خبرگزاری مهر- گروه استانها: آن زمان که انسان و جغرافیا باهم پیوند می‌خورند تاریخ خلق می‌شود و به‌تناسب این پیوند امتداد می‌یابد اما این تاریخ می‌تواند محدود به تپه‌ای باستانی باشد که چندین هزار سال پیش سکونت‌گاه مردمانی ناشناس بوده و یا در سیمای کهن شهری چون همدان جلوه‌گر شود که بی‌اغراق خود نماد و نشانه تاریخ ایران‌زمین است.
بنای اولیه شهر همدان را به «دیااکو» پادشاه ماد نسبت داده‌اند که این شهر در زمان بخت‌النصر ویران‌شده و داریوش بزرگ آن را مرمت کرده است.
کمتر شهری چون همدان را سراغ داریم که این‌چنین با تاروپود این آب‌وخاک آسمانی آمیخته باشد و کدامین واقعه یا رویداد تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، علمی، ادبی، سیاسی و حتی نظامی را می‌توان به جستجو نشست و ناچار به رجوع به همدان و مردمانش نشد.
بی‌گمان هیچ شهر و دیاری در این کشور همچون همدان از آثار و مظاهر مدنیت و فرهنگ و هنر برخوردار نبوده و آغاز عصر تاریخی، بنیان حکومت در ایران، نخستین پایتخت، حضور اسکندر، فتح الفتوح، رواج دین مبین اسلام، ستیز شجاعانه با مغولان، ایستادگی بی‌مانند در برابر عثمانیان، تلاش درراه مشروطیت، مبارزه با رژیم پهلوی، کوشش در استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران هر یک به‌تنهایی می‌تواند مایه افتخار و بالندگی ملتی سرافراز باشد.
همدان از کهن‌ترین شهرهای ایران است
همدان اگر از کهن‌ترین شهرهای عالم نباشد بی‌تردید از کهن‌ترین شهرهای ایران است که پیش از آنکه مادها آن را به پایتختی برگزینند پایتخت یا یکی از پایتخت‌های «تمدن کاسیایی» بوده و بدین سبب تفکیک ایران از همدان و همدان از ایران ناممکن است و این دو پیکره‌ای واحدند که در چهره شهری آباد در پای کوهسار الوند خودنمایی می‌کنند.
بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت و پیشینه تمدن، فرهنگ و آثار تاریخی مشهور و منحصربه‌فرد، مهد پرورش عالمان و اندیشمندانی چون آیت‌الله‌العظمی آخوند ملاعلی همدانی، عین القضاه، باباطاهر و همچنین آب‌وهوای مطبوع کوهستانی و زیبایی بی‌نظیر چهارفصل از همدان نگین زمردین در خطه غرب سرزمین کهن ایران ساخته است.
همدان به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین دربردارنده بیش از ۱۲۰۰ اثر تاریخی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و سالانه شمار زیادی از گردشگران را به سمت خود فرامی‌خوانندهمدان به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین دربردارنده بیش از ۱۲۰۰ اثر تاریخی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و سالانه شمار زیادی از گردشگران را به سمت خود فرامی‌خوانند.
این استان از شمال با استان‌های زنجان و قزوین، از جنوب با استان لرستان، از شرق با استان مرکزی و از غرب با استان‌های کردستان و کرمانشاه همسایه است.
اما گذشته از همسایگان این دیار وجود آثار تاریخی و طبیعی درخور توجه بر زیبایی‌های این دیار افزوده است تا آنجا که تپه هگمتانه با تمدنی ۳۰۰۰ ساله از آثار تاریخی این شهر به‌حساب می‌آید.
این تپه تاریخی که قدمت آن به ۳۰۰۰ سال می‌رسد، ۳۰ هکتار مساحت دارد و در بخش شمالی و در انتهای خیابان اکباتان همدان قرار دارد.
طبق کاوش‌های باستان‌شناسی، هگمتانه دربرگیرنده آثار تاریخی دوره ماد، هخامنشی و اشکانی بوده و معماری و طرح و نقشه منظم این شهر حاکی از وجود یک شبکه منظم و پیشرفته آب‌رسانی در شهر است که در نوع خود اثری ارزشمند و مهم به شمار می‌آید.
علیصدر از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قایقرانی
در روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودرآهنگ و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان نیز یکی از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قایقرانی، به نام «غار علیصدر» واقع‌شده که دارای ۱۹۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا است.
این غار از بسیاری جهات، به‌خصوص به علت وجود گذرگاه‌های ممتد آبی و دریاچه‌های وسیع و قابل قایقرانی که در سراسر غار گسترده شده‌اند، یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعی ایران و جهان و پدیده‌ای منحصربه‌فرد در نوع خود است که فقط در معدودی از غارهای جهان، مثل غار مولیس در فرانسه و غارهای شوالیه و بوکان در استرالیا، چنین زیبایی‌های خیره‌کننده‌ای وجود دارد.
