خبرگزاری مهر، گروه استانها – زهرا بهرامی: بیشتر از یک دهه قبل بود که طرح «گرگان + ۱۴» مطرح شد. طرحی که ۱۴ پروژه عمرانی ازجمله تله‌کابین، المان میدان بسیج، پارکینگ طبقاتی و ... را در دل خود جای‌داده بود تا به قول طراحان آن زمینه‌ساز تحول و توسعه در مرکز استان باشد.
در این مدت تقریباً تمام ۱۴ پروژه عمرانی با اماواگرهای بسیاری روبرو بودند اما مدیریت شهری گرگان تلاش کرد تا از موضع خود برای اجرای آن‌ها کوتاه نیاید.
تله‌کابین گرگان نیز در لیست این ۱۴ پروژه عمرانی قرار داشت و با کلنگ زنی چندباره و انتخاب پیمانکار هم نتوانست وارد فاز اجرایی شود تا اینکه اواخر خردادماه امسال شهردار گرگان از اجرای تله‌کابین و شهربازی مدرن در گرگان خبر داد.
در فاصله کمتر از ۵۰ روز پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری گرگان آغاز فاز اجرایی تله‌کابین نهارخوران را منتشر کرد و در بنرهای نصب‌شده در سطح شهر حکایت از آغاز عملیات اجرایی پروژه تله‌کابینی می‌داد که ۱۰ سال بود به مقصد نرسیده بود.
شورا و شهرداری گرگان پاسخگو نبود
حالا دو ماه از انتشار این خبر گذشته است و همچنان اماواگرها و ابهامات بسیاری در خصوص محل اجرا و آغاز عملیات اجرایی و ... تله‌کابین گرگان وجود دارد. شورا و شهرداری گرگان به‌عنوان متولی اصلی این پروژه می‌توانستند ابهامات مطرح‌شده را پاسخ دهند. تلاش خبرنگار مهر با پاسخگو نبودن شهردار و رئیس شورای شهر گرگان بی‌نتیجه ماند تا ابهامات همچنان به قوت خود باقی باشد.
شاید مدیرکل منابع طبیعی پس از مدیریت شهری مناسب‌ترین گزینه‌ای بود که می‌توانست پاسخگوی ابهامات در خصوص اجرای تله‌کابین گرگان باشد. ابوطالب قزلسفلو به پاسخ کوتاه بسنده کرد و در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: سازمان جنگل‌ها با اجرای تله‌کابین گرگان موافقت کرده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزود: اگر مطالعات فنی جواب دهد با رعایت ضوابط سایر دستگاه‌های اجرایی، سازمان جنگل‌ها با اجرای این پروژه در گرگان موافق است.
خبر منتشره از سوی مدیریت شهری (شهرداری گرگان) در خصوص آغاز عملیات اجرایی تله‌کابین گرگان با پاسخ کوتاه اما صریح مدیرکل منابع طبیعی استان کاملاً زیر سؤال رفت چراکه نشان می‌داد این پروژه پس از گذشت ۱۰ سال مطالعات فنی و مجوز لازم از سایر دستگاه‌های اجرایی را ندارد.
تله‌کابین به درد نهارخوران نمی‌خورد
سازمان حفاظت از محیط‌زیست یکی از دستگاه‌های اجرایی استان است که در صورت مناسب بودن مطالعات فنی تله‌کابین گرگان باید نظر نهایی خود را اعلام کند، در شرایطی که مطالعات فنی این پروژه تمام نشده رفتن به سراغ مسئولان محیط‌زیست گلستان کمی زودهنگام بود ازاین‌رو نظر کارشناسان این حوزه را جویا شدیم و یک دکتری محیط‌زیست دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: نهارخوران تنها تفرجگاه شهر گرگان نیست و باید فشارها از دوش آن برداشته شود.
مزدک دربیکی تأکید کرد: باید بار گردشگری از دوش نهارخوران برداشته شود و با فراهم شدن زیرساخت‌ها به سمت هزار پیچ و النگدره سوق داده شود.
این استاد دانشگاه افزود: مطالعات ۱۰ سال قبل گویای این موضوع است که سلامت اکوسیستم پارک جنگلی نهارخوران از بین رفته و به یک پارک شهری مرده تبدیل‌شده که قابلیت احیاء ندارد.
وی بابیان اینکه تمام برنامه‌های فرهنگی، هنری و نمایشگاهی گرگان به سمت نهارخوران سوق داده می‌شود، ادامه داد: با تخریب تله‌کابین گرگان کاری ندارم من با فلسفه اجرای هتل و تله‌کابین در نهارخوران مخالفم.
