خبرگزاری مهر، گروه جامعه - سیامک صدیقی: پس از گذشت یک سال از آغاز فعالیت دور جدید شورایاران، این نهاد تاثیرگذار اجتماعی در روزهای پایانی مرداد ماه با انتخاب هیئت رئیسه شورایاری‌های ۳۵۴ محله تهران، وارد دومین سال از چهارمین دوره فعالیت خود شد؛ محل برگزاری این انتخابات باغ موزه دفاع مقدس بود و با حضور اعضای شورای شهر تهران در چهار روز برگزار شد.
مرتضی طلایی نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد هماهنگی شورایاری های شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره ظرفیت‌های شورایاری در ارتقاء فرهنگ بومی و دینی صحبت کرد که در ادامه می‌خوانید.
وی با اشاره به میزان ارتباط شورایاری‌ها و شورای شهر و اینکه چقدر از اهداف مشترک این دو نهاد محقق شده، گفت: خوشبختانه در دوره چهارم شورای شهر، این نهاد نسبت به شورایاری‌ها حساس شده است. در دوره‌های قبل صرفا یک ستاد وجود داشت که یک رئیس کارها را انجام می‌داد و شورای شهر در زمینه شورایاری‌ها ورود خاصی نداشت، اما در شورای چهارم با تاکید بر اهمیت شورایاری‌ها و نگاه مناسب اعضای شورای شهر این ورود پررنگ شده است. امروز کوچکترین حرکت شورایاری‌ها رصد می‌شود و شورای شهر و جامعه نسبت به این موضوع حساس شده است. حالا ما باید مسیر حرکت را به سمتی ببریم که این حساسیت را به سمت خروجی هدایت کنیم.
مرتضی طلایی در پاسخ به این سوال که شورای شهر چقدر از ظرفیت شورایاری‌ها استفاده می‌کند و آیا شما از روند موجود راضی هستید؟ توضیح داد: اعتقادم این است که اگر برآیند انتخابات شوراهای محلی به گونه‌ای باشد که زمینه حضور نخبگان و سرمایه‌های محلی فراهم شود، اگر طراحی آن به گونه‌ای باشد که زمینه ورود همه نهادها را فراهم کند و از همه اقشار و بخش‌ها مانند مسجد و بسیج و پایگاه‌های مختلف اجتماعی نمایندگانی حضور داشته باشند، این مهم می‌تواند پایه و شاکله شکل‌دهی شوراهای بالادست باشد. بعد با همین ساختار و سازمان شورای منطقه و شورای شهر تشکیل شود. اگر این اتفاق بیفتد شورای شهر توجه‌اش به شورای محله بیشتر و بیشتر خواهد بود، چون خودش برآمده از شورای محله است.
نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: این راهکار اساسی است. اما در حال حاضر این ساختار را نداریم، به همین دلیل تصمیم ما این است که از همه ظرفیت‌ها برای توجه افکار عمومی، شورای شهر، شهرداری‌ها، دولتمردان و مجلس شورای اسلامی به شورایاری‌ها بهره ببریم و از هر بهانه که دست می‌دهد برای توجه دادن بخش‌های مختلف به این نهاد استفاده کنیم. امروز فاصله انتظار ما از شورای شهر برای توجه به شورایاری‌ها و انتظار از شهرداری صادقانه خیلی زیاد است اما روند، روند رو به جلویی است.
ظرفیت بالای شورایاری‌ها برای رفتارسازی اجتماعی
رئیس ستاد هماهنگی شورایاری های شهر تهران با اشاره به انتظارات از شورایاری‌ها و پتانسیل این نهاد مردمی گفت: یک انتظار ما از مدیریت شهری رفتارسازی است و به نظر می‌رسد همان طور که اشاره شد، می‌توان از شورایاری‌ها برای برآوردن این مهم نهایت بهره را برد. خانواده محور بودن برنامه‌های شورایارها بر همین اساس طراحی شده و آن‌ها بیشترین ظرفیت را برای تحقق رفتارسازی اجتماعی را دارند؛ اگر این‌ها از محله ها شروع شود، ما حتی در زمینه مقابله با آسیب‌های اجتماعی هم بسیار موفق خواهیم بود.
وی اضافه کرد: ما در یکی دو سال اخیر چندین تفاهم‌نامه با آموزش و پرورش، قوه قضائیه، نیروی انتظامی، سازمان تبلیغات و... و موافقت نامه‌هایی را مبادله کردیم، در شهرداری با بازیافت پسماند، زیباسازی و میادین میوه و تره‌بار مذاکره کردیم، برای اینکه بخش رفتارسازی را که آموزش مردم است به شورای محلات منتقل کنیم.
نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه باید از ظرفیت مساجد و پایگاه‌های مذهبی برای رفتارسازی نهایت استفاده صورت گیرد، توضیح داد: اگر دنبال این هستیم که رفتارسازی را در جامعه به نتیجه برسانیم لازمه‌اش این است که نیروهای محلی را با محوریت مساجد و بسیج و سایر نهادهای محلی فعال کنیم و به آن‌ها بگوییم که چه کنند. یعنی نظام جامع آموزش داشته باشند، هدف گذاری داشته باشند و گام به گام با اتقضائات محلی و متناسب با یک نگاه یکپارچه حرکت کنند.
