خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ عبدالحمید بیاتی: شب گذشته ترکیه صحنه بروز حوادثی بود که شدت عجیب و تکان دهنده بودن این حوادث موجب کم رنگ شدن حادثه تروریستی روز جمعه در نیس فرانسه شد و عملا خط خبری رسانه ها را تغییر داد.
ماجرا از این قرار بود که ساعت ۲۳:۳۰ جمعه به وقت محلی (حوالی یک بامداد به وقت تهران) ارتش ترکیه اعلام کرد علیه دولت اردوغان کودتا کرده است. به دنبال آن، گروهی از نیروهای ارتش همراه با ادوات نظامی در استانبول و آنکارا وارد خیابانها شدند و اعلام کردند، کنترل امور را در دست گرفته‌اند و مناطق مختلف از جمله فرودگاه‌ها، پارلمان و ساختمان رادیو و تلویزیون دولتی را تحت کنترل خود در آوردند و درگیری‌های شدیدی در برخی مناطق روی داد.
بیانیه کودتاچیان
کودتاچیان که خود را «جنبش صلح در خانه» معرفی کرده‌اند در بیانیه‌ای که از دفتر رسانه‌ای ستاد مشترک ارتش ترکیه منتشر شد، اعلام کردند نیروهای حامی کودتا هنوز به صورت مصمم در حال مبارزه با نیروهای دولتی هستند.
کودتاچیان در ارتش ترکیه با انتشار بیانیه‌ای از مردم این کشور خواسته‌اند تا همچنان در منازل خود بمانند. خبرگزاری آناتولی گزارش داد، کودتاچیان دو بمب را در مقابل کاخ ریاست جمهوری در آنکارا منفجر کردند که بر اثر آن دستکم پنج نفر زخمی شدند.
کودتاچیان به ساختمان پارلمان ترکیه نیز حمله کردند. برخی گزارش‌ها حاکی است، بامداد شنبه بمبی در ساختمان پارلمان منفجر شده است.
پرواز ممنوع در آسمان آنکارا
بینالی ایلدریم، نخست وزیر ترکیه، بامداد شنبه گفت شرایط تحت کنترل است و در آسمان آنکارا، پایتخت شرایط پرواز ممنوع اعلام شده است.
سخنان اردوغان
در پی وقوع این حوادث رجب طییب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از مردم و هواداران خود خواست تا زمان بازگشت شرایط به حال عادی، میادین اصلی شهرهای بزرگ را ترک نکنند. وی پیشتر از مردم خواسته بود تا برای مقابله با کودتاچیان و از بین بردن حکومت نظامی اعلام شده از سوی آنان، به صورت گسترده در میادین اصلی شهرها تجمع کنند.
اردوغان همچنین گفت که هتلش در منطقه تفریحی مارماریس در سواحل دریای اژه پس از آنکه وی این مکان را ترک کرده، بمباران شده است.
وی تصریح کرد: این شورشی علیه وحدت کشور بود. کسانی که کودتا را رهبری کردند افسرانی دون پایه هستند که در ارتش جایی ندارند. ارتش ما ارتش شفافی است. برخی نمی خواهند ترکیه متحد باشد. این گروه کوچک به اهداف خود نمی رسد. این گروه با دولت و ملت ترکیه در واقع می جنگند.
رئیس جمهوری ترکیه افزود: ما با قدرت به کار خودمان ادامه می دهیم و نمی گذاریم این گروه کوچک به اهداف خود برسد. ملت با آمدن در خیابانها از دولت ترکیه حمایت کرد. از ملت ترکیه تشکر می کنم. ملت هوشیار و متحد است. ملت به حضورشان در خیابان تا برچیده شدن بساط کودتاچیان و شورشیان ادامه می دهند.
اردوغان یادآور شد: نیروهای نظامی باید به پادگانها باز گردند. اینکه چه کسانی در این شورش دست داشتند در آینده آشکار خواهد شد.
گفتگوی ظریف و چاووش اوغلو
وزیر امور خارجه کشورمان در پی حوادثی که از شب گذشته در ترکیه رخ داده با چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه این کشور تلفنی به بحث و تبادل نظر پرداخت.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در این تماس‌های تلفنی از آخرین اوضاع ترکیه و تحولات آن کسب اطلاع کرده است.
در پی وقوع کودتای نظامی در ترکیه، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پیامی در صفحه توئیتر خود منتشر کرد و درباره کودتا در ترکیه، نوشت: دفاع شجاعانه مردم ترکیه از دموکراسی و دولت منتخبشان ثابت کرد که کودتا جایی در این منطقه ندارد و محکوم به شکست است.
بمباران کوتاچیان
منابع خبری به نقل از دفتر ریاست جمهوری ترکیه اعلام کردند، هواپیماهای اف-۱۶ ارتش ترکیه تانک های کودتاچیان را در اطراف پارلمان و کاخ ریاست جمهوری هدف قرار دادند.
