خبرگزاری مهر-گروه هنر-نیوشا روزبان: امروز ۲۱ شهریور ماه روز ملی سینما است؛ صنعتی که از آغاز فعالیت خود در ایران تا به امروز با فراز و نشیب های بسیاری همراه بوده ولی همواره یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین هنرها بوده است.
هر سال در روز ملی سینما شاهد انتشار گزارش ها و گفتگوهایی از سوی رسانه ها هستیم که به مناسبت این روز سراغ بزرگان سینمای ایران در حوزه مختلف از جمله کارگردانی، بازیگری، تهیه کنندگی، فیلمبرداری و ... می روند تا خاطرات آنها در حوزه سینما و یا نقد و پیشنهادشان برای بهتر شدن سینمای ایران برای مخاطب و علاقه مندان به سینما منتشر کنند و یا از سوی دیگر سراغ مدیران سینمایی می‌روند تا از آنها بپرسند که چه برنامه‌ای برای بهبود وضعیت سینما دارند ولی امسال ما به مناسبت روز ملی سینمای ایران پای درد و دل افرادی از بدنه سینمای ایران نشستیم و به همین منظور سراغ چهار صنف مختلف از خانه سینما رفتیم که کمتر دیده می شوند، اما زحمات بسیاری را با وجود کمبودهای موجود در سینمای ایران بر دوش می کشند.
در این گزارش با بهمن کریمیان رییس انجمن کارکنان لابراتوآر سینمای ایران، سارا قرچه داغی رییس انجمن طراحان فنی و مجریان صحنه سینمای ایران، ایمان کرمیان عضو هیات مدیره انجمن جلوه های ویژه میدانی سینمای ایران و رضا نوروزی رییس انجمن مدیران تدارکات سینمای ایران به گفتگو پرداختیم.
آنچه پیش از هر چیز از مطالب مطرح شده از سوی این افراد احساس می شود گله‌مندی از کم توجهی به برخی از صنوف زحمتکش در سینمای ایران است. با ما در این گزارش همراه باشید:
وضعیت لابراتوآرهای وزارت ارشاد و سازمان صدا و سیما
بهمن کریمیان رییس انجمن کارکنان لابراتوآر سینمای ایران با اشاره به اینکه بعد از دیجیتالی شدن سینمای ایران دو لابراتوآر بخش خصوصی تعطیل شده اند به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر دو لابراتوآر باقی مانده است که شامل لابراتوآر تلویزیون و لابراتوآر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. لابراتوآر صدا و سیما دارای تجهیزات به روز است و حتی مطلع شدم که این مرکز به اسکنرهای بسیار قوی تجهیز شده تا آرشیو فیلم های خود را بازسازی کند.
وی با اشاره به اینکه آرشیوهای صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار ارزنده است و برای بازسازی آن نیاز به تجهیزات جدید است، بیان کرد: در این میان صدا و سیما با استفاده از تجهیزات جدید خود در حال بازسازی این آرشیو است و می توان گفت این مرکز بیشتر از پتانسیل حرفه ای خود، تجهیزات قابل توجه دارد ولی لابراتوآر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متاسفانه این گونه نیست و هنوز از تجهیزات فرسوده و کهنه استفاده می کند، اما افراد حرفه ای در این مرکز مشغول به کار هستند که با همین تجهیزات فرسوده درحال بازسازی آرشیو خود هستند.
ارشاد باید تجهیزات جدید بخرد
کریمیان با تاکید بر اینکه لابراتوآر وزارت ارشاد نیز نیازمند خرید تجهیزات جدید است، ادامه داد: نباید فراموش کرد که همین سینمای دیجیتال نیازمند استفاده از ابزار آنالوگ ۳۵ میلیمتری است و باید از تجهیزاتی مانند فیلم تمیزکن، دستگاه های ترمیم و ریکورد کردن سینمای نگاتیو استفاده کند. لابراتوآر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها لابراتوآری است که می تواند آرشیوهای سینمایی را برای بازسازی پوشش دهد و نمی دانم چرا مسئولان این وزارت خانه کاری برای به روز کردن سیستم های این لابراتوآر نمی کند. البته شاید به این مساله فکر می کنند که باید برای بازسازی آثار سینمایی به بخش خصوصی روی آورند. به هر حال باید شرایطی فراهم شود که از این اسناد تصویری کشور به خوبی مراقبت شود.
این مدیر صنفی توضیح داد: فکر می کنم باید هرچه سریعتر لابراتوآر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تجیهز شود و البته این مساله بستگی به سیاست های مدیران وقت سینمای ایران دارد.