این غار که در مجاورت روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودرآهنگ به فاصله ۷۵ کیلومتری از شهر همدان قرار دارد از سال ۱۳۵۴ با شناسایی مسیرها و ایجاد امکانات لازم و فراهم شدن مقدمات دیدار محققان و علاقه‌مندان از این پدیده نادر و تکمیل امکانات و تأسیسات جنبی، در زمره یکی از پرجاذبه‌ترین کانون‌های گردشگری در کشور قرار گرفت.
این غار شگفت‌انگیز به دلیل فقدان نور طبیعی، فاقد حیات جانوری است و عمق آن در مناطق مختلف از نیم متر تا ۱۴ متر متغیر است و ارتفاع آن نیز در برخی از تالارها به بیش از ۱۶ متر می‌رسد.
نکته قابل‌توجه این مجموعه آن است که طول کوهی که غار علیصدر در زیر آن قرار دارد، با توجه به ارتفاع کم آن و پستی مناطق اطراف، به‌زحمت به یک و نیم کیلومتر می‌رسد و این یعنی معجزه خلقت و یعنی کیلومترها غار بی‌انتها در زیر یک بلندی کوچک در دشت علیصدر.
سفر به شهر جهانی سفال
از سفال و سفالگری نیز که سخن به میان می‌آید در ذهن‌ها نقش کاسه و کوزه حک می‌شود و دستان هنرمندی به خاطرمان می‌آید که با خاک و آب رنگ هنر گرفته است و پاهایش چرخ سفالگری را می‌چرخاند و از لالجین هم که یاد می‌کنیم تصویر شهری در ذهنمان جان می‌گیرد که مالامال از کارگاه‌های ساخت سفال است و خانه‌هایی که بوی کاه‌گل می‌دهد و ردپای سفال در آن‌ها مشهود است.
لالجین در ۲۵ کیلومتری شهر همدان است و پیشینه سفال سازی در لالجین حداقل نزدیک به ۷۰۰ سال برآورد شده تا آنجا که اخیراً به‌عنوان شهر جهانی سفال معرفی‌شده است.
این منطقه مهم‌ترین مرکز سفال گران ایران است و کارگاه‌های سفالگری بسیاری در آن به تولید محصولات سرامیکی اشتغال دارند و یکی از دلایل رونق و رواج سفالگری در این منطقه وجود معادن مرغوب و قابل‌دسترس خاک رس و سیلیس است.
موزه سفال همدان در یکی از قدیمی ترین محلات راه اندازی شد
در حال حاضر در این منطقه از سرامیک بهداشتی تا خمره و تنور نانوایی ساخته می‌شود و امروزه تولید سفال لالجین پیشرفت چشمگیری داشته و به جرات می‌توان گفت از رقبای اول تولید صنایع‌دستی سفال در داخل کشور است.
موزه سفال همدان نیز که در سال ۱۳۸۸ در خیابان شهدا، خانه صمدی واقع در محوله جولان از قدیمی‌ترین محلات شهر همدان افتتاح‌شده به سفال‌های جمع‌آوری‌شده در کاوش‌های سطح استان همدان اختصاص داده‌شده است.
سایت موزه سفال دریکی از محلات تاریخی همدان باهدف نمایش دادن مراحل تاریخی سفال آن از گذشته تاکنون ایجادشده و مجموعه‌ای از صنایع‌دستی سفال قبل و بعد از اسلام و نمونه‌های سفال کنونی در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد.
بنای یادبود شیخ‌الرئیس ابن‌سینا
آرامگاه ابوعلی سینا نیز بنای یادبود شیخ‌الرئیس ابن‌سینا، فیلسوف، دانشمند و پزشک مشهور ایرانی است که در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان قرار دارد.
بنای ابتدایی آرامگاه ابوعلی سینا در زمان قاجاریه ساخته شد و آرامگاه جدید به دستور محمدرضا پهلوی به مناسبت هزارمین سالروز تولد این دانشمند بزرگ، توسط انجمن آثار ملی ایران ساخته و در سال ۱۳۳۳ خورشیدی افتتاح شد.
طرح و نقشه اولیه این بنا در خرداد سال ۱۳۲۴ خورشیدی توسط انجمن آثار ملی بین مهندسان و فارغ‌التحصیلان رشته معماری به مسابقه گذاشته شد و با نظر آندره گُدار و مهندس فروغی، طرح پیشنهادی مهندس هوشنگ سیحون پذیرفته شد.
نقشه آرامگاه بر اساس قدیمی‌ترین بنای تاریخ‌دار اسلام در ایران یعنی گنبد قابوس (در استان گلستان) که از شاهکارهای معماری به شمار می‌آید، کشیده شده است.
تنها اختلاف ظاهری این بنا با گنبد قابوس در این است که گنبد قابوس ۱۰ تَرک ولی آرامگاه بوعلی ۱۲ تَرک دارد و وجود ۱۲ ستون نشان‌دهنده ۱۲ رشته دانشی است که ابن‌سینا بر آن‌ها احاطه داشته است.
کتیبه‌های گنج‌نامه همدان نیز در فاصله ۵ کیلومتری غرب شهر همدان در انتهای دره سرسبز عباس‌آباد قرار دارند که این اثر تاریخی بی‌نظیر در ابتدای مسیر جاده‌ای که همدان را به تویسرکان و غرب کشور مرتبط می‌سازد، واقع‌شده است.
