به گزارش خبرنگار مهر، تجارت خارجی ایران در سالهای گذشته تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گرفت که مهمترین این عوامل تحریم و آثار سوء آن در بازار ایران بود. تحریم‌های یکجانبه غرب علیه ایران در سالهای گذشته علاوه بر اینکه حجم تجارت خارجی ایران را کاهش داد، موجب شد شرکای بزرگ تجاری ایران همکاری‌های خود با ایران را قطع کرده یا محدود کنند.
از دست رفتن شرکای بزرگ تجاری منجر به این شد که تجارت ایران محدود به کشورهای منطقه شده و اغلب بازرگانان و پیمانکاران ایرانی وارد بازارهای این کشورها شوند. هرچند که رابطه تجاری مناسب با کشورهای همسایه یکی از مهمترین اصول استراتژیک برای یک کشور است اما در این میان از دست رفتن شرکای بزرگ تجاری که نقش عمده‌ای را در تجارت جهانی ایفا می‌کنند اثراتی را در بازار ایران برجای گذاشت.
اما در شرایط پسابرجام آمارهای صادرات و واردات از کشورها نشان می‌دهد که روابط تجاری ایران با برخی از قدرت‌های بزرگ اقتصادی دنیا افزایش یافته و در مقابل، مقاصدی که طی سالهای اخیر بیشترین حجم صادرات و واردات ایران را به خود اختصاص داده بودند، سهم شان در تجارت خارجی ایران کاهش یابد.
براساس آخرین آمار گمرک، کشور کره جنوبی جزو ۵ کشور اول است اخیرا ایران رابطه تجاری خود را با آن افزایش داده است. از سوی دیگر، تجارت ایران با کشور آلمان هم در این مدت رشد داشته بطوری که در ۶ ماهه ابتدای امسال نسبت به سال گذشته صادرات آلمان به ایران به رقم یک میلیارد و ۱۲۲ میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۶ درصد افزایش نشان می دهد. البته هنوز آلمان پنجمین صادرکننده کالا به ایران است.
آمارها نشانگر این است که قدرت‌های بزرگ اقتصادی به دنبال بازار بزرگ ایران هستند و برداشته شدن تحریم‌ها به خصوص در بخش حمل و نقل کمک زیادی را به این موضوع کرده است. طی سالهای اخیر تحریم‌های یکجانبه‌ای که بر علیه کشتیرانی جمهوری اسلامی و اپراتور بندر شهیدرجایی اعمال شده بود، تاثیرات منفی زیادی را بر عملکرد صادرات و واردات ایران گذاشته بود. در آن شرایط کالاها از سوی کشتیرانی‌های خارجی در بنادر حاشیه خلیج فارس تخلیه می‌شدند و از آنجا با شناورهای کوچک به بندر شهیدرجایی حمل می‌شد که این موضوع زیان زیادی را به کشور وارد می‌کرد.
اما با برداشته شدن تحریم‌ها در بخش حمل و نقل، کالاها به صورت مستقیم با استفاده از کشتیرانی‌های داخلی بین کشورها حمل ونقل می‌شود که همین موضوع منجر به کاهش آمارهای صادرات و واردات ایران با امارات متحده عربی نسبت به مدت مشابه سال قبل شده است. آمار ۶ ماهه گمرک هم حاکی از آن است که صادرات و وارات ایران از کشورهای امارات متحده عربی و عراق کاهش یافته است بطوری که صادرات غیرنفتی ایران به امارات متحده عربی۱۸.۵۹ درصد و عراق ۳.۴۱ درصد کاهش داشته است. همچنین واردات از امارات متحده عربی در این مدت ۱۷.۳ درصد کاهش نشان می‌دهد.
کاهش تجارت با امارات و عراق
دراین باره محمد لاهوتی رییس کنفدراسیون صادارات ایران در گفتگو با مهر با بیان اینکه آمار ۶ ماهه گمرک نشان می‌دهد که صادرات نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵.۹۹ درصد رشد و واردات ۲.۶ کاهش داشته است، گفت: بنابراین این موضوع نشان می‌دهد که برخلاف سال گذشته که کاهش واردات باعث مثبت شدن تراز تجاری ایران شده بود، در ۶ ماهه امسال صادرات رشد داشته است و دلیل تراز مثبت تجاری کاهش واردات نیست.
وی با اشاره به اینکه آمار نشان می‌دهد جهت گیری دولت در خصوص صادارت درست بوده است، افزود: علاوه بر این، پارسال صادرات ما کمتر از سال ۹۳ بود و رشد صادرات در سال جاری نشان می‌دهد که در حال نزدیک شدن به شرایط سال ۹۳ هستیم.
لاهوتی دلیل کاهش صادارت به امارات متحده عربی را برداشته شدن تحریم‌ها و معاملات مستقیم ایران با سایر کشورها دانست و گفت: در واقع الان به طور مستقیم حمل و نقل کالا به کشورهایی مانند کره جنوبی و چین انجام می‌گیرد و نیازی نیست که از طریق کشور دیگری باشد.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به اینکه این موضوع نشاندهنده این است که کالاهای ایرانی به صورت مستقیم در بازارهای صادراتی عرضه می‌شوند، اظهار داشت: به این معنا که این کالاها بدون واسطه و پرداخت های واسطه ای به کشورهای دیگر می‌رسند.
وی با تاکید بر اینکه روند تجاری ایران نسبت به سال گذشته مثبت است، گفت: البته باید این را در نظرداشته باشیم که طبق آمارها بیشترین حجم صادراتی ما به گاز، میعانات گازی و پتروشیمی اختصاص دارد و سهم کالاهای صنعتی، معدنی و کشاورزی تقریبا ۵۰ درصد از صادرات غیرنفتی است، بنابراین دولت باید به این سمت برود که سهم این کالاها در سبد صادراتی افزایش یابد.
لاهوتی ادامه داد: دولت باید برنامه ریزی داشته کند تا صادرات کالاهایی با ارزش افزوده بالاتر افزایش پیدا کند و کالاهای ساخته شده جای گاز طبیعی و میعانات گازی که متشقاتی از نفت به شمار می‌روند را بگیرد.
رشد صادرات واقعی شد
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به اینکه یکی از عوامل مهم در رشد صادرات، توجه دولت به اقتصاد مقاومتی است، افزود: بعد دوم که اهمیت زیادی دارد اجرایی شدن برجام است زیرا الان در سبد صادراتی شاهد هستیم که وابستگی ما فقط به چند کشور حاشیه‌ای کاهش یافته و کشورهای جدیدی هم در سبد صادراتی ما مشاهده می‌شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر با کشورهای مهمتر و صاحب صنعت مانند کره جنوبی ارتباط داریم و مشکلاتی که به دلیل شرایط ناامن کشورهای همسایه مانند افغانستان و عراق گریبانگیر فعالان اقتصادی می‌شد، در کشورهای جدید وجود ندارد.
لاهوتی با بیان اینکه پس از سال ها توانستیم حجم تجارت خارجی و صادرات و واردات را به تعادل برسانیم و به نفع صادرات رشد داشته باشیم، گفت: البته رشد صادرات با افزایش حجم صادرات باید اتفاق بیافتد نه با کاهش واردات زیرا ۸۵ درصد از واردات رسمی کشور در خدمت تولید است و کاهش وارادات اتفاق خوبی نیست.
رییس کنفدراسیون صادارات ایران با تاکید بر اینکه باید برای کاهش قاچاق برنامه ریزی شود، افزود: واردات رسمی حتی اگر افزایش افزایش یابد، نشان دهنده رونق تولید و استفاده از مواد اولیه برای تولید و ایجاد ارزش افزوده است در حالیکه نگرانی و دغدغه دولت باید این باشد که واردات قاچاق را که همگی کالای ساخته شده و مصرفی هستند، کاهش دهد.