۲۰۰ نفر از اعضای صنف ما بیکار شده‌اند
وی تاکید کرد: مشکل دیگر این است که در بخش خصوصی باید یک لابراتوآر فعال باقی می ماند تا بتواند در زمینه بازسازی فیلم های نگاتیو وارد عمل شود ولی متاسفانه با دیجیتالی شدن سینما، لابراتوآرهای بخش خصوصی هم دیگر فعالیت نمی کنند و ۲۰۰ نفر از اعضای صنف ما به دلیل این تغییرات بیکار شده اند و در بلاتکلیفی به سر می برند. هر کدام از این افراد به دلیل اینکه در شرایط سنی خاصی به سر می برند دیگر نمی توانند وارد بازار کار شده و شغل جدیدی را برای خود انتخاب کنند و این گروه از افراد در شرایط اقتصادی نامناسبی به سر می برند. این افراد دارای تخصصی بسیار خاص هستند که نمی توانند در بازار کار جایی برای خود باز کنند.
کارکنان لابراتوآر فراموش شده‌اند
کریمیان با تاکید بر مشکلات اعضای صنف کارکنان لابراتوآر سینمای ایران گفت: وقتی با اکثر اعضای صنف صحبت می‌کنم می بینیم که در شرایط مناسبی به سر نمی برند. در چنین شرایطی می توان گفت حتی خانه سینما نیز این صنف را فراموش کرده است. به عنوان مثال در جشن سینما که متولی برگزاری آن خانه سینما ما یعنی بزرگترین حامی جامعه صنوف سینمایی است و همیشه مدعی حمایت و صیانت از صنوف سینمایی است، یک بار هم از اعضای لابراتوآر فیلم به صورت شایسته تقدیر نمی‌شود دیگر چه می‌شود گفت. البته به صورت انفرادی و سلیقه ای از بعضی از افراد تقدیر کرده اند. این درحالی است که جشنواره فیلم فجر هرچند رخداد دولتی است اما از اعضای صنف ما تقدیر کردند.
دیده نمی‌شویم چون فریاد نمی‌زنیم
وی ادامه کرد: خانه سینما می توانست یک مراسم قدردانی برای صنف کارکنان لابراتوآر سینمای ایران برگزار کند و نشان دهد که قدردان فعالیت ۵۰ ساله این صنف است. این مساله و این کم توجهی یک بار عاطفی منفی را روی دوش اعضای صنف ما گذاشته است. متاسفانه فعالیت های این صنف چندان شناخته‌شده نیست و خیلی‌ها نمی‌دانند این گروه تا چه اندازه فعالیت می کند، اما همه توان یک کارگردان و همه هنر یک فیلمبردار و یک بازیگر در گرو فعالیت لابراتوآرها و کارکنان آن است. هرچند همه کارگردانان، تهیه کنندگان و فیلمبرداران به ارزش کار ما واقف هستند، اما زمانی که سمت مدیریت می گیرند فراموش می کنند کدام صنف بیشترین تلاش را در سینما انجام داده است. البته بخشی از این کم توجهی بیشتر به این دلیل است که صنف ما کمتر نسبت به نحوه مدیریت ها معترض بوده است و آنها نیز به راحتی از کنار ما گذشته اند. در جامعه ما این عادت به وجود آمده است که هر کسی بیشتر فریاد بزند بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
رییس انجمن کارکنان لابراتوآر سینمای ایران گفت: خانه سینما نه تنها توجه کمی به ما دارد، بلکه این روزها تاکید می کند که باید فعالان حوزه دیجیتال را وارد صنف خود کنیم تا بتوانیم به ثبت برسیم، این درحالی است که صنف ما پیش از این ثبت فرهنگی شده است.
نتیجه جلسه با معاون سازمان سینمایی
وی با اشاره به دیدار با رمضانعلی حیدری خلیلی معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی، گفت: در این جلسه پیشنهادهای بسیاری به ما شد که امیدوارم بتواند تاثیرگذار باشد. این مدیر سینمایی در این جلسه تاکید کرد که باید ارزش اعضای قدیمی این صنف حفظ شود و صنف جدید به گونه ای طراحی شود که اعضای قدیمی و هنر آنها ماندگار شود. به هرحال نمی دانم حیدری خلیلی تا چه اندازه می تواند به ما کمک کند و ما در این پروسه بتوانیم با آنها همراه باشیم.