ازآنجاکه این مسیر در زمان هخامنشیان یکی از شعبات اصلی راه باستانی شاهی بوده که از دامنه الوند، هگمتانه (پایتخت تابستانی هخامنشیان) را به بابِل در مرکز بین‌النهرین مرتبط می‌ساخت، از راه‌های پر رفت‌وآمد و امن دوران باستان به شمار می‌رفت.
روستاهای گردشگری ظرفیتی برای استفاده گردشگران
گذشته از آثار تاریخی این دیار روستاهای گردشگری نیز ظرفیتی برای استفاده گردشگران به شمار می‌رود کما اینکه روستای ورکانه یکی از روستاهای دهستان الوند کوه شرقی در شرق شهرستان همدان است که در دامنه کوه قرار دارد.
روستای ورکانه در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان قرار دارد و از توابع بخش مرکزی شهرستان همدان است.
کوه‌های سرده در سه کیلومتری شمال شرقی، کوه سرخ بلاغ در سه کیلومتری جنوب غربی و کوه قره‌داغ در چهار کیلومتری شرق ورکانه قرار دارند.
در هر کوچه این روستا که قدم می‌گذاری، فرش سنگی زیر پا، احساسی زیبا را در وجود انسان ایجاد می‌کند چراکه تمام کوچه‌ها جدول‌کشی شده و مانند شهری زیبا به نظر می‌رسد و چراغ‌های روشنایی زیبایی که مناسب سنگفرش‌هاست کنار پیاده‌رو تعبیه‌شده است.
این زیبایی وصف‌ناشدنی حاکم بر روستای ورکانه همدان در پی امضای تفاهم‌نامه میراث فرهنگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایجاد شد و به دنبال آن زیباسازی روستای ورکانه در چند فاز انجام و معماری سنتی آن جلوه‌ای ویژه به خود گرفت.
روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به‌عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شد.
صنایع‌دستی استان همدان و سوغات این دیار در کشور زبانزد است و هر گردشگری در سفر به استان همدان دست‌خالی از این شهر نخواهد رفتاین روستا زادگاه پرفسور توفیق موسیوند، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است که در سال ۱۳۱۵ در این دیار چشم به جهان گشود.
از آثار تاریخی و طبیعی گردشگری همدان که گذر کنیم نوبت به سایر جاذبه‌های گردشگری در این منطقه خواهیم رسید به‌طوری‌که صنایع‌دستی استان همدان و سوغات این دیار در کشور زبانزد است و هر گردشگری در سفر به استان همدان دست‌خالی از این شهر نخواهد رفت.
آنچه گفته شد تنها بخش کوچکی از ظرفیت عظیم استان همدان و مستعد بودن آن برای گردشگری و گذراندن اوقات فراغت است هرچند ناگفته نماند شناساندن استان همدان به ایران و جهان مستلزم اقداماتی است که کج دار و مریز در حال انجام است.
استفاده از ظرفیت‌های طبیعی برای توسعه گردشگری همدان مدنظر است
رئیس کمیسیون گردشگری شورای شهر همدان در همین زمینه در گفتگو با مهر بابیان اینکه استفاده از ظرفیت‌های طبیعی برای توسعه گردشگری همدان مدنظر است، افزود: برای تقویت صنعت گردشگری همدان برنامه توسعه گردشگری پزشکی و درمانی و ایجاد باغ شهرها در برنامه قرارگرفته است.
محمد تبریزی با تأکید بر اینکه برای تقویت صنعت گردشگری همدان اراده قوی نیاز است، گفت: باید از ظرفیت بخش خصوصی در این زمینه بهره گرفت.
وی بابیان اینکه همدان همیشه باید برای میزبانی از گردشگران آماده باشد و آمادگی به مقطعی از سال محدود نشود، گفت: طبیعت زیبای همدان و توریست پذیری از این منظر امتیازی ویژه برای همدان است.
وی با تأکید بر اینکه بازار همدان در ایام تعطیلات رسمی، فعال و پذیرای گردشگران است، گفت: برای میزبانی از گردشگران همدان آماده‌ایم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان نیز در گفتگو با مهر از همدان به‌عنوان استانی با جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و گردشگری در غرب کشور یادکرد و گفت: همدان به‌عنوان مقصد گردشگری تاکنون آمار مناسبی از اقامت مسافران و بازدیدکنندگان را داشته است.
علی مالمیر گردشگری را صنعتی درآمدزا با رویکرد اقتصادی ذکر کرد و گفت: اقامت و ماندگاری مسافر بیشتر از ورود مسافر به استان دارای اهمیت است و باید تمام توجه برای توسعه گردشگری به این امر معطوف شود.
وی بابیان اینکه همدان استانی با ظرفیت بالا برای جذب گردشگر است، افزود: هتل‌ها و مراکز اقامتی استان ظرفیت و فضای مناسب برای میزبانی از گردشگران و مسافران تابستانی دارد.