وجود طلای قاچاق در بازار کشور

روزنامه صبح‌نو نوشت: «با وجود ممنوعیت واردات مصنوعات طلا متاسفانه روزانه از مجموع گردش یک تن طلا در کشور ۸۰ درصد آن مربوط به طلای قاچاق است.» از این جنس صحبت‌ها هر چند وقت یکبار از سوی مسوولان مربوط شنیده می‌شود. حتی گفته می‌شود قاچاق طلا معمولاً از چند کشور مشخص مانند ترکیه، امارات، تایلند، هند، هنگ‌کنگ و ایتالیا صورت می‌گیرد که البته ترکیه و امارات در صدر آن قرار دارند و در آخر طلای ایتالیاست که به دلیل قیمت بالای آن مشتریان خاص خودش را دارد؛ اما چطور می‌شود وقتی بارها و بارها گفته شده واردات مصنوعات طلا ممنوع است اما در بازار تا دلتان بخواهد پشت ویترین طلا فروشی‌ها، طلاهای خارجی جا خوش کرده‌اند؟ کارشناسان می‌گویند اگر بتوانیم فقط پنج درصد از گردش اقتصادی طلا و جواهر را در دنیا به خود اختصاص دهیم، سالانه می‌توانیم حدود ۱۸ میلیارد دلار کمک ارزی به کشور داشته باشیم. بنابراین باید بستری آماده کنیم تا تولیدکنندگان به سمت بازارهای صادراتی و بازارهای هدف بروند که در این صورت حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نیروی کار می‌توانند به این بخش وارد شوند؛ اما آیا با این حجم قاچاق طلا به کشور و نبود حمایت از بنگاه‌های کوچک و کارگاه‌های تولید طلا و از آن مهم‌تر، نبود نظارتی که لازم است در این زمینه صورت گیرد، می‌توان امیدوار بود به این هدف دست پیدا کنیم؟

«صبح نو» در این گزارش با کسی صحبت کرده که از وضعیت پشت پرده قاچاق طلا به کشور اطلاع دارد؛ اما ترجیح می‌دهد نامی از او در روزنامه آورده نشود. او درباره چگونگی قاچاق مصنوعات طلا می‌گوید: «طلای قاچاق هم به صورت هوایی و هم به صورت زمینی وارد کشور می‌شود که بخش عمده‌ای از آن، از ترکیه و دبی است.
آن‌هایی که در بازار می گویند طلایشان کار ایتالیاست اکثراً راست نمی‌گویند و معمولاً طراحی‌ها برای ایتالیاست. چون سبک مصرف طلا در کشورهای اروپایی اصلاً مانند کشورهای آسیایی نیست. طلا در آنجا بیشتر به شکل روکش استفاده می‌شود.»
این فرد مطلع در ادامه درباره نوع طلاهایی که به کشور قاچاق می‌شود توضیح می‌دهد: «زمانی که از کشوری مانند ترکیه طلا قاچاق می‌شود معمولاً به۲ حالت است. اکثراً یا تکه‌های طلا را قاچاق و در ایران آن را مونتاژ و سپس وارد بازار می‌کنند، یا به شکل کامل کار شده و سوار شده وارد ایران می‌کنند و دیگر از همان ابتدا برای فروش آماده است.»
او درباره راهی که بشود طلای خارجی را از طلای داخلی تشخیص داد می‌گوید: «تنها راهی که شما می‌توانید متوجه بشوید طلایی که می‌خرید خارجی است یا خیر، باید بدانید طلاهای ایرانی به شکل برجسته رویشان عیار ۷۵۰ و کارگاه تولیدی حک می‌شود.
مثلاً طلاهایی که در تهران تولید می‌شوند با T مشخص شده‌اند و طلاهای شهرستان‌ها نیز با حروفی که سازمان استاندارد مشخص کرده، معلوم و مشخص می‌کنند برای کدام شهرند. مثلاً اصفهان E و اردبیل AR است. اما طلای خارجی به شکل فرو رفته روی آنها حک شده است و ایران نمی‌تواند این حک فرورفتگی را روی طلا کار کند.
با این روش است که شما می‌توانید فرق طلای ایرانی و خارجی را متوجه شوید.
البته برخی از طلافروشی‌ها به دلیل آنکه تعزیرات و اتحادیه به آنها سر می‌زنند، این علامت‌ها را حتی روی طلای خارجی حک می‌کنند.»

