به گزارش خبرنگار مهر، نشست گروه خلیج فارس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با عنوان «نقد و بررسی کتاب کالبدشکافی داعش؛ ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و پیامدها» با نقد کتاب توسط محمد علی مهتدی پژوهشگر ارشد پژوهشکده و کارشناس مسائل خاورمیانه و با حضور سید علی نجات نویسنده کتاب برگزار شد. در این نشست که مدیریت آن را جواد حیران نیا دبیر گروه خلیج فارس بر عهده داشت، دکتر سید جواد صالحی مدیر گروه خلیج فارس و دکتر سید اسد الله اطهری مدیر گروه ترکیه شناسی و برخی از پژوهشگران مهمان پژوهشکده حضور داشتند.
در ابتدای این نشست جواد حیران نیا دبیر گروه خلیج فارس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با اشاره به مباحث کلی مطرح در کتاب گفت: کتاب «کالبدشکافی داعش» به قلم «سید علی نجات» پژوهشگر پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه توسط مؤسسه ابرار معاصر تهران منتشر شده و با اینکه زمان کوتاهی از انتشار آن می گذرد به چاپ دوم رسیده که نشان از توجه مخاطبان به این اثر است.
وی در ادامه افزود: در چند دهه اخیر، خاورمیانه و شمال آفریقا کانون بحران‌های گوناگون و متعددی بوده است. در این میان، یکی از پدیده‌های نوینی که منطقه را با تنش و بحران مواجه ساخته، رشد و فعالیت گروه های تروریستی - تکفیری است. گسترش و فعالیت این گروه‌ها در حال حاضر یکی از مهم‌ترین معضلات منطقه استراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا به‌شمار می‌رود. گروه‌های تروریستی- تکفیری با اتخاذ رویکردهای افراط‌گرایانه، ضمن تکفیر مخالفان و منتقدان خود، همۀ آنها را کافر، و کشتن آنها را مباح می‌دانند.
وی تصریح کرد: امروزه داعش علاوه بر تهدیدات منطقه‌ای و بین‌المللی، تهدیدی جدی نیز برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود. در همین راستا، شناخت و پیگیری ماهیت این گروه از نظر منافع حیاتی و امنیت ملی برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت بسیار است؛ از همین‌رو، کتاب حاضر در قالب ۹ فصل سعی دارد به پرسش های مهم ذیل پاسخ دهد: مبانی فکری و ایدئولوژیک این گروه از چه جریانی نشأت می گیرد؟ علل شکل گیری و صعود آن چیست؟ نقش قدرت های منطقه ای و بین المللی در افزایش قدرت داعش چیست؟ ساختار تشکیلاتی سازمان داعش به چه شکل است؟ این گروه از چه راهبرد و راه کنش هایی در میدان جنگ بهره می برد؟ استراتژی رسانه ای آن چیست و چه اهدافی را دنبال می کند؟ نیروهای فعال داعش چند هزار نفر و از کدام کشورها هستند؟
وی افزود: همچنین پرسش های زیر مورد توجه نویسنده در این کتاب بوده است: علت پیوستن نیروهای محلی و خارجی به این گروه چیست؟ توانایی مالی آن از کجا تأمین می شود؟ عوامل تأثیرگذار در پیشروی و شکست داعش کدامند؟ چالش ها و فرصت های حضور این گروه در منطقه برای جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ و در نهایت، چگونه ممکن است گروهی که حدود پنج سال از زمان تشکیل آن گذشته، یک باره بتواند به این حد از توانایی و نفوذ دست پیدا کند؟
وی در ادامه با اشاره به اینکه تاریخ مصرف داعش هنوز به اتمام نرسیده است گفت: رئیس موسسه بگین سادات اخیرا اعلام کرده است که وجود داعش برای کنترل ایران در منطقه حائز اهمیت است.
حیران نیا با اشاره به اینکه بازی حامیان داعش با برگ این گروه تروریستی اقدامی خطرناک است تأکید کرد: از آنجا که داعش یک گروه تروریستی است که در قالب عقلانیت دولتی مورد توجه نظریه بازیها نمی گنجد نمی توان برای آن ماتریس سود و زیان تعریف کرد. وی افزود: به عبارت دیگر این گروه نه جمعیت مستقر دارد و نه یک گستره جغرافیای مشخص می شود مانند یک کشور. لذا نمی توان برای آن مانند یک کشور ماتریسی در قالب نظریه بازیهای طراحی کرد.
در ادامه این نشست سید علی نجات نویسنده کتاب «کالبدشکافی داعش» به تشریح ویژگی های کتاب خود پرداخت. وی در این خصوص گفت این کتاب توسط مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران در اسفند ماه ۹۴ به چاپ رسید و در تیر ماه ۹۵ به چاپ دوم خود رسیده است.
وی تصریح کرد: این کتاب از ۲۴۷ صفحه و در قالب ۹ فصل سازماندهی شده است که سعی شده است تمامی مسائل توصیفی و تحلیلی مربوط به داعش از جمله، مبانی فکری و ایدئولوژیک، تاریخچه و نحوه شکل گیری، ساختار تشکیلاتی داعش و سران اصلی این سازمان، راهبرد و تاکتیک‌های نظامی آن، کانال های تامین منابع مالی، دلایل قوت و ضعف آن و سایر تحولات و مسائل دیگر مربوط به این سازمان مورد بررسی قرار گیرد.
نجات در ادامه گفت: به اعتقاد من نگارش و تألیف چنین کتابی به دو دلیل از ضرورتهای تحقیق می باشد. نخست اهمیت موضوع داعش است؛ این سازمان در حال حاضر هم در کشورهای همرز با ایران حضور دارد و هم در کشورهای هم پیمان و متحد ایران در منطقه. از همین رو می توان گفت که داعش تهدیدی علیه امنیت ملی کشور ما به شمار می رود. در حقیقت، ایران از یک‌سو به دلیل اختلافات ایدئولوژیک و از سوی دیگر به دلیل حمایت از دولت عراق و سوریه یکی از مهم‌ترین دشمنان داعش به‌شمار می‌رود. این مسئله در بلند مدت میتواند دغدغه‌ای اساسی برای امنیت ملی ایران محسوب شود و همزمان عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران را در منطقه به چالش بکشاند. به همین دلیل، شناخت ماهیت و اهداف داعش و ارایه راهکارهای مناسب به منظور مقابله و شکست آن از نظر منافع حیاتی و امنیت ملی برای ایران اهمیت بسیاری دارد.
وی یادآور شد: ضرورت دوم تحقیق، به کمبود و فقر منبع به زبان فارسی در رابطه با این موضوع باز می گردد. نجات در این رابطه افزود: اگر چه امروزه مقالات و کتاب های متعددی در مورد داعش منشر شده اند اما در زمان نگارش کتاب کالبدشکافی داعش، منابع فارسی جامعی در این زمینه در دسترس نبود.
در ادامه نویسنده به موانع و مشکلات تحقیق این کتاب اشاره کرد. وی علاوه بر مشکلاتی از جمله کمبود منابع به ویژه به زبان فارسی، به پویایی تحولات داعش و مشکلاتی مانند تغییر وضعیت میدان جنگ و مناطق تحت تصرف داعش اشاره کرد. نجات، عدم دسترسی به برخی از آمارها از جمله تعداد دقیق نیروی انسانی و منابع مالی سازمان داعش را از دیگر موانع پژوهش ذکر نمود.
وی در تشریح ویژگی های کتاب افزود: این کتاب از حیث مسائل داخلی سازمان داعش کامل و جامع است. از منابع دست اول از جمله کتاب های نظریه پردازان سلفی جهادی از جمله کتاب «مدیریت توحش» ابوبکر ناجی و کتاب «یادداشت استراتژیک» عبدالله بن محمد استفاده شده است و در نهایت این کتاب دارای نثری روان است بطوریکه استفاده آن را برای دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین الملل آسان کرده است.
در ادامه این نشست دکتر مهتدی با تشریح مشکلات نشر کتاب در ایران و کمبود منابع و کتب درباره موضوع داعش گفت: متاسفانه اکثر مطالب منتشر شده در داخل ایران درباره گروه تروریستی داعش برگرفته از منابع خارجی و بعضا صرفا یک ترجمه صرف و کپی و پیست است.
وی با تجلیل از کتاب کالبد شکافی داعش گفت: این اولین بار است که یک پژوهشگر درباره پدیده منطقه ای داعش که دارای ابعاد بین المللی است کتاب نوشته است و تقریبا موضوعی درباره داعش نیست که در این کتاب به آن پرداخته نشده باشد.
مهتدی تصریح کرد: این کتاب صرفا یک کتاب آکادمیک نیست و دارای فکت ها و حقایق زیاد و منابع دقیقی است.
وی گفت در مسئله داعش و جنایت های آن بطور کلی دو دیدگاه وجود دارد. عده ای درغرب بیشتر به دنبال متهم کردن اسلام هستند و اسلام را زمینه ساز بروز داعش معرفی می کنند و از این پدیده در راستای پروژه اسلام هراسی استفاده می کنند.
مهتدی در ادامه یادآور شد: عده ای هم در منطقه بر روی ابعاد سیاسی و امنیتی داعش کار می کنند و معتقد هستند غرب، آمریکا و انگلیس مسئول تولید داعش هستند.
مهتدی در ادامه تأکید کرد: تجربه و تحلیل خود من همه چیز را با استراتژی غرب در خاورمیانه برای تامین امنیت رژیم اسرائیل مرتبط می داند. بطوریکه غرب سعی کرده با ایجاد داعش تنها جبهه باقی مانده در برابر رژیم اسرائیل سوریه و حزب االله هستند که مورد حمایت ایران هستند را هم با شکست مواجه کند.
وی هدف غرب از حمایت غرب از تروریست ها در سوریه را بعد از شکست سال ۲۰۰۶ رژیم اسرائیل از حزب الله لبنان، محاصره و مهار سوریه و حزب الله لبنان در وهله اول به عنوان دو بازوی منطقه ای ایران و در مرحله دوم محاصره و مهار ایران خواند.
مهتدی مغز متفکر ایجاد داعش را تل آویو خوانده که با هماهنگی قدرت های جهانی صورت گرفته است. وی افزود: برخی کشورهای عربی هم مسئول اجرایی کردن آن هستند.
این استاد دانشگاه سازماندهی و اعزام ده ها هزار نفر از گوشه و کنار جهان به سوریه به بهانه انقلاب های عربی را بیانگر یک برنامه ریزی گسترده بین المللی در این خصوص دانست.