خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-فرزاد فرهاد توسکی: شهر الشرقاط در شمال استان صلاح الدین را می توان آخرین مرکز داعش در این استان دانست. در واقع این شهر به مثابه دروازه جنوبی موصل نامیده می شود زیرا در صورت فتح این شهر، نیروهای عراقی می توانند به موصل آخرین مقر داعش برسند.
الشرقاط در قاب جغرافیا
الشرقاط که آشورکات یا شهر گرگها هم نامیده می شود، شهری عراقی در غرب الحویجه و در استان صلاح الدین است. آثار کشف شده در این شهر به سه هزار سال قبل از میلادی مربوط می شود. همین پیشینه تاریخی کافی است تا الشرقاط(آشور) را در زمره قدیمی ترین شهرهای عراق و منطقه بدانیم.
از مهمترین عشایر این شهر عبارتند از؛ الجبور، الجمیله، اللهیب، العبید، الدلیم. این شهر به خاک مرغوب برای کشاورزی شهرت دارد. شعرا و اهل ادب این شهر مشهورند.
همانطور که گفته شد این شهر در شمال بیجی واقع شده است و در استان صلاح الدین پس از سامراء، تکریت و بیجی از شهرهای مهم این استان است. در حاشیه رود دجله در این شهر زمینهای حاصلخیزی وجود دارد. از محصولات مهم کشاورزی آن گندم، جو، پنبه و کنجد و نیز انواع میوها و سبزیجات است. عبور رود دجله اهمیت زیادی به آن می دهد.
رود زاب سفلی با عبور از دوکان، طقطق و ناحیه زاب و الدبس در نزدیکی الشرقاط به رود دجله ملحق می شود.
این شهر قبلا از توابع استان ننیوا بود و هم اکنون از توابع استان صلاح الدین است. این شهر تا سال ۱۹۸۷ از توابع نینوا بود و در این سال بخشی از استان صلاح الدین شد. این شهر بر بقایای شهر تاریخی آشور بنا شده است و نام آن به کلمه آشوری آشورکات یعنی دروازه آشور مربوط می شود.
این شهر را می توان شهر ادب و فرهنگ نیز نامید زیرا نویسندگان و ادبای زیادی دارد. جمعیت این شهر را در اوایل سال ۲۰۱۳ حدود نود هزار نفر تخمین زدند.
آشورکات و داعش
الشرقاط نیز مانند بسیاری دیگر از مناطق استان صلاح الدین مانند، بلد، الدجیل،الضلوعیه، در ژوئن سال ۲۰۱۴ به اشغال داعش درآمد. داعش در این شهر نیز مانند دیگر شهرهای عراق مرتکب جنایات زیادی شد.
داعش در این شهر همانند دیگر مناطق تحت اشغال خود به شستشوی مغزی کودکان و نوجوانان پرداخت. در این شهر یک پیرمرد هفتاد ساله نوه ۱۸ ساله خود را به ضرب گلوله کشت زیرا این نوجوان که به شدت تحت تاثیر داعش بود، مادرش را به این دلیل که به ابوبکر البغدادی سرکرده داعش فحاشی کرده بود به شدت کتک زده بود. مادر این جوان الشرقاطی، ابوبکر البغدادی را مسئول جنایات و افکار افراطی در الشرقاط دانسته بود.
این پیرمرد موفق به فرار از الشرقاط شد اما درد بزرگ در الشرقاط همانند دیگر شهرهای عراقی تفکر خطرناکی است که در ذهن کودکان و جوانان در مناطق تحت اشغال داعش ایجاد شده است. مناطق تحت اشغال داعش از تفکر داعشی رنج می برند. زدودن تفکر داعشی از اذهان هزاران فریب خورده به ویژه جوانان و کودکان تلاش زیادی را طلب می کند.
ساکنان هم اکنون علیه داعش شوریده اند. داعش زمان امور را در این شهر از دست داده است و حملات مسلحانه علیه مقرها و مراکز تکفیری ها در این شهر افزایش یافته است.
داعش شمار زیادی را در این شهر به اتهام همکاری با نیروهای امنیتی اعدام کرده است.
تکفیریها از بیم تحرکات مردمی ضد آنها، همزمان با نزدیک شدن نیروهای عراقی از جنوب و شمال الشرقاط، اقدام به تشدید گشتهای خود در مناطق ایست بازرسی در داخل الشرقاط کرده اند.
در حال حاضر نیز داعش علاوه بر کار گذاشتن مین و مواد منفجره در مسیر عبور آوارگان، افرادی که الشرقاط می روند را هدف قرار می دهد.
نیروهای عراقی پشت دروازه های شهر آشورکات
نیروهای امنیتی اخیرا موفق به قطع خطوط امدادرسانی داعش در الشرقاط شده اند و این شهر در محاصره است. مسئولان محلی و امنیتی اعلام کرده اند که نیروهای عراقی آماده عملیات برای آزادسازی شهر الشرقاط هستند اما موج عظیم آوارگان اوضاع را مشکل کرده است.
این در حالی است که برخی منابع فشارهای آمریکا را عامل ممانعت از شروع عملیات الشرقاط می دانند اما افزایش تعداد کشته شدگان میان آوارگان شهر فشارها را برای لغو مخالفت های آمریکا تشدید کرده است.