طلایی تاکید کرد: ما باید به اقتضائات محلی مانند آداب، سنن، قومیت‌ها، به زبان‌ها و گویش‌های محلی و محله‌ای توجه کنیم و محل را با یک نظام آموزشی برای رفتارسازی پیش ببریم و محله دیگر را با نظام آموزشی دیگر، اما در نهایت باید همه این‌ها سرانجام به نظام مشترک آموزشی دست پیدا کند.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران افزود: من معتقدم ظرفیتی که در شورایاری‌ها داریم بستر خوبی است برای اینکه این امکان را فراهم کنیم که کار رفتار سازی، آموزش شهروندان را به شوراهای محلی واگذار کنیم.
شورایاری‌ها بهترین گزارش‌گران آسیب‌های اجتماعی محله‌ها هستند
مرتضی طلایی در پاسخ به این سوال که براساس برخی گزارش‌ها اشاره شده ۵درصد مردم شورایارها را می‌شناسند که آمار بسیار ناچیزی است؛ برای برون رفت از این امر و تحقق خواسته‌هایی که به آن اشاره کردید، چه باید کرد؟ گفت: این نظرسنجی مرووط به سال۹۱ است، که دانشگاه تهران برگزار کرد. ما در همین مسیری که عرض کردم برای استفاده از ظرفیت‌ها حرکت کردیم و در نظرسنجی جدید در سال۹۴ که بار دیگر دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران انجام داد این عدد به بالای ۲۰درصد رسید و میزان مراجعات از ۳درصد به ۱۳درصد رسیده است.
رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌های شهر تهران در ادامه گفت: روند حرکتی ما خوشبختانه در دوره چهارم مثبت بوده است. اوضاع به گونه‌ای بود که ما حتی در برگزاری انتخابات هم دچار مشکل شدیم، اما چون به سرعت جلو رفتیم و پا پس نکشیدیم دولت و مجلس برای برگزاری انتخابات موافقت کردند. در واقع ما این مخالفت و مقاومت را به فرصت تبدیل کردیم و برای اولین بار به صورت پررنگ بحث شورایاران در سطح ملی دیده شده است. در عین حال آن جاها که شوراهای محلی خوب کار کردند و با مردم همکاری داشتند، این عدد بالاتر رفته است و میزان مشارکت مردم و همراهی آن‌ها رشد چشمگیری داشته است.
طلایی اضافه کرد: هدفگذاری ما برای شورای شهر سقف ۵۰درصد است که نصف مردم با این نهاد و فعالیت‌های آن‌ها آشنایی داشته باشند.
نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران در پاسخ به این سوال که مراجعه شما به شورایاری‌های محلات بر اساس معضلات و مشکلات است یا برنامه زمانی مشخص، پاسخ داد: ما یک جدولی را برای سرکشی به محلات برای اعضای داوطلب شورای اسلامی شهر تهران تعیین کردیم و برنامه ما این است که در سال۹۵ حداقل هر محله دو بار توسط اعضای شورای شهر مورد بازدید قرار بگیرد.
شناسایی ۵۴ محله پرآسیب
طلایی تاکید کرد: ضمن اینکه کارشناسان شورا هم به محلات مراجعه مستمر دارند. همچنین محلاتی که آسیب‌های جدی دارند در اولویت هستند. ما ۵۴محله را در سطح تهران شناسایی کردیم که عقب ماندگی‌شان در مقایسه با دیگر محلات خیلی بیشتر است. ما با شهرداری هماهنگ کردیم که در یک طرح ضربتی این عقب ماندگی‌ها را جبران کند. عقب ماندگی در حوزه سرانه‌های مختلف مانند فضای مذهبی، تفریحی، فضای سبز و...
این عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به نحوه مواجهه شورایارها با آسیب‌های اجتماعی گفت: ما در این زمینه به آن‌ها آموزش‌های لازم را دادیم که مثلا بحث‌های تقویت بنیان‌های مذهبی، طلاق، اختلافات خانوادگی و اعتیاد را در محلات جدی بگیرند. اکنون یکسری از محلات کانون های «ان ای» را در زمینه مقابله با اعتیاد هماهنگ کردند، آموزش برای نیفتادن در دام اعتیاد و... یا تاکید شده که مسائل خانوادگی را از طریق مشاوره گسترش دهند.
نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران افزود: پس یک بخش از فعالیت شورایاری‌ها حوزه ارتقاء فرهنگ عمومی، مذهبی، انقلابی و مناسبتی است و از سوی دیگر دنبال این هستند که سد دفاعی در برابر آسیب‌های اجتماعی در محله‌ها ایجاد کنند. از نظر ما میزان موفقت یک شورایاری در محله، کاهش این آسیب‌ها در آن محله است. شورایاران نیازمند یک نظام جامع آموزش هستند. باید پشتیبانی‌های لازم برای آن‌ها صورت گیرد. در این صورت ظرفیت فعال‌تر شدن خواهند داشت. این نهاد مردمی ظرفیت مدیریت بر مسائل محلی را به طور کامل در کنار دیگر نهادهای محلی دارد و در صورت تقویت روابطش با پایگاه‌های مذهبی بسیار اثربخش خواهد شد.
