خبرگزاری مهر – گروه استانها: میدان مرکزی همدان باوجود قدمتی تقریباً یک قرن، هنوز موقعیت ارتباطی خود را با خیابان‌ها و بازار همدان حفظ کرده است به‌طوری‌که برای ورود به بازار اصلی شهر باید از میدان امام آغاز کرد.
در این میدان ۶ خیابان اصلی به‌طور موازی به میدان اصلی شهر وصل شده‌اند و میدان مرکزی فعلی، شش خیابان منشعب از خود شامل خیابان باباطاهر، اکباتان، شهدا، تختی، بوعلی و شریعتی را به تمام نقاط شهر متصل کرده است.
راسته فروش فروشان در خیابان اکباتان
و اما خیابان اکباتان شهر همدان همان خیابانی است که در سال‌های نه‌چندان دور محل دادوستد و تجارت مردم بوده اما اکنون کمتر اثری از آن دوران را به همراه دارد.
وارد خیابان اکباتان همدان که می‌شوی در هر دو طرف خیابان مغازه‌های کوچک و بزرگی در کنار هم قرارگرفته‌اند اما آنچه نظر هر رهگذری را به خود جلب می‌کند، کاروانسراهای به یادگار مانده از دوران گذشته است.
خیابان اکباتان همدان را قدم‌زنان طی می‌کنیم و در میانه مسیر به سرایی می‌رسیم که تا چشم کار می‌کند، فرش است و قالی و قالیچه...
وارد سرا می‌شویم اما خبری از کسب‌وکار نیست و هر تاجری در گوشه‌ای از حجره‌اش نشسته و خود را به کاری سرگرم کرده است.
در راسته‌بازار قدم می‌زنم و به یاد می‌آورم روزهایی را که مردم با هیجان و شوق نقش‌های قالی‌ها را می‌نگریستند و سعی داشتند از میان آن‌ها زیباترین را برگزیده و به منازلشان ببرند.
اما اکنون فرش‌های دستباف نفیسی که هرکدام گنجینه‌ای از هنر نهفته در سرانگشتان هنرمندان این خطه را در دل خود گنجانده است در پشت درهای قفل‌شده مغازه‌ها خودنمایی می‌کند؛ اندک مغازه‌دارانی هم که چشم‌به‌راه افراد هنرشناس برای خرید هستند گویی دیگر ناامید شده و در گوشه‌ای به حل جدول نامشخص معمای این هنر جهانی نشسته‌اند.
جدال نابرابر فرش دستباف و ماشینی
شاید جدال نابرابر فرش دستباف و فرش ماشینی بر این بحران دامن زده و باعث شده مردمی که روزگاری وجود فرش دستباف در جهیزیه دخترانشان یک سنت و اصل محسوب می‌شده به دلیل قیمت بالا به فرش ماشینی که در قیاس بافرش دستباف دارای ارزش هنری و کیفیت پایین‌تری است روی بیاورند.
آری این وضعیت کاروانسرای فرش‌فروشی‌های همدان است؛ همان فرشی که در سال گذشته با پیگیری‌های چندین ساله مدیران و فعالان حوزه هنر صنعت فرش همدان، در سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) ثبت شد و بر اساس اعلام مرکز ملی فرش ایران پیگیری لازم برای ثبت فرش بقیه مناطق نیز ادامه دارد.
راه را پیش گرفتم و به سراغ حجره‌دارانی که در انتظار مشتری چشم به ورودی حجره دوخته بودند رفتم و با آن‌ها به گفتگو نشستم.
احمد امیری پیرمرد خوش برخوردی که در حال خواندن روزنامه بود در جواب سلام و احوالپرسی‌ام به قسمتی از حجره که قالی‌ها به‌طور مرتب و منظم روی‌هم چیده شده بود اشاره کرد و با تأکید بر اینکه بفرمایید چایی در خدمت باشیم، گفت: دخترم برای خرید قالی جهیزیه آمده‌ای؟
خنده‌ای بر لبم نشست و بابیان اینکه ان‌شاءالله برای خرید قالی جهیزیه دوستانم حتماً به شما هم سری خواهیم زد، خودم را معرفی کردم و با وی به گفتگو نشستم.
فرش ماشینی بازار فرش دستباف همدان را کساد کرده است
امیری که دل‌خوشی از این روزهای بازار فرش همدان نداشت بابیان اینکه فرش ماشینی بازار فرش دستباف همدان را کساد کرده است و کمتر کسی به خرید قالی دستباف علاقه نشان می‌دهد، گفت: فرش دستباف به نسبت از فرش ماشینی گران‌تر است اما به‌طور حتم کیفیت بهتری دارد.
وی بابیان اینکه گاهی پیش می‌آید در طول یک هفته حتی یک‌تخته فرش هم نمی‌فروشم، عنوان کرد: راسته‌بازار فرش همدان این روزها سوت‌وکور است و همچنان سایه رکود بر سر این بازار حکم فرماست.
مشغول گفتگو بودیم که یکی دیگر از حجره‌داران بازار فرش همدان به جمع ما اضافه شد.
اصغر روحی بابیان اینکه فرش همدان از مواد اولیه طبیعی ساخته می‌شود و پشم و کرک قالی‌ها در استان تهیه می‌شود، ادامه داد: فرش همدان زیبایی خاص خود را دارد اما روزبه‌روز از مشتری‌های آن کم می‌شود.