این مدیر صنفی توضیح داد: به هر حال باید از دانش و تجربه کارکنان لابراتوآر فیلم استفاده شود و دانش آنها نیز به روز شود تا بتوانند به فعالیت های خود ادامه دهند. برخی از اعضای این انجمن نزدیک به ۶۰ سال در حوزه کاری خود فعالیت کرده اند. در این میان تعدادی از افراد هستند که تنها ۲ سال است وارد حوزه اصلاح رنگ شده اند و این کار را تنها با یک نرم افزار خاص انجام می دهند حال می خواهند یک فرد با ۶۰ سال سابقه که تصویر در سینما را به خوبی می شناسد کنار بگذارند و فردی را جایگزین کنند که نمی داند تصویر چیست. البته نتیجه این جایگزینی ها این می شود که وقتی به سینما می رویم تصاویری با کیفیت بد می بینیم، تصاویری که نه کنتراس و نه رنگ درستی دارد.
کریمیان در پایان گفت: امروز تمام تصاویری که به عنوان سینمای دیجیتال می بینید، بیشتر کادرهای تلویزیونی است چرا که ما سینمای دیجیتال را به خوبی نمی شناسیم و آن را چندان جدی نگرفته ایم. ما زمانی می توانیم یک سبک جدید را جایگزین یک سبک قدیمی کنیم که ارزش های آن سبک جدید با ارزش های سبک قدیم برابری کند. در حالی که سینمای دیجتال امروز ما هیچ چیزش قابل رقابت با سینمای ۳۵ میلیمتری ما نیست و تنها آسودگی و کاهش سرمایه برای ساخت فیلم را به همراه دارد و در هیچ حوزه دیگر آن برتری نسبت به سینمای ۳۵ میلیمتری نمی بینید.
حداقل دستمزد بازنشستگی برای متخصصان سینما
سارا قرچه داغی رییس انجمن طراحان فنی و مجریان صحنه سینمای ایران نیز با بیان این مطلب که تمام صنوف خانه سینما در حال حاضر مشکلات مشترکی دارند به خبرنگار مهر گفت: یکی از این مشکلات مشترک که از ابتدای تاسیس خانه سینما وجود داشت و تا امروز هم وجود دارد مساله امنیت شغلی است. در سال های اخیر متقاضیان کار در حوزه سینما بیشتر شده اند و تعداد تولیدات سینمایی جوابگوی این همه نیروی آماده به کار نیست. در این میان تهیه کنندگان حرفه ای از اعضای صنوف خانه سینما برای پروژه های خود استفاده می کنند اما تهیه کنندگان غیرحرفه‌ای برای اینکه دستمزد کمتری پرداخت کنند از افراد خارج صنف برای کار استفاده می کنند تا پول کمتری بدهند. البته در این میان آن کسی که بیشتر ضرر می کند خود تهیه کننده است چرا که به دلیل حرفه ای نبودن عوامل پشت دوربین مدت زمان فیلمبرداری پروژه و یا هزینه ساخت دکور و دوخت لباس ها بیشتر می شود و در نهایت نتیجه کار آنها خوب نیست. به عنوان مثال در پروسه انتخاب فیلم ها در هجدهمین جشن خانه سینما فیلمی را دیدم که دکور کاملا مصنوعی داشت و زمانی که تیتراژ فیلم را دیدم می توانم بگویم هیچکدام از افرادی را که در حوزه ساخت دکور فعالیت داشتند نمی شناختم.
وی ادامه داد: ما با انجمن طراحان صحنه به یک تفاهم رسیده ایم که در پروژه های مختلف از اعضای هم استفاده کنیم. در این میان ممکن است که فردی بخواهد از نیرویی استفاده کند که عضو صنف نیست در این شرایط فرد می تواند با مراجعه به صنف مورد نظر نامه تایید برای کار بگیرد. با اجرای این طرح می توان ورود افراد جدید به سینما را کنترل کرد.
مشکل بیمه در صنف ما پابرجاست
رییس انجمن طراحان فنی و مجریان صحنه سینمای ایران تاکید کرد: مساله بیمه نیز در صنف ما تبدیل به یک مشکل بزرگ شده است. به عنوان مثال ۶۰ نفر از اعضای ما هنوز بیمه نشده اند و این افراد از قبل از بسته شدن خانه سینما عضو صنف هستند و هنوز بیمه نشده اند. در همان ابتدای شکل گیری خانه سینما و بیمه شدن اعضا آینده نگری درستی صورت نگرفت به گونه ای که برای بیمه حداقل دستمزد در نظر گرفته شده بود و این امر سبب شده است تا فرد در هنگام بازنشستگی حداقل دستمزد را دریافت کند.
وی در پایان بیان کرد: زمانی که وضعیت سینما خوب باشد و فیلم های بیشتری تولید شود بی شک اعضای خانه سینما بیشتر سر کار می روند. البته در این میان زمانی که پروژه های بزرگ به خصوص سریال های الف ساخته شود شرایطی پیش می آید که نزدیک به ۷۰ نفر از اعضای صنف ما سر کار می روند. به عنوان مثال کافی است سریالی مانند سریال امام علی (ع) ساخته شود آن وقت است که شرایطی فراهم می شود تا تمام اعضای صنف ما سرکار بروند.
ایجاد یک مرکز برای نگهداری از امکانات جلوه های ویژه میدانی
ایمان کرمیان از اعضای هیات مدیره انجمن جلوه های ویژه میدانی نیز در ادامه این گزارش به خبرنگار مهر گفت: ما در انجمن جلوه های ویژه میدانی معتقدیم که باید همه چیز از پایه درست شود. یک مجموعه ای به نام انجمن جلوه های ویژه میدانی وجود دارد که افراد عضو آن بیش از ۳۰ سال در این حوزه فعالیت کرده اند و این اعضا طی این سال ها افرادی را به عنوان دستیار آموزش داده اند که این افراد نیز امروز تبدیل به مدیر جلوه های ویژه شده اند.
وی ادامه داد: طی ۳۶ سال گذشته که فیلم های شاخصی در حوزه سینما ساخته شده است برپایه توانایی مدیران جلوه های ویژه میدانی بوده ولی طی این سال ها همان امکاناتی که ۳۰ سال پیش در اختیار ما قرار داشت هنوز وجود دارد. امروز که یک سری جوان با فکر جدید به اعضای قدیمی پیوسته اند باید تجهیزات جدید نیز در اختیار ما قرار گیرد تا بتوانیم انتظارات سینما از خود را برآورده کنیم.
مدیر جلوه های ویژه میدانی «ایستاده در غبار» توضیح داد: در حال حاضر تعدادی از پیشکسوتان ما در حوزه انجمن های جلوه های ویژه میدانی حضور دارند که با وجود این امکانات می توانند دوباره وارد چرخه کار شوند.
امکانات و ابزار جلوه‌های ویژه در یک نهاد متمرکز شود
وی تاکید کرد: انفجارها، ایجاد باران، آتش گرفتن انسان از جمله مواردی است که در فیلم ها مورد نیاز است و ما باید تامین کننده چنین سکانس هایی باشیم. در تمام این موارد ما نیازمند ابزار لازم هستیم، این درحالی است که در ایران هر مدیر جلوه های ویژه میدانی این امکانات را به صورت شخصی برای خود دارد و با همان امکانات در سینما کار می کند اما بهتر است که چنین امکاناتی در یک مجموعه باشد و در صورت نیاز در اختیار افراد قرار گیرد. در چنین شرایطی فعالان در این عرصه اگر خواهند پروژه ای را آغاز کنند می دانند مجموعه ای وجود دارد که می توانند ابزار مورد نیاز خود را از آنجا تامین کنند.
کرمیان ادامه داد: مساله ایجاد یک مجموعه برای نگهداری امکانات و تجهیزات جلوه های ویژه میدانی خود باعث ایجاد اشتغال زایی می شود. البته این طرح بیش از ۲ سال پیش نوشته شده و در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته که فکر می کنم به دلیل مشکلات مالی اجرایی نشده است. نباید فراموش کرد که توانایی فعالان در عرصه جلوه های ویژه میدانی کم نیست و گواه آن فیلم هایی است که تا امروز تولید شده است.
نیازمند بیمه‌ای متفاوت از دیگر صنوف هستیم
وی درباره مساله بیمه اعضای این صنف نیز گفت: اعضای انجمن جلوه های ویژه میدانی نیازمند بیمه ای متفاوت با دیگر بیمه ها هستند. البته معتقدم برای همه اعضای خانه سینما باید بیمه ای در نظرگرفته شود که بتواند بازدهی خوبی داشته باشد. سینما یک حرفه فصلی است و آدم ها در آن یک دورانی دارند و ناخواسته بعد از مدتی کنار می روند. صنوف سینمایی براساس سندیکا اداره نمی شود، به همین جهت صنوف سینمایی نیازمند حمایت بیشتری است. داشتن بیمه خوب کمترین خواسته اهالی سینمای ایران است. معتقدیم بیمه باید همان امکاناتی را در اختیار ما قرار دهد که به یک کارگر وزارت کار می دهد که شامل حق از کار افتادگی، بیمه بیکاری و مستمری است.
عضو هیات مدیره انجمن جلوه های ویژه میدانی توضیح داد: مهمترین مساله ما مساله اشتغال زایی است. زمانی که پول در سینما نباشد و اقتصاد سینما نچرخد، همه سینما حالش بد است. در حال حاضر بیشترین درخواست ها، درخواست کار است. زمانی که کار باشد طیف وسیعی از سینماگران سرکار می روند. متاسفانه در حال حاضر طیف گسترده ای از همکاران ما نزدیک به ۳ سال است که سرکار نمی روند و این مساله بسیار نگران کننده است.
کرمیان در پایان گفت: در صنف انجمن جلوه های ویژه میدانی تعداد بسیار کمی از اعضا سر کار هستند و این نکته بسیار ناراحت کننده ای است. اعضا از صنف خود توقع ایجاد اشتغال دارند و صنف نمی تواند در این زمینه کاری کند و این مساله باید در جای دیگری مورد توجه قرار گیرد.
کارهایی که به افرادی بیرون از صنف داده می‌شود
رضا نوروزی رییس انجمن مدیران تدارکات سینمای ایران نیز به خبرنگار مهر گفت: نزدیک به ۱۲ سال است که در این صنف مشغول به کار هستم. در ابتدای شکل گیری این صنف تنها ۷۰ نفر عضو صنف بودند اما امروز به مرز ۲۵۰ نفر رسیده اند. با توجه به اینکه گروه تدارکات در هر پروژه ای تقریبا شامل ۷ نفر هستند و با توجه به تعداد فیلم های تولید شده در سینمای ایران در طول یک سال، می توان گفت همه اعضای این صنف در طول سر کار می روند. در این میان اگر قرار باشد از اعضای این صنف استفاده شود، به راحتی همه بر سر کار هستند و با توجه به میزان جذب نیرو در پروژه های مختلف، تصمیم گرفته شده است تا در پذیرش اعضای جدید در صنف سخت نگیریم.
وی تاکید کرد: اما متاسفانه در پروژه های سینمایی از اعضای صنوف استفاده نمی شود، در حال حاضر ۶۵ نفر کارت فعالیت حرفه ای به عنوان مدیر تدارکات دارند اما در کنار آن نزدیک به ۱۰۰ نفر هستند که در این حوزه فعالیت می کنند اما عضو انجمن ما به شمار نمی روند.
سکوت کنید دیده نمی شوید
این مدیر تدارکات سینمای ایران توضیح داد: انجمن ما یک صنف زحمت کش و بی صدایی است و هیچگاه از این صنف دفاع نشده است. در حال حاضر به دلیل مشکلات مالی موجود در سینمای ایران، اکثر مدیران تدارکات شغل دومی برای خود ایجاد کرده اند که از آن جمله می توان به مسافرکشی اشاره کرد. حتی برخی از آنها به قدری در شرایط اقتصادی بدی قرار دارند که در صورت فوت بدون حمایت صنف، خانواده آنها توانایی برگزاری مراسم برای آنها را ندارند.
وی بیان کرد: متاسفانه هیچگاه نگاه حمایتی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه سینما وجود نداشت و مساله صنف ما مورد توجه مدیران قرار نگرفته است. متاسفانه به تازگی اکثر تهیه کنندگان سینمای ایران، این صنعت را به یک تجارت خانوادگی تبدیل کرده اند و در پروژه های سینمایی از دوستان و اعضای خانواده خود استفاده می کنند.
رییس انجمن مدیران تدارکات سینمای ایران، توضیح داد: با توجه به روند فعلی سینمای ایران، فکر می کنم چیزی به نام امنیت شغلی وجود ندارد و تا ۵۰ سال آینده نیز امنیت شغلی در سینمای ایران فراهم نمی شود. به عنوان مثال در حال حاضر ۵۰ پروژه سینمایی در حال تولید است و می توانم بگویم که ۴۰ درصد از عواملی که در این پروژه ها حضور دارند، عضو صنوف خانه سینما نیستند.
نوروزی در پایان گفت: درست است که جایگاه تهیه کنندگان، کارگردانان، فیلمبرداران و دیگر صنوف اهمیت دارد، اما صنفی مانند انجمن تدارکات نیز مهم است و باید به آن توجه شود. در حال حاضر ۷۰ درصد از مدیران تدارکات بیکار هستند و در شرایط بسیار بدی قرار دارند. این درحالی است که هرکدام از این افراد دارای تجربه های چندین سال در سینمای ایران هستند.