مسجد باید در محلات در قله باشد
مرتضی طلایی در ادامه گفت: باید کمک کنیم نهاد مردمی شورایاری هم قانون‌مند شود، هم ریل گذاری‌هایش درست شود، هم به خودباوری برسد و هم با سیستم‌های نظارتی از آسیب پذیری‌هایش کاسته شود. در این صورت بهترین مدلی است که در سراسر کشور می‌تواند باعث مدیریت محلی شود. در حال حاضر تعامل بین مسجد و هیئت و بسیج و کانون‌های فرهنگی با چالش‌هایی روبه‌روست و شورایاری می‌تواند با ظرفیت‌ها و تعاریفی که دارد، حلقه وصل باشد.
وی افزود: ما مدیریت یکپارچه را طراحی کردیم تا از اختلافات و موازی‌کاری جلوگیری شود اما یک عزم جدی برای دستگاه‌های بالادستی نیاز داریم. ما باید همه این‌ها را جانمایی کنیم. نگاه ما این است که همه چیز باید از مسجد بیرون بیاید و مسجد منبع ما باشد. هیچ نهادی نباید اقدامی موازی یا تداخل با مسجد انجام دهد و داشته باشد، همه باید در امتداد کار مسجد کار کنند. اینجاست که همه‌چیز معنا پیدا می‌کنند.
نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: در این صورت انسجام محلی شکل می‌گیرد و تاکید دارم که مسجد در محلات باید در قله باشد. کار وقتی شکل گرفت دیگر می‌شود مشکلات را محلی رفع کرد.
طلایی ادامه داد: آسیب‌های اجتماعی در محلات ما بزرگترین چالش هستند؛ کودکان خیابانی، تکدی گری، طلاق، اعتیاد. برای اینکه این آسیب‌ها نیاید در سطح شهر، باید از مدیریت محلی و نگاه محلی استفاده شود. دوم برای ارتقاء برنامه‌های فرهنگی و مذهبی نیاز به توجه به خانواده و خانواده محوری است. باید تفکر خانواده محوری را مدنظر قرار دهیم. مسجد خانواده محور، هیئت خانواده محور و... تصور کنید هیئت مذهبی می‌خواهد مراسم برگزار کند، فضا به گونه‌ای شود که خانوادگی به هیئت برویم. در این صورت این هیئت کارکرد مطلوبی را برای پاسخ به نیازهای امروز خواهد داشت.
تاکید شورایاری‌ها بر سه حوزه هویتی
رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌های شهر تهران در ادامه گفت: ما اولویت در جهت گیری‌های شورایاری‌ها و اهتمام به مسائل گوناگون را مشخص کردیم، یعنی رسالت شورایاری‌ها را تعریف کرده‌ایم که این تعریف سه حوزه اصلی را در بر می‌گیرد؛ اهتمام به هویت دینی، هویت ملی و هویت محله‌ای.
طلایی افزود: سپس برای هر کدام یک برنامه طراحی کردیم که کارها بر اساس آن برنامه و جدول پیش برود. به طور مثال اینکه شورایار برای هویت دینی و ملی چه کارهایی را باید انجام دهد. در وهله دوم نظام خانوادگی و آموزش را اولویت قرار دادیم و به طور مصداقی گفتیم در یادواره شهدا فعال شوند و با تعاملاتی که دارند برنامه‌های محلی برگزار کنند. اکنون شورایاران برای تشییع و تدفین شهدای گمنام در بوستان‌های محل فعال هستند. در فعالیت‌های ماه محرم، رمضان، اعتکاف‌ها و... شورایاری‌ها حضور جدی و مستقیم دارند. در واقع یک بسته از برنامه‌های مختلفی که در راستای اقتضائات محلی انجام می‌شود، طراحی شده و در اختیار شورایارها قرار گرفته است.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: البته همه این‌ها نسبی است و هر کجا که شهرداری ورود جدی‌تری داشته و معاونت‌های اجتماعی بیشتر حضور دارند و خود اعضای شورایاری‌ها هم ورود با برنامه، متمرکز و بیشتری داشته‌اند و هماهنگی بیشتری با مردم صورت گرفته، نتیجه کار بهتر بوده است.
طلایی با بیان این مطلب که با این حال من آینده شورایاری‌ها را به فضل الهی مناسب می‌دانم، گفت: معتقدم اگر همدلی بین همه مجموعه‌ها صورت گیرد، شاهد تقویت هویت‌های محلی، ملی و مذهبی در میان شهروندان سراسر کشور خواهیم بود. مهم ورود جدی همه دستگاه‌ها، هماهنگی‌های قطعی و حرکت بر اساس یک برنامه زمانی و کارشناسانه است.