خبرگزاری مهر - گروه استانها: مسجد در همه زمینه‌های عبادی، سیاسی، فرهنگی، آموزشی، قضایی و... دارای نقش بوده که امام جماعت در این موارد دارای نقش کلیدی است، امام جماعت با توجه به نقش رهبری و امامت که عهده‌دار است، باید دارای رفتار و عملکرد نیکو باشد.
علاوه بر اینکه افراد در مساجد به انجام تکالیف شرعی می‌پردازند، از این پایگاه برای فعالیت‌های علمی، فرهنگی و آموزشی بهره‌مند می‌شوند، بسیاری از تصمیم‌گیری‌های سیاسی و حرکت‌های اسلامی از مساجد منشأ می‌گیرد بنابراین اگر ارتباط با این پایگاه قطع یا ضعیف شود، امکان شکست در زمینه‌های مختلف افزایش پیدا می‌کند.
مساجد محل تجمع اقشار با گروه‌های سنی مختلف است که نقش چشمگیری در تقویت ایمان آنها ایفا می‌کند به این وسیله می‌توان از توانمندی افراد در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی استفاده کرد.
اجتماعاتی که در مساجد شکل می‌گیرد، می‌تواند مشکلات فراوانی از مردم را حل کند، به طوری که از این مکان مقدس به عنوان سنگرهای توحیدی یاد می‌شود، امام خمینی(ره) نیز همواره بر استفاده از کارکردهای مسجد برای حل مشکلات تأکید داشتند.
به منظور بررسی نقش ائمه جماعات در پویایی مساجد و کارکردهای مسجد با آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به گفت‌وگو پرداختیم.
* با توجه به فعالیت حوزه‌های علمیه در حوزه دین اسلام، این نهاد چه نقشی در تربیت ائمه جماعت ایفا می‌کند؟
یکی از شئون و وظایف حوزه‌ها تبلیغ دین بوده، فسلفه تشکیل حوزه‌ها این است که افرادی مفاهیم دین خدا را بیاموزند و برای مردم به بهترین شکل متناسب با اقتضائات زمان و مکان تبیین کنند.
اقامه نماز جماعت یکی از اشکال تبلیغ روحانیت در مساجد است، از این نظر شأن و وظیفه حوزه‌ها است که افرادی را در زمینه امام جماعت مساجد تربیت کند.
با توجه به اینکه تنها کار امام جماعت اقامه نماز نیست بلکه کارهای متعددی یک روحانی در مسجد می‌تواند انجام دهد که اقامه نماز نیز یکی از این موارد است، بنابراین به نظر می‌رسد، اگر تدبیری اندیشیده شود و افرادی برای این کار تربیت شوند، بهتر از این است که به طور اتوماتیک افرادی به این کار جذب شوند.
* امام جماعت چه آموزش‌ها و مهارت‌هایی را باید بیاموزد تا در مساجد به خوبی نقش‌آفرینی کند؟
امام جماعت ابتدا باید معرفت به دین داشته باشد، بر اساس سخن ائمه اطهار(ع) پیش از آموزش باید آموخت، مسئله تعلم نسبت به تعلیم در اولویت قرار دارد.
امام جماعت باید دارای معرفت کافی نه در حد اجتهاد، علامه و مجتهد مسلم باشد بلکه باید حداقل ۱۰ تا ۱۲ سال درس حوزوی را خوانده باشد، این نخستین مرحله است.
امام جماعت باید بتواند مردم‌شناسی کند و متناسب با هر فرد رفتار مناسب را ارائه دهد
تهذیب از ویژگی‌های دیگر امام جماعت است، اینگونه نباشد که در بین مردم نتواند خود را نگاه دارد، بلکه باید از تقوا و تزکیه لازم برخوردار باشد.
امام جماعت باید با مردم تعامل کند، باید در نظر داشت مردم سلیقه‌ها، خواسته‌ها و آداب مختلف دارند، امام جماعت باید بتواند مردم‌شناسی کند و متناسب با هر فرد رفتار مناسب را ارائه دهد.
امام جماعت لازم است فارغ از سن و سال افراد بتواند با اقشار مختلف مراجعه‌کننده به مسجد ارتباط داشته باشند که همه این موارد با عنوان مردم‌داری تعبیر می‌شود، اینگونه نباشد که افراد را به افراط یا تفریط بکشاند باید انصاف و اعتدال را در رفتارهایش مراعات کند.
* چگونه امام جماعت می‌تواند زمینه جذب افراد به ویژه جوانان را به مسجد فراهم کند؟
یادگیری معارف اهل بیت(ع) و بیان آنها سبب می‌شود مردم خود به خود به مسجد جذب شوند، بیان قرآن، تفسیر قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه بسیار مؤثر است، غیر مسلمانان جذب نهج البلاغه می‌شوند، صحیفه سجادیه کتاب دعای مسیحیان است، باید به این نکته توجه کرد میراثی در متون اسلامی وجود دارد که گره از مشکلات انسان‌ها باز می‌کند.
بزرگ‌ترین سرمایه جذب افراد به مسجد این است که انسان معارف اهل بیت(ع) را خارج از افراط و تفریط و اضافات برای مردم بیان کند، به این ترتیب مردم جذب می‌شوند.
* آیا در دوران کنونی از همه ظرفیت‌های مسجد استفاده می‌شود یا برخی از ظرفیت‌ها و کارکردهای مسجد کمرنگ شده است؟
اینکه بگوییم مساجد کهنه شده و نقشی ندارد، تنها افراد مسن در مساجد حضور پیدا می‌کنند و جوانان از مسجد فاصله گرفتند، غیر منصفانه است، زیرا بسیاری اوقات نوجوانان و جوانان در مساجد حضور پیدا می‌کنند.
ظرفیت‌ها و کارکردهای کنونی مسجد کافی نیست ولی به هر صورت امیدوارکننده است، با مقایسه زمان پیش از انقلاب، کارکردهای مسجد نسبت به پیش از انقلاب افزایش پیدا کرده، نمره خوب به وضعیت موجود می‌دهم ولی نمره عالی نیست.
* برخی از افراد از بسته بودن درهای مسجد در ساعات غیر از اذان گلایه دارند، نظر شما چیست؟
از طرفی این افراد درست می‌گویند، در برخی از مساجد ضرورت وجود دارد که درهای مسجد باز باشد، همه شهرها این طور نیست، بسیاری از شهرها در هر ساعتی مسجد باز است، ولی برخی شهرها ممکن است در مسجد بسته باشد.
از طرفی دست اندرکاران نداشتن امکانات مادی را علت بسته بودن درهای مسجد عنوان می‌کنند، اینکه همه مساجد به صورت شبانه‌روزی باز باشد، شاید غیرممکن و غیرضروری باشد، ولی بایدبرخی از مساجد باز باشد.
برای فعال بودن مسجد نیاز است حوزه، امامان جماعت و مردم همت کنند و نماز صبح را با فضیلت خاص و به صورت جماعت اقامه کنند، کما اینکه در بسیاری از مساجد این امر صورت می‌گیرد.
* مساجد در زمینه تربیت اسلامی و سبک زندگی اسلامی چه نقشی ایفا می‌کنند؟
پیامبر اسلام(ص) در ابتدا نهاد مسجد را تأسیس کردند، نخستین انحرافی که پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) پیش از غصب خلافت و امامت انتصابی روی داد، جا به جایی نهاد بود به طوری که از مسجد النبی فاصله گرفتند و به سقیفه بنی ساعده رفتند.
مسجد یک نهاد اسلامی و قرآنی شناخته شده است و می‌تواند بهترین کانون برای تعلیم و تربیت افراد مختلف باشد
یعنی مشخص می‌شود نهادسازی صحیح یک اصل اسلامی است، مسجد یک نهاد اسلامی و قرآنی شناخته شده است و می‌تواند بهترین کانون برای تعلیم و تربیت افراد مختلف باشد.
حتی کارهایی که می‌خواهد صورت بگیرد، باید با رعایت شئون در مساجد باشد، متأسفانه برخی افراد به نام اینکه در مسجد باید کارهای مختلف انجام شود، شئون مسجد را رعایت نمی‌کنند که این آسیب است، اگر این آسیب وجود نداشته باشد، مسجد بهترین کانون و مرکز برای فعالیت‌های علمی، فرهنگی و پرورشی اقشار مختلف جامعه می‌شود.
* متولی اصلی مساجد در دوران کنونی کیست؟
اکنون مسجدی وجود ندارد که هیأت امنا و واقف به عنوان متولی نداشته باشد، بهترین اداره‌کنندگان مساجد اینها هستند، در واقع یک نوع بخش خصوصی است که بخش عمومی و دولتی نمی‌تواند جای آنها را بگیرد.
اگر مسجدی وقف باشد، سازمان اوقاف بر آن نظارت می‌کند و بر برخی از برنامه‌ها نیز سازمان تبلیغات اسلامی نظارت دارد.