰ میلیون دلار بیشتر نفت و گاز صادر می‌کند. از این رو مصرف بالای برق در کشور باعث شده است که ایران نوزدهمین مصرف‌کننده برق در جهان باشد و با مصرف بیش از ۱۴۵ میلیارد کیلووات برق در زمره ۲۵ کشور پرمصرف برق جهان قرار گیرد.
با این که ایرانیان در مصرف سوخت،انرژی و هدررفت مواد غذایی رکورد دارند اما در بسیاری موارد مانند مصرف شیر، فضای سبز و مطالعه در رتبه ای به مراتب پایین تر از سرانه استانداردهای جهانی قراردارند. واقعیتی که از ضعف فرهنگ مصرف در کشور حکایت دارد .