در برخی موارد قالی‌های بازار باسلیقه مشتری‌ها هم‌خوانی ندارد
وی بابیان اینکه در برخی موارد قالی‌های بازار باسلیقه مشتری‌ها هم‌خوانی ندارد، گفت: به‌عنوان نمونه دیروز یکی از مشتریان من فرشی با گل‌های آبی‌رنگ و ترکیب رنگی خاص مدنظر داشت که متأسفانه در حجره من چنین فرشی وجود نداشت.
وی بابیان اینکه گاهی نیز باید حق را به مشتری داد، گفت: سلیقه مردم تغییر کرده است و دیگر کمتر به فرش‌هایی با زمینه لاکی رنگ ابراز علاقه می‌کنند.
وی بابیان اینکه باید به سمت بازارهای جدید و تغییر نوع بافت قالی حرکت کرد، گفت: البته تابلو فرش‌ها هنوز هم مشتری خود رادارند و هر هفته تعدادی تابلو فرش در این حجره‌ها به فروش می‌رسد.
عقربه‌های ساعت گذر زمان را نشان می‌دهد که پس از گفتگو با این دو کاسب همدانی از آن‌ها خداحافظی کرده و با عبور از سرای فرش‌فروش‌های همدان به سراغ مسئولان امر در این زمینه رفتم.
یکی از تولیدکنندگان فرش دستباف در همدان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه قالی همدان درگذشته دارای مشتری‌های بسیار پر و پا قرصی بوده است، گفت: این روزها خواسته بازارهای جهانی نسبت به گذشته تغییر کرده و باید نقشه‌های جدیدی به بازار ارائه شود.
فرش همدان حال‌وروز خوبی ندارد
رضا افشین پور که خود با برپا کردن چند دار قالی دریکی از روستاهای همدان علاوه بر ایجاد اشتغال برای بانوان روستایی دستی بر تولید و صادرات فرش همدان دارد، ادامه داد: فرش همدان ویژگی‌هایی دارد که در هیچ کجای جهان و حتی ایران نمی‌توان آن را پیدا کرد اما به دلایل متعدد فرش همدان حال‌وروز خوبی ندارد.
وی برخی مشکلات مانند بالا بودن هزینه تولید، تورم داخلی، گران بودن مواد اولیه تولید و قیمت‌های تعیین‌شده نامناسب در بازار برای این صنعت را باعث کاهش تولید عنوان کرد و گفت: با توجه به درآمد پایین، تولید فرش برای تولیدکنندگان و بافندگان توجیه اقتصادی ندارد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان نیز در گفتگو با مهر بابیان اینکه فرش استان همدان در سازمان تخصصی مالکیت فکری ثبت جهانی شده است، گفت: فرش‌های ثبت‌شده استان همدان شامل فرش «کسب و ننج» و «ازندریان» متعلق به منطقه جوزان ملایر، فرش «شاخ گاوی» متعلق به مهربان کبودراهنگ و فرش «کله گلی» و «سالاری» مربوط به منطقه نهاوند است.
احمدعلی بابایی بابیان اینکه با ثبت جهانی فرش همدان امکان کپی‌برداری از نقشه‌ها وجود ندارد، گفت: ثبت جهانی صنعت فرش گره‌گشای تحرکات تولیدی است.
فرش دستباف یکی از حوزه‌های مستعد برای فعالیت اقتصادی است
بابایی بابیان اینکه فرش دستباف یکی از حوزه‌های مستعد برای فعالیت اقتصادی است که می‌تواند کشور را از بحران‌های پیش رو رها کند، گفت: حوزه فرش باید حق خود را از اقتصاد کشور مطالبه کند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان با تأکید بر شناسایی بازارهای جهانی و تلاش برای صادرات فرش استان همدان عنوان کرد: متأسفانه در داخل کشور قدر ظرفیت صنعت فرش را نمی‌دانند.
بابایی بابیان اینکه تزریق مالی به این بخش و توجه بنگاه‌های اقتصادی، بانک‌ها و بخش خصوصی به این هنر گره‌گشای مشکلات خواهد بود، ادامه داد: همدان توانایی تبدیل‌شدن به قطب فرش کشور را دارد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان به فعالیت ۸ تعاونی فرش در استان همدان اشاره کرد و افزود: از ۳ هزارتا ۱۵ هزار بافنده در این تعاونی‌ها عضو هستند.
وجود ۵۰ هزار بافنده فرش در استان همدان
علی‌بابایی به وجود ۵۰ هزار بافنده فرش در استان همدان اشاره کرد و بابیان اینکه در سال‌های گذشته بیش از ۱۰۰ هزار بافنده در این حوزه در استان همدان فعال بودند، گفت: در استان همدان ۱۸ هزار بیمه‌شده صنعت فرش وجود دارد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان نیز در گفتگو با مهر بابیان اینکه متأسفانه کم‌لطفی به فرش دستبافت در سال‌های گذشته سبب شده بود تا فرش دستبافت همدان با کمترین تنشی دچار مشکلات جدی شود، گفت: سالانه ۷۵ هزار مترمربع فرش دستبافت در همدان بافته می‌شود.
محمدرضا متین با تأکید بر برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات فرش همدان، عنوان کرد: باید بازارهای جهانی برای صادرات فرش همدان شناسایی شود.
بافندگان استان همدان توانمندی بالایی برای پاسخ به نیاز بازارهای جهانی دارند
محمدرضا متین بابیان اینکه بافندگان استان همدان توانمندی بالایی برای پاسخ به نیاز بازارهای جهانی دارند، گفت: اواخر سال گذشته خریدارانی از کشورهای اروپایی در بازار فرش همدان حاضر شدند و یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار دلار فرش از سوی این افراد سفارش داده شد که تا پایان شهریورماه امسال باید تحویل شود.