به گزارش سی‌ان‌ان ترک، نیروهای دولتی ترکیه یک فروند بالگرد نظامی را که به سوی دفاتر شبکه ماهواره‌ای دولتی این کشور تیراندازی می‌کرد، ساقط کرده اند.
از سوی دیگر یکی از رهبران کودتای ترکیه که در بازداشت نیروهای امنیتی است، به همه کودتاچیان دستور داد تا خود را تسلیم نیروهای امنیتی کنند.
شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان ترک که کنترل آن به دست کودتاچیان افتاده بود، بار دیگر فعالیت خود را از سر گرفته است. همچنین دفتر روزنامه حریت ترکیه نیز در کنترل کودتاچیان بود که به نظر می‌آید نیروهای دولتی کودتاچیان را بیرون رانده‌اند.
دفتر دادستانی ترکیه اعلام کرد در خلال این کودتا دستکم ۶۰ نفر کشته شده اند؛ پیشتر شماری قربانیان ۴۲ نفر اعلام شده بود. به گفته منابع بیمارستانی، تاکنون دستکم در درگیری ها در استانبول ۱۵۰ نفر زخمی و روانه مراکز درمانی شده اند.
نشست اضطراری پارلمان
به گزارش خبرگزاری آناتولی ترکیه، نخست وزیر ترکیه همه نمایندگان پارلمان را برای نشستی اضطراری فرا خوانده است. مردم معترض به کودتا نیز با حضور در خیابان های شهرهای مختلف و حضور یافتن در کنار نیروهای ارتش، اعلام همبستگی خود را با دولت این کشور اعلام کردند.
بر اساس اخبار اعلام شده سه حزب بزرگ ترکیه امروز در جلسه فوق‌العاده شرکت می‌کنند. اسماعیل قهرمان رئیس مجلس ملی کبیر ترکیه از تماس تلفنی با بنعلی یلدریم نخست وزیر و رئیس حزب عدالت و توسعه، کمال قلیچدار اوغلو رئیس حزب جمهوری خواه خلق و دولت باغچه لی رئیس حزب حرکت ملی این کشور خبر داد و گفت: رؤسای این سه حزب در نشست فوق العاده مجمع عمومی که ساعت 14 امروز برگزار می‌شود، سخنرانی خواهند کرد.
سرنوشت مبهم «هلوسی آکار»
رجب طییب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، در بدو ورود به استانبول از سرنوشت «هلوسی آکار» رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه که گفته می شود از سوی کودتاچیان ربوده شده است، اظهار بی اطلاعی کرد. اردوغان همچنین گفته است هتلش در منطقه تفریحی مارماریس در سواحل دریای اژه پس از آنکه وی این مکان را ترک کرده، بمباران شده است.
در این میان «بینالی ایلدیریم» نخست‌وزیر ترکیه از انتصاب «اومیت دوندار» به‌عنوان رئیس جدید ستاد مشترک ارتش خبر داد. دوندار فرمانده بخشی از ارتش ترکیه است که استانبول را تحت کنترل دارد.
این انتصاب و مشخص نبودن سرنوشت رئیس ستاد ارتش ترکیه نشان می دهد که اوضاع در قرارگاه مرکزی ارتش این کشور همچنان از کنترل خارج است و گزارش هایی منتشر شده است مبنی بر این که میان ستاد فرماندهی و نیروی هوایی در آنکارا که ساختمانهای آنها در نقطه مقابل هم قرار دارند، سنگر کشی شده است.
گزارش ها حاکی از آن است که نیروی هوایی ترکیه به عنوان کانون کودتا، تا ۸۰ درصد در کنترل نیروهای حامی دولت در آمده است ولی هنوز روشن نیست که برای بدست گیری کنترل ۲۰ درصد چه عملیاتی مطرح است.
در این میان پیش از ظهر شنبه اعلام شد که نیروهای امنیتی ترکیه در عملیاتی که در قرارگاه چهارم شکاری-هوایی آکینجی انجام دادند، ژنرال آکار فرمانده ستاد کل ارتش کشور را که از دیشب توسط عوامل کودتاگر گروگان گرفته شده بود، آزاد و به جایی امن منتقل کردند.
همچنین مقر فرماندهی کل ژاندارمری توسط نیروهای ویژه امنیتی آنکارا آزاد و سربازان وابسته به جریان کودتا مستقر در این قرارگاه هم دستگیر شدند.
بیانیه سازمان اطلاعات ملی ترکیه
پیش از ظهر شنبه سازمان اطلاعات ملی ترکیه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد تلاش برای کودتا در این کشور سرکوب شده و شرایط به حال عادی بازگشته است.