الشرقاط پس از آزاد سازی پایگاه هوایی القیاره در شمال این منطقه و در جنوب موصل کاملا در محاصره است.
نیروهای امنیتی آماده عملیات در الشرقاط از محور شمالی به جای جنوبی هستند زیرا محور جنوبی از جغرافیای سخت و راههای صعب العبوری برخوردار است.
گردانهای صلح و الشرقاط
اخبار مختلفی درباره وضعیت گردانهای صلح وابسته به جریان صدر از سوی رسانه های عراقی مطرح شده است. مقتدا صدر پس از اینکه یکی از ساکنان شهر درخواست کمک کرده بود گفت: رنجهای شما را می دانم و می کوشم که به شما برسم.
متعاقب آن مقتدا صدر به گردانهای صلح دستور داد که به الشرقاط بروند. دو روز پس از دستور مقتدا صدر، حاکم الزاملی رئیس کمیته امنیتی پارلمان و از رهبران جریان صدر در نشستی خبری از رسیدن نیروهای زیادی از گردانهای صلح برای شکستن محاصره الشرقاط خبر داد و افزود: نیروهای زیادی پس از دریافت ندای مردم الشرقاط به این منطقه رسیده اند. موضوع مشارکت گردانهای صلح در عملیات آزادسازی الشرقاط به تصمیم فرماندهی عملیات مشترک بستگی دارد.
رسانه های عراقی اعلام کرده اند که دولت موضع روشنی در این زمینه تاکنون اتخاذ نکرده است اما یک مسئول آگاه اعلام کرده که گویا موافقتی از سوی فرماندهی عملیات مشترک تاکنون حاصل نشده است. به گفته این مسئول نیروهای گردانهای صلح وابسته به جریان صدر به همراه ادوات نظامی خود حرکت کرده اما تنها به توزیع مواد غذایی میان خانواده های آوارگان بسنده کرده است.
گویا امور به توافق نظامی و سیاسی مربوط می شود.
تاکتیک نیروهای عراقی و آینده عملیات
به نظر می رسد که نیروهای عراقی تاکتیکی مشابه دیگر نبردهای ضد داعش در الشرقاط پیاده کنند. تاکتیک در این شهر این است که محاصره ادامه یابد تا داعش ضعیف شود مشابه نبرد تکریت و العلم و البوعجیل.
نیروهای عراقی آماده شروع عملیات آزادسازی الشرقاط هستند اما این به تصمیم دولت عراق بستگی دارد. احتمالا نبرد الشرقاط پس از اینکه محورهای نزدیک به این شهر در استان کرکوک از داعش پاکسازی شد، شروع شود. داعش در الحویجه و مناطق دیگری در جنوب غرب کرکوک مسلط است و انتظار می رود که عملیات در آن مناطق همزمان شروع شود.
موقعیت استراتژیک الشرقاط/ پلی برای پیروزی
الشرقاط از موقعیت جغرافیایی ممتازی برخوردار است به طوری که میان سه استان واقع شده است و مسافت تقریبا یکسانی با هر سه استان دارد. الشرقاط در ۱۱۵ کیلومتری جنوب استان نینوا، ۱۲۵ کیلومتری شمال تکریت مرکز استان صلاح الدین و ۱۳۵ کیلومتری غرب استان کرکوک واقع شده است.
الشرقاط به مثابه راه عبور نیروهای عراقی برای آزادسازی موصل محسوب می شود. رقم زدن نبرد الشرقاط به مثابه نزدیک شدن نیروهای عراقی به مرزهای موصل است. این بدان مفهوم است که هیچ مانع جغرافیایی زمینی میان نیروهای نظامی و هدف اصلی یعنی موصل نباشد.
در واقع با آزادسازی موصل، عراق وارد مرحله حساس و مهم یعنی تمام کردن کار داعش در مهمترین مرکز آن یعنی در موصل است.
همانطور که گفته شد، منطقه الشرقاط در غرب الحویجه در شمال استان صلاح الدین و جنوب موصل واقع شده است و از موقعیت استراتژیک ممتازی برخوردار است.
آوارگان الشرقاط و تاکتیکهای تحت الشعاع قرار گرفته
بر اساس آخرین گزارشها، موج گسترده آوارگان الشرقاط و روستاهای جنوب موصل به سوی شمال بیجی، عملیات نظامی را دشوار کرده است. روزانه هزار آواره از الشرقاط و مناطق نزدیک به اردوگاه آوارگان به منطقه الحاج و نزدیکی کارخانه ای در شمال بیجی وارد می شوند.
نظامیان عراقی از این حجم گسترده آوارگان شگفت زده شده اند زیرا اینها در مسیر احتمالی که باید عملیات انجام شود، حرکت می کنند. این در حالی است که چندی قبل نظامیان به ساکنان الشرقاط گفته بودند که در منازل خود بمانند و آن را ترک نکنند و به آنها توصیه کرده بودند که پرچمهای سفید به اهتزاز درآورند.
به نظر می رسد که ادامه محاصره الشرقاط، ساکنان را به خروج از شهر وادار کرده است، موضوعی که فرماندهان نظامی انتظار آن را نداشتند.
به هر حال هم اکنون همه نگاهها به الشرقاط دوخته شده است تا نیروهای عراقی با فتح آن بتوانند به دروازه موصل برسند و ضربه نهایی را به داعش در مهمترین مرکز تجمع آنها وارد کنند.