فرشته ولی مراد منتقد و کارشناس فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ضرورت نقد برنامه ها و سریال های تلویزیونی بیان کرد: تولیدات تصویری اعم از تلویزیونی و سینمایی بسته های فرهنگی هستند و ضرورت دارد که در قالب کارشناسی و داوری بررسی شده و تولیدکننده به حال خود رها نشود بنابراین نقد این آثار اقدام بسیار خوبی است که باید انجام می شود.
وی در نقد خود از سریال «برادر» که به کارگردانی جواد افشار که در ایام ماه مبارک رمضان از شبکه دو سیما پخش شد، گفت: ساخت شخصیت های تیپیکال، سنتی و قدیمی به صورتی که بعضی ستایش شوند و بعضی منفور و شیطانی باشند به سبک و سیاق ذایقه نسل های جدید نمی خورد.
نمایش خانواده های مثبت و منسجم در تلویزیون رویکرد خوبی است
این منتقد با اشاره به ویژگی های کلی سریال «برادر» تصریح کرد: ساخت سریال هایی که شخصیت هایی مثبت به جامعه عرضه می کند و خانواده های منسجم را نمایش می دهد بسیار خوب است. در حدود دو دهه تولیدات تصویری ما خطای بزرگی مرتکب شد و آن نمایش درون خانواده‌هایی بود که با جنگ و جدل و کشمکش های زیادی همراه بودند. چند همسری وارد سریال ها و بعد روابط فراخانوادگی به این چالش ها اضافه شد.
ولی مراد اضافه کرد: مشکلاتی در جامعه وجود دارد و مسئولان باید آنها را رفع کنند ولی سینما و تلویزیون گاهی با تولیدات خود رفتارها و آسیب ها را تکثیر و بازتولید می کنند. این تنش ها در یک سیکل معیوب دوباره به جامعه راه می یابد و دوباره بر مشکلات اضافه می کند. در این دو دهه تلویزیون از منظر بیان روابط خانواده سست بنیان بود و به نوعی خیانت از طریق آن تکثیر و تزریق شد. احترام افراد داخل خانواده و هماهنگی و تعادل از بین رفت و احترامی در دیالوگ ها دیده نمی شد ولی اکنون احترام‌ها حفظ و محبت ها نمایش داده می شود.
احساس نیاز به کارشناس و محقق در نمایش مشکلات
این مجری تلویزیون با اشاره به اهمیت مدیوم تلویزیون عنوان کرد: تلویزیون فرهنگ سازی می کند و باید در نمایش پدیده ها و مسایل این نکته را در نظر بگیریم. کار هنری زمانی برای مردم فایده دارد که رسالتش را درست انجام دهد. من نمی خواهم، بگویم واقعیت ها را نباید دید چون مخاطب باید با نمایش واقعیت ها با اثر هنری ارتباط برقرار کند ولی مهم چگونگی برخورد با مسایل است. تلویزیون و سینما در حوزه به تصویر کشیدن مسایل و چالش ها و مخصوصا ارایه راهکار به شدت به کارشناس و محقق نیازمند است تا فقط در یک مشکل دست و پا نزند.
وی اضافه کرد: تولیدات تلویزیونی با مخاطب عام در تماس است، بنابراین اگر آسیب و معضلی نمایش داده و مشکلی مطرح می شود باید متخصص حوزه مربوطه با فیلمنامه در تماس باشد تا در عین اینکه مشکل را مطرح می کند راه حل ها را هم نشان دهد.
این منتقد تلویزیون با اشاره به مصادیقی از سریال «برادر» توضیح داد: این سریال همانطور که در ابتدا گفته شد از المان های شخصیت های سنتی بهره می گیرد به طور مثال برادر بزرگ در خانواده پهلوان که جایگزین پدر می شود از یک طرف مهربان است و به دنبال رفع مشکلات خانواده و مردم است و از یک طرف می بینیم که در خیابان دست به زدن دارد و معلوم نیست که آیا می خواهد غیرت را معنا کند یا خیر. خود پهلوان که اسمش پهلوان است، انگشتر بزرگ به دست دارد و درباره این شخصیت ها هم به تعریف قدیمی از زن و مرد اکتفا شده است.
نمایش زنان قدرتمند اما منفی
ولی مراد با اشاره به یکی از معضلات این خانواده تصریح کرد: خانواده پهلوان به عنوان یک خانواده مطلوب نمایش داده شد اما هیچ کدام از اعضای این خانواده نمی توانستند تعامل خوبی با پسر کوچکتر که نقشش را پوریا پورسرخ بازی کرد، داشته باشند. درحالیکه اگر با یک متخصص مهارت های فردی مشورت می کردند و کارشناسی عمیق تر صورت می گرفت این معضل که در سریال نمایش داده شد راه حلی هم برایش ارایه می شد. هنر نباید فقط آیینه باشد، مسلما کار نویسنده نویسندگی است و قرار نیست متخصص روابط فردی باشد اما باید از کارشناس بهره گرفته شود تا راه حل هایی برای ارتباطات فردی و اجتماعی عرضه شود.
این منتقد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شخصیت های زن در این سریال یادآور شد: ما حدود ۱۵ سال پیش نشستی با عزت الله ضرغامی رییس اسبق سازمان صداوسیما داشتیم و من آنجا انتقادات جدی مطرح کردم که همه زنان قدرتمند ما در سریال ها منفی هستند. اگر زنی توانمند است، نیروهای کاری در اختیار دارد، برنامه ریزی می کند و کارها را جلو می برد شخصیت او شیطانی و اتفاقا برگرفته از ادبیات و هنر غربی نمایش داده می شود. بعد از آن شخصیت نرگس شکل گرفت اما باز هم مشکلی وجود داشت و وقتی چنین زنانی بروز پیدا کردند که مرد خانه کشته می شد، همچنین این زنان خیلی کنترل می شدند و نوعی مردواره از آنها ساخته می شود. البته این تغییرات قدم به قدم است و ما اکنون شخصیت های فاعل، فعال و تصمیم ساز داریم که روندی مثبت است. ما می بینیم که همسر پهلوان در این سریال نفوذ دارد و حرفش را از طریق همسرش بیان می کند و البته زمانی هم که او فوت می کند خودش در مقابل پسرش می ایستد و بیان می کند که اجازه ندارد با نازی ازدواج کند.
شخصیت های زن فقط در موارد منفی نفر اول به عنوان تصمیم گیرنده هستند
وی ادامه داد: با این حال ما نیاز داریم شخصیت های تصمیم ساز و با نفوذ در سریال هایمان بیشتر باشد. جای این شخصیت ها هنوز در سریال های ما خالی است. در این سریال زنان در تصمیم گیری نفر اول نیستند و مدیران می ترسند که یک زن توانمند بسازند که نفر اول باشد. تنها نازی نفر اول تصمیم هاست و روی پدرش تاثیر دارد که او نقشی شیطانی دارد.
این کارشناس فرهنگی بیان کرد: چه اشکالی دارد که در سریال ها زنان هم سطح هم باشند.
ولی مراد در پایان درباره داستان سریال و پایان بندی آن نیز عنوان کرد: پایان داستان به نظرم بسیار آبکی و سطحی حل شد و دختر که با برنامه ریزی و به کارگیری نیروهای زیاد در پی انتقام است به شکلی بسیار ساده یک پیغام می گذارد و به ترکیه می رود.