سخنگوی سازمان اطلاعات ملی ترکیه صبح شنبه در سخنانی که از شبکه تلویزیونی ان‌تی‌وی پخش شد، گفت مقر این سازمان از سوی یک فروند بالگرد ربوده شده ارتش هدف قرار گرفته است اما این کودتا «خنثی» شده است. نیروهای ارتش پس از ورود رجب طیب اردوغان به استانبول کنترل فرودگاه را در دست گرفتند. بر اساس گزارش منابع خبری ترک تاکنون نزدیک به ۱۳۰ نظامی در ارتباط با این کودتا دستگیر شده‌اند.
در همین رابطه رویترز، گزارش داد شبکه تلویزیونی تی‌آرتی پخش عادی خود را از سر گرفته است. رویترز می افزاید حدود ۳۰ سرباز که به جمع کودتاچیان پیوسته بودند، سلاح های خود را تحویل داده و در میدان تقسیم استانبول خود را تسلیم نیروهای امنیتی کرده‌اند.
شبکه تلویزیونی ان‌تی‌وی نیز گزارش داد یک فروند بالگرد سیکورسکی که در اختیار کودتاچیان بود، توسط یک فروند جنگنده اف-۱۶ هدف قرار گرفته است.
از سوی دیگر «بکیر بوزداغ» وزیر دادگستری ترکیه شمار بازداشت شدگان کودتای نظامی روز جمعه را ۷۵۶ نفر اعلام کرد که اغلب آنها را درجه داران نظامی این کشور تشکیل می دهند.
به گفته «سی ان ان ترک»، چهار نفر از بازداشت شدگان ژنرال ارتش و ۲۹ نفر دیگر سرهنگ هستند.
به گفته وزارت دادگستری، عملیات تحقیق و تفحص با هدف شناسایی عاملین کودتا، در همه ۸۱ استان ترکیه در جریان است اما بازداشت های اخیر اغلب در دو شهر «استانبول» و «ترکیه» صورت گرفته است.
گولن مقصر یا بیگناه
در حالیکه تمامی مقامات ترکیه تلاش دارند تا «فتح الله گولن» را به عنوان رهبر اصلی کودتا معرفی کنند اما این مخالف خارج نشین اردوغان با صدور بیانیه ای دخالت در کودتا را انکار کرد.
در همین راستا، وی گفت: من به شدید ترین لحن ممکن، کودتای ناکام نظامی در ترکیه را محکوم می کنم. دولت باید طی روندی که حاصل انتخابات آزاد و عادلانه است، انتخاب شود و نه به مدد نیروی جبر. من برای ترکیه، شهروندان ترک و همه آنهایی که در حال حاضر در این کشور به سر می برند به درگاه خداوند دعا می کنم و امید دارم که این شرایط به سرعت و در صلح و آرامش حل و فصل شود.
گولن ادامه داد: این به ویژه برای من به عنوان کسی که در طول پنج دهه گذشته، از کودتاهای نظامی متعددی متضرر شده ام، بسیار توهین آمیز است که متهم به ارتباط با چنین اقدامی شوم. من قاطعانه چنین اتهاماتی را رد می کنم.
به گزارش مهر، از دو سال قبل رئیس جمهور ترکیه، «فتح الله گولن» متحد سابق خود را به تشکیل دولت موازی و تلاش برای سرنگون کردن دولت قانونی ترکیه متهم کرده و از همین رو ظرف دو سال گذشته افراد بیشماری به جرم عضویت در شبکه گولن بازداشت شده اند.
هرچند گولن در آمریکا اقامت دارد اما حکم بازداشت وی در ترکیه صادر شده است. این وضعیت در حالی است که گولن از حامیان سابق اردوغان محسوب می شد اما از دو سال قبل و پس از افشای پرونده اختلاس ۸۶ میلیارد دلاری و همچنین افشای مکالمات محرمانه اعضای دولت ترکیه در یوتیوب، گولن و طرفداران وی متهم به جاسوسی و به راه انداختن دولت موازی برای ساقط کردن حکومت ترکیه شدند.
موضوع جاسوسی از مقامات ارشد ترکیه بویژه شخص اردوغان پس از افشای بزرگترین پرونده فساد مالی این کشور که پای دولت اردوغان نیز به آن کشیده شد مطرح گردید.
پس از افشای این پرونده، مکالماتی که اعلام شد گفتگوی تلفنی اردوغان و پسرش در مورد جابجایی مبلغ زیادی پول بود در یوتیوپ منتشر شد و متعاقب آن نیز گفتگوهای محرمانه «احمد داوداوغلو» ونخست وزیر سابق ترکیه، با فرماندهان ارشد ارتش درباره سوریه منتشر گردید.
اردوغان تمامی این موارد را توطئه ای از سوی جریان گولن دانسته و این جریان را متهم به راه اندازی یک دولت موازی برای ساقط کردن حکومت متهم کرد. فتح الله گولن از متحدان سابق اردوغان و رقیبان اصلی امروز اوست. گولن هم اکنون در آمریکا به سر می برد و به دلیل اداره کردن مدارس مذهبی در کشورهای مختلف طرفداران زیادی را در ترکیه دارد.