مقصر وجود طلای قاچاق در بازار، تعزیرات و اتحادیه است

او با تاکید بر آنکه واردات مصنوعات طلا ممنوع است و هر آنچه در بازار به عنوان طلای خارجی موجود است قاچاق‌اند، می‌گوید: «اینکه شما خیلی راحت می‌بینید در بازار، طلای خارجی پشت ویترین‌ها قرار می‌گیرد با وجود آنکه همه می‌دانیم قاچاق هستند دلیل آن رسیدگی نکردن از سوی تعزیرات و اتحادیه است.»
این فرد مطلع مردم را یکی از عاملان زیاد بودن قاچاق طلای خارجی در بازار می‌داند: «بسیاری از مردم از سر چشم و هم چشمی فقط به دنبال کار خارجی هستند. در صورتی که کار ایرانی اجرتش نهایت ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان می‌شود؛ اما همان کار وقتی از خارج می‌آید حدود ۴۰ تا ۴۵ هزارتومان پول اجرتش خواهد بود.
تازه این قیمت داخل بازار است. در پاساژها و مجتمع‌های تجاری بزرگ قیمت اجرت خیلی بالاتر از این حرف‌ها معامله می‌شود و شاید به بیش از ۶۰ هزار تومان برسد. حالا هفت درصد سود و ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده را هم به آن اضافه کنید. یعنی فقط ۴۰ درصد طلا اجرت آن خواهدشد.»

کارخانه‌های طلاسازی کشور توان رقابت با کارخانه‌های خارجی ندارند

به گفته او ایران یک‌سری کارخانه طلاسازی قدرتمند دارد که کارخانه‌هایشان در اصفهان و تبریز است و می‌توانند طلای با کیفیت تولید کنند اما به دلیل به روز نکردن دستگاه‌هایشان، در دنیا عقب هستند: «کارخانه‌های بزرگ طلاسازی کشور توان رقابت و ساخت طلای با کیفیت کشورهایی مانند ترکیه را ندارند.
دلیل آن هم این است که در ایران نه صادرات مصنوعات صورت می‌گیرد و نه واردات قانونی داریم. پس بازار آزادی وجود ندارد. کسی که بازار کارش فقط همان ۸۰-۷۰ میلیون کشورش باشد قطعاً کیفیت کارش در حدی نیست که مثلاً بتواند با کارخانه طلاسازی ترکیه که بازار مصرفش ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون نفر است رقابت کند. قطعاً کشور ترکیه با چنین جامعه هدفی، کیفیت دستگاه‌هایش را بالاتر می‌برد چون کمیت کارش خیلی بالاتر است و با دستگاه ایرانی قابل قیاس نیست، چون ایرانیان یک دستگاه وارد می‌کنند و می‌خواهند ۱۲-۱۰ سال از آن استفاده کنند؛ اما در خارج کشور این مدل کار نمی‌کنند. آنها دائماً در حال به روز رسانی هستند.»

فروشندگان خارجی طلا، اکثراً ایرانی‌اند

او با اشاره به کسانی که توانایی واردات طلا آن هم از مبادی غیر قانونی دارند، می‌گوید: «کسانی که می‌توانند از کشورهای دیگر طلا قاچاق کنند خیلی از نظر مالی قدرتمندند و می‌دانند چگونه آن را مبادی غیر قانونی وارد کشور کنند. از طرف دیگر کسانی که در آن سوی آب معامله می‌کنند هم افرادی هستند که به هر کسی اعتماد نمی‌کنند و چون اکثر آنها خودشان ایرانی‌اند از قوانین کشور هم مطلع‌اند به همین دلیل تمام جوانب احتیاط را رعایت می‌کنند و تا مطمئن هم نشوند با کسی معامله نخواهند کرد و حتی در معاملات اول و دوم به شکل ۱۰۰ درصد نقدی کار می‌کنند.»