به‌صراحت اعلام می‌کنم پروژه تله‌کابین بحث حاشیه‌ای است و فکر می‌کنم تله‌کابین و پروژه‌های به‌اصطلاح گردشگری در مناطقی مانند نهارخوران برنامه‌ای برای تصرف زمین‌های ملی استاین پژوهشگر حوزه محیط‌زیست با تأکید بر اینکه تله‌کابین به درد نهارخوران نمی‌خورد، به دلایل مخالفت خود اشاره و تصریح کرد: نهارخوران گنجایش این‌همه سرمایه‌گذاری را ندارد به‌علاوه اینکه در مقصدهای گردشگری و مناطق طبیعی و تاریخی، سلامت مقصد ازنظر محیطی، فرهنگی و اجتماعی حائز اهمیت است. سؤال اینجاست گردشگر قرار است چه تجربه‌ای را در تله‌کابین کسب کند؟
وی خاطرنشان کرد: به‌صراحت اعلام می‌کنم پروژه تله‌کابین بحث حاشیه‌ای است و فکر می‌کنم تله‌کابین و پروژه‌های به‌اصطلاح گردشگری در مناطقی مانند نهارخوران برنامه‌ای برای تصرف زمین‌های ملی است.
دربیکی اضافه کرد: برنامه‌های پنج‌ساله گذشته و تجربه‌های ما نشان می‌دهد وقتی مجوزی صادر می‌شود چون نظارت کافی توسط دستگاه‌های دولتی وجود ندارد درنهایت به تصرف زمین‌های ملی منجر می‌شود.
وی متذکر شد: بر روی جزییات طرح بحث نمی‌کنم به این دلیل که سه طرح متفاوت از تله‌کابین دیده و دقیقا هم نمی‌دانم کدام‌یک قرار است اجرا شود اما اگر تله‌کابین گرگان کمترین خسارت راهم داشته باشد با اجرای آن مخالفم؛ هم با تله‌کابین و هم‌ساخت هتل پنج ستاره در نهارخوران.
درحالی‌که این استاد دانشگاه و پژوهشگر محیط‌زیست اجرای تله‌کابین را بهانه‌ای برای تصرف اراضی ملی در ناهار خوران می‌داند و با صراحت با اجرای آن مخالف است اما اجرای این پروژه موافقانی هم دارد.
خسارت سنگین گردشگری بی‌برنامه به نهارخوران
مشاور طرح پارک جنگلی نهارخوران که از موافقان اجرای این پروژه است، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در سند آمایش استان، محورهای توسعه گلستان بر کشاورزی، صنعت و گردشگری تعریف‌شده است؛ اگر قرار است گردشگری را توسعه دهیم باید زیرساخت‌ها توسعه دهیم.
صفرعلی خواجه که سابقه مدیرکلی منابع طبیعی گلستان را هم دارد، افزود: گلستان دارای پتانسیل‌های بسیاری در گردشگری است و رویکرد مردم به طبیعت به دلایل مختلف ازجمله تغییر اقلیم و گرمایش قابل‌توجه مناطق جلگه‌ای و رفاه نسبی در حال افزایش است.
وی بابیان اینکه نمی‌توانیم این خواسته مردمی را رها کنیم، ادامه داد: گردشگری غیررسمی و بی‌برنامه خسارت‌های زیادی را به نهارخوران و دیگر مناطق جنگلی استان وارد کرده است.
مدیرکل اسبق منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان اضافه کرد: نهارخوران هم‌اکنون با یک فشار سنگین گردشگری گسترده مواجه است و سازمان جنگل‌ها به‌عنوان متولی احداث پارک‌های جنگلی در این حوزه مسئولیت دارد.
وی تصریح کرد: به دلیل خسارت سنگین گردشگری بی‌برنامه به سراغ ساماندهی پارک جنگلی نهارخوران رفته و برای ۶۰۰ هکتار از جنگل نهارخوران طرح تهیه شد که هم‌اکنون در مراحل نهایی است.
خواجه بابیان اینکه ۴۰۰ هکتار از این طرح حفاظتی است، خاطرنشان کرد: تله‌کابین یکی از موضوعاتی است که در زون گردشگری ۵۴ هکتاری پارک جنگی نهارخوران دیده‌شده است.
وی بابیان اینکه با این طرح قرار است فشار بر طبیعت نهارخوران را ساماندهی کنیم، گفت: تنها ۱۲ درصد از این طرح تفرجی است و اصالت با حفاظت نهارخوران است.
وی با تأکید بر اینکه هنر ما در این است که از طبیعت در حد تحمل آن استفاده کنیم، بیان کرد: اجرای تله‌کابین در هزار پیچ به دلیل وجود درختان سوزنی‌برگ و دست کاشت و گرم بودن آن قابل‌اجرا نیست، از سوی دیگر در حال حاضر فشار اصلی بر روی پنج هکتار از نهارخوران است و تلاش داریم با فراهم کردن زیرساخت‌ها در زون تفرجی به توسعه پایدار آن کمک کنیم.
خواجه ادامه داد: تله‌کابین گرگان درگذشته طرح مطالعاتی و مجوز لازم از سازمان جنگل‌ها را نداشت و سازمان جنگل‌ها به‌عنوان متولی در بازدید و بررسی نهایی تله‌کابین را در راستای اهداف و کتابچه طرح دانست و با اجرای آن موافقت کرد.
وی به جزییات آن نیز اشاره و تصریح کرد: مسیرهای پیش‌بینی‌شده قبلی به دلیل پائین بودن مقصد مناسب نبود و در جانمایی جدید در ارتفاع یک هزار متری و به‌موازات تپه نورالشهدا که دارای پوشش گیاهی کم و خسارت حداقلی است، این پروژه اجرا می‌شود.
وی متذکر شد: برای ریشه‌کن کردن فقر و بیکاