خبرگزاری مهر، گروه استانها: ماه رمضان است و سادگی و صفا و معنویت؛ این ماه یکی از ماه‌های ویژه‌ای است که مردم در نقاط مختلف کشور آن را با آداب و رسوم خاصی آغاز کرده و به پایان می‌رسانند، در این میان سفره‌های افطاری و سحری رمضان رنگ و بوی دیگری دارد و تنوع این سفره‌ها از نقطه‌ای به نقطه دیگر کشور فرق می‌کند.
آذربایجان شرقی نیز با غذاهای اصیل و ساده خود در پای سفره‌های سحری و افطاری شهره است، در این استان رمضان یادآور عطر خوش آش مخصوص «اِیران آشی» و نان رمضان و فطیر است.
آداب غذایی آذری ها در رمضان خاص است، هر غذایی در پای سفره‌ها دیده نمی شود، سفره‌های افطاری و سحری باهم متفاوت هستند و فقط غذاهای ویژه این ماه است که پای ثابت سفره‌ها هستند، البته سادگی و مقوی بودن نقطه اشتراک همه غذاهای این ماه در سحر و افطار است.
زنان آذربایجانی لذیذترین و خوشمزه ترین کلوچه‌ها ، نان‌ها و کیک‌ها و شیرینی‌ها را برای مهمانان روزه دار خود تدارک می‌بینند. آنها چند روز قبل از آغاز ماه مبارک رمضان فطیری به نام «نزیه» نیز درست می‌کنند.
«نزیه» نام نوعی نان شیرینی خاص محلی مغزدار است که روی آن با چنگال و ته استکان تزئین شده و به منظور قرار گرفتن سر سفره افطار، فقط در ماه مبارک پخت می شود که بسیار خوشمزه است.
«ختایی» هم شیرینی خانگی مخصوص رمضان است. مواد اولیه این نوع شیرینی نوعی خمیر حصیری شکل است که به شکل دلمه با ترکیب پودر گردو و دارچین تهیه می‌شود.
خوردن سحری و افطاری دسته جمعی
مردم آذربایجان شرقی و به خصوص بزرگترهای فامیل رسم‌های خاصی برای سفره‌های افطار و رمضان دارند، خوردن سحری و افطاری دسته جمعی در خانه بزرگ فامیل یکی از این نمونه‌ها است که همه خانواده‌های فامیل دسته جمعی در خانه بزرگ فامیل جمع می‌شوند و روزه خود را باهم باز می‌کنند.
غذاهای رستورانی در رمضان آذری‌ها جایگاهی ندارد، زنان فامیل از صبح دورهم جمع می‌شوند و مشغول تهیه و تدارک غذاهای افطار می‌شوند و معمولا در فضای باز و دورهم روزه خود را باز می‌کنند.
افطاری دادن و مهمان کردن فامیل در هر وعده افطاری رسم دیرینه مردم آذربایجان شرقی است که در ایام ماه مبارک رمضان با انگیزه و شور خاصی برگزار می‌شود و با وجود تغییرات سبک زندگی بسیاری از شهرنشینان، همچنان ادامه دارد.
میزبان به کمک خانم‌های خانواده با پخت غذاهای ویژه این ماه در سفره افطار به استقبال مهمانان روزه دار خود می‌رود. غذاهایی که رنگ و بوی رمضان و سادگی و معنویت آن را دارند. روزه‌ها با انواع عرقیات گرم، شیر، گلاب و چای نبات و آب جوش به همراه خرما باز می‌شود.
«زنجفیلی کوکه» نان مخصوص رمضان در آذربایجان شرقی
«زنجفیلی کوکه» نان مخصوص رمضان در آذربایجان شرقی بوده که زینت بخش سفره افطار روزه داران است. این نان به قدری پرطرفدار است که در ایام غیر رمضان هم در برخی از شهرهای استان تهیه می‌شود. برخی از کارگاه‌های شیرینی پزی اقدام به تهیه این نان می‌کنند و تمام نان‌ها در ساعات مانده به افطار به فروش می‌رسد.