غوغای طلاهای خارجی در بازار طلای ایران

وارد بازار طلافروشی تهران که بشوید علاوه بر جمعیتی که شما را به هر سمت می‌کشاند، ویترین‌های خیره‌کننده طلا فروشی‌ها هم شما را به سمت خود می‌کشاند به طوری که تا دقایقی خیره به ویترین می‌شوید و نمی‌توانید از آن چشم بردارید. هدف ما از آمدن به بازار طلا این بود که ببینیم تا چه حد می‌توانیم طلای خارجی پیدا کنیم که عجیب ساده توانستیم آن را بیابیم و کار چندان سختی نبود.
وارد اولین مغازه شدیم و دست روی یک دستبند گذاشتیم. آقای طلا فروش ماشین حساب معروف را بیرون آورد و شروع کرد به محاسبه کردن و وقتی گفتیم آقا چه خبر است، اینکه خیلی گران شد با حالتی حق به جانب گفت: «ساخت ترکیه است. این طلا با این ظرافت را که ایران نمی‌تواند تولید کند. الان اجرت این کار با محاسبه طلای ۱۱۴ هزار تومان می‌شود ۱۵۵ هزارتومان...» این در حالی است که در همین بازار تهران طلای ساخت ایران با همین طلای گرمی ۱۱۴ هزارتومان، ۱۳۰ هزار تومان است.
مغازه دیگری که می‌رویم انگشتری را نشان می‌دهیم و با وجود داشتن یک نگین کوچک قیمت آن را بالا می‌گوید و می‌گوید شناسنامه دارد و از کشور ایتالیا آمده است. حتی برای آنکه مطمئن شویم طلایی که می‌خریم به قیمتش می‌ارزد، می‌گوید هر زمان که برای فروش آمدید با پنج درصد کمتر از آنچه قیمت‌گذاری شده، آن را خریداریم.
ازطلا فروش بعدی می‌خواهیم دستبندی به سبک النگو را قیمت کنیم و او هم می‌گوید گرمی ۱۵۵ هزارتومان می‌شود چون ایران اصلاً توانایی ساخت این نوع دستبند را ندارد و هر چه در بازار می‌بینید وارداتی‌اند.
آقای بهبودی، یکی دیگر از فروشندگان طلاست که خبری از طلای خارجی در مغازه او نیست. وقتی از او درباره فروش طلاهای خارجی در بازار سؤال می‌کنیم، می‌گوید: «طلای خارجی در بازار زیاد است و چون قیمتش بالاست مشتریان من خریدار این طلاها نیستند، اما باید توجه کنید که همه این طلاها هم خارجی نیستند.
شاید تا چندسال پیش طلای خارجی در بازار زیاد به چشم می‌خورد اما در یکی، ۲ سال اخیر دستگاه‌های پیشرفته ساخت طلا را خودمان وارد کرده‌ایم و بسیاری از طلاهایی که به اسم طلای خارجی به مشتری عرضه می‌کنند، در اصل طلای تولید ایران است که با دستگاه‌های جدید تولید شده‌اند.»

اینجا طلای خارجی نداریم

حالا نوبت به سرای سینا در بازار بزرگ تهران می‌رسد. جایی که رییس اتحادیه کشوری طلا و جواهر خودش مغازه‌ای برای فروش طلا و جواهرات دارد. یکی از کنجکاوی‌های ما این بود ببینیم آیا با توجه به آنکه در بازار به وفور طلای خارجی یافت می‌شود خود آقای محمد کشتی آرای هم در میان طلا و جواهراتی که دارد، طلای خارجی هم می‌فروشد؟ به همین منظور خود را به عنوان مشتری معرفی کردیم و وارد شدیم.  یک ویژگی‌ای که سرای سینا دارد این است که مانند مغازه‌های طلافروشی معمول نیست که ویترین داشته باشد و شما از پشت ویترین کاری را بپسندید و بعد وارد مغازه شوید، بلکه این مغازه‌ها سبک آپارتمانی دارند و شما باید در هر واحدی راکه مدنظر دارید بزنید و البته که معرف هم باید داشته باشید تا اجازه ورود بدهند.  ما هم به همین سبک وارد مغازه آقای کشتی آرای شدیم و درخواست انگشتر عقیق کردیم. وقتی جعبه‌های انگشتر یک به یک جلوی روی‌مان قرار گرفتند، در همان حالت سوال‌مان را مطرح کردیم که آیا طلای خارجی ایتالیایی یا ترک دارند؟ جواب کمی دلمان را آرام کرد وقتی که گفت اینجا تولیدات خارجی نداریم: «طلای ایتالیا خیلی گران است و اگر کسی هم بگوید طلای ایتالیا دارد بعید به نظر می‌رسد. الان اکثر طلاهای خارجی از ترکیه می‌آیند که البته ما نداریم و تماماً داخلی‌اند.»
با وجود آنکه دلمان کمی گرم شد که حداقل در مغازه رییس اتحادیه کشوری طلا و جواهر خبری از طلای خارجی نیست پرسش اینجاست که چرا مجموعه‌ای از تدابیر لازم برای کاهش عرضه طلای قاچاق در کشور صورت نگرفته است.