خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-پیمان یزدانی: عدم سقوط بشار اسد در سوریه بعد از گذشت ۵ سال با وجود پیش بینی های آنکارا مبنی بر ساقط شدن وی در ظرف چند ماه در آغاز تحولات سوریه، گسترش تاثیر درگیری های سوریه، تنش های مذهبی در منطقه، چندقطبی شدن سیاست داخلی ترکیه و تخریب روابط آنکارا و مسکو در پی ساقط شدن جنگنده روسیه توسط ترکیه در جریان تحولات سوریه، شورش کردها در ترکیه و حمایت آمریکا و روسیه از نیروهای کرد سوریه همگی موجب شکست سیاست های منطقه ای دولت حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه و انزوای این کشور در منطقه و حتی فراتر از منطقه شد.
انزوای سیاسی ترکیه و تبعات اقتصادی ناشی از این انزوا و تحریم های روسیه که این کشور را از اهداف اقتصادی سال ۲۰۲۰ خود دور می کرد موجب شد تا رهبران حزب عدالت و توسعه با کنار گذاشتن «احمد داود اوغلو» نخست وزیر پیشین این کشور مقدمات تغییر در سیاست منطقه ای این کشور را فراهم کنند.
با گذشت مدت کوتاهی از روی کار آمدن «بینعلی ایلدیریم» نخست وزیر ترکیه «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه با وجود طفره رفتن های قبلی خود از عذرخواهی از مسکو اقدام به عذرخواهی از مسکو کرد امری که موجب شد تا روابط مسکو و آنکارا از سرگرفته شود و همکاری های سیاسی و اقتصادی آنها از سر گرفته شود.
عادی سازی روابط با مسکو با عادی سازی روابط آنکارا و تل آویو همراه شد و همچنین پیش بینی ها حکایت از تلاش ترکیه برای حل اختلافات با قاهره نیز دارد.
سرعت تغییر سیاست منطقه ای ترکیه و عادی سازی روابط با مسکو و تل آویو، موجب شده است کارشناسان دلایل متفاوتی را برای تغییر سیاست ناگهانی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه به رهبری «رجب طیب اردوغان» بعد از ۱۴ سال حکومت این حزب بر ترکیه مطرح کنند.
«سمیح ایدیز» تحلیگر ترکیه ای مسائل منطقه و سردبیر سابق دیپلماتیک شبکه سی ان ان ترک درباره علت تغییر سیاست های منطقه ای حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه و عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و عدول اردوغان از شروط خود برای عادی سازی روابط با تل آویو گفت: حزب حاکم عدالت و توسعه راه دیگری جز عادی سازی روابط با اسرائیل نداشت زیرا رابطه با اسرائیل یکی از سرمایه های آن محسوب می شود که به واسطه آن حزب عدالت و توسعه می تواند به عنوان میانجی بالقوه در روند صلح خاورمیانه باشد.
وی افزود: آنکارا در ابتدا شروع کرد به گرفتن طرف عرب ها در منطقه و روابط خود با اسرائیل را تخریب کرد. سپس با اتخاذ سیاست های مبتنی بر مذهب سنی گرایانه شروع به تخریب روابط خود با دیگر قدرت های منطقه از جمله ایران کرد. عادی سازی روابط با اسرائیل از سوی آنکارا می تواند آغاز تلاش برای برگشت به وضعیت قبلی باشد. این عادی سازی روابط نه تنها از منظر سیاسی به نفع ترکیه خواهد بود بلکه از منظر اقتصادی به ویژه در حوزه انرژی نیز به نفع ترکیه خواهد بود.
ایدیز همچنین درباره علت عادی سازی روابط با مسکو از سوی حزب حاکم ترکیه گفت: در خصوص روسیه واضح بود که آنکارا فراتر از قابلیت ها و ظرفیت های خود حرکت می کند. اثرات منفی قطع روابط با مسکو نه تنها در سوریه نمایان شد بلکه در روابط دو جانبه در زمینه های اقتصادی نیز ظاهر شد و منافع اقتصادی ترکیه به مخاطره افتاد.
وی در خصوص تاثیر احتمالی عادی سازی روابط آنکارا و مسکو در تحولات سوریه گفت: البته می توان انتظار داشت تا بعد از عادی سازی روابط مسکو و آنکارا، ترکیه با لزوم بازنگری در سیاست های خود در قبال سوریه مواجه شود. به احتمال زیاد سیاست سرنگونی بشار اسد از سوی آنکارا کنار گذاشته خواهد شد و اولویت های اصلی آن مبارزه با داعش خواهد شد؛ داعشی که این همه حملات تروریستی در ترکیه انجام می دهد. همچنین ممکن است سیاست های ترکیه در قبال PYD (حزب اتحاد دمکراتیک کردهای سوریه) نیز به مرور زمان در دل این روند تغییر کند.
تحلیلگر ترکیه درباه علت تبدیل سیاست «تنش صفر با همسایگان» رهبران ترکیه به «تنش صرف» با همسایگانش گفت: پاسخ این سوال بسیار طولانی و همه جانبه است. اجازه دهید به این پاسخ اکتفا کنم که داوری های غلط حزب حاکم عدالت و توسعه در خاورمیانه که نشات گرفته از تعصبات افراط گرایانه مبتنی بر مذهب اتخاذ شده بود علت اصلی مشکلات خاورمیانه بوده است. سیاست هایی که در شرایط واقع بینانه امروز جهان صرفا یک امید واهی بیش نیستند.
سمیح ایدیز درباره تاثیر تغییر سیاست خارجی ترکیه در امنیت داخلی این کشور و اینکه ناامنی های داخل این کشور تا چه حدی نتیجه سیاست های حزب حاکم این کشور بوده است، گفت: حالا امید این است که این تغییر رادیکال سیاست خارجی دولت در سیاستهای داخلی کشور که به خاطر «اردوغان» شاهد تنش های زیادی است، هم منعکس شود. بهبود رابطه با غرب فقط از طریق برگشت به روند اصلاحات دموکراتیک در ترکیه، صورت خواهد گرفت. به نظر نمی رسد که اردوغان بخواهد چنین کاری بکند.
وی در پایان تأکید کرد: اما مثل اتفاقی که در عرصه سیاست خارجی رخ داد، اتفاقات و تحولات ممکن است وی را مجبور به تغییرات در عرصه داخلی هم بکند. هر چند تاریخ قضاوت خواهد کرد که آیا سیاست های حزب حاکم عدالت و توسعه منجر به حملات تروریستی علیه ترکیه شد، اما بسیاری از تحلیلگران بر اساس شواهد و مدارک موجود بر این باورند که حزب حاکم عدالت و توسعه مسئول این حملات علیه ترکیه است.