این نان مخصوص پرانرژی و سالم بوده و شکر کمی در داخل آن به کار رفته و خیلی مقوی است. نان زنجبیلی تبریز یکی از پرطرفدارترین و پرکاربردترین نان‌ها در آذربایجان شرقی است که در مراسم مختلف مذهبی و از جمله در مهمانی افطار و برای صبحانه استفاده می‌شود.
تخم مرغ، کره، شیر، آرد، زنجبیل، ماست خامه ای، آب، کنجد و شکر موادی هستند که برای تهیه این نان استفاده می‌شود.
تنقلات، شیرینی‌های مصنوعی و غذاهای پرچرب در سفره‌های مردم آذربایجان شرقی جایگاهی ندارند و به جای آن پنیر، خرما، کشمش، عسل و مربا پای ثابت سفره‌های افطار هستند.
غذاهای سفره‌های افطار ماه رمضان در آذربایجان شرقی ویژه است، غذاهایی از جمله «اِیران آشی» تا «قِیقاناق» پای اصلی و همیشگی سفره‌های افطار هستند.
یاپراق دولماسی، آش شیر، کوکوی لوبیا سبز تبریز، آش گوجه فرنگی، آش ماست، قایقاناق، کوفته تبریزی، آش شیله عدس و آش اوماج غذاهای سفره‌های افطار ماه رمضان در آذربایجان شرقی هستند که طرفداران خاصی نیز دارند و در بسیاری از شهرهای دیگر کشور نیز تهیه می‌شود.
سفره‌های افطاری در تبریز به تنوع غذایی معروفند، در این میان فرنی، شیر برنج، انواع دلمه، کتلت، کوکو، سالاد، ختایی، اهری، حلوا، پنیر، سبزی، خرماهای تزئین شده با گردو و پودر گردو، انواع مربا و حلیم‌ها پای ثابت سفره‌ها هستند.
«اِیران آشی» غذایی مخصوص افطار
آش دوغ «اِیران آشی» غذایی مخصوص افطار است که خیلی هضم آسانی دارد و برای بدن مفید است. نعناع، دوغ، نخود، سبزی، تخم مرغ و برنج مواد اصلی سازنده این غذا هستند که برای افطار و معده خالی بسیار مناسب است.
آش دوغ از آش‌های محبوب و پر طرفدار شهرهای مختلف شمال غرب کشورمان و به خصوص آذربایجان شرقی است که از شهری به شهر دیگر طعم و عطر و رنگ آن فرق می‌کند و بنا به سلیقه خانم‌های خانواده پخت می‌شود.
آش زغال اخته، تورشولو آش، داش کلم آشی، اوماج آشی و میوه آشی از دیگر آش های مخصوص مردم آذربایجان شرقی است که فقط چند مورد محدود آن به خاطر راحتی هضم در ماه مبارک رمضان پخت می‌شود.
«قِیقاناق» شیرینی سالم و جایگزین مناسب زولبیا بامیه
«قِیقاناق» شیرینی قدیمی خانم های آذربایجان شرقی است که در بیشتر سفره‌های افطاری وجود دارد. این شیرینی مخصوص برای افزایش قندخون بدن مفید بوده و شیره آن نیز از انگور مخصوص تهیه می‌شود و برای افرادیکه قند خون بالایی دارند، ضرر ندارد.
این شیرینی در قدیم الایام سر سفره مهمانی‌ها جا داشت و میزبان هرکسی را که بیشتر عزیز می داشت در کنار غذاهای اصلی، این شیرینی را نیز برایش می‌پخت.
تخم مرغ، شیره انگور، گلاب، روغن و آرد مواد سازنده این شیرینی خوشمزه هستند. این شیرینی پرانرژی و سالم جایگزین بسیار خوبی برای زولبیا بامیه است.
عدس پلو، باقلی پلو، لوبیا پلو، کوفته تبریزی، کوفته گوشت، رشته پلو، سوزمه پیلو، قورمه و قیمه از دیگر غذاهایی هستند که بسیاری از خانواده‌ها در وعده شام و یا سحری ماه مبارک رمضان تهیه می‌کنند.
سفره های سحری هم همچون افطار ساده هستند و بیشتر میوه، نان و چای و شیرینی های خانگی پای سفره ها دیده می‌شود. دسرهای میوه هم به دلیل انرژی که دارند در سال‌های اخیر به پای ثابت سفره‌های سحری تبدیل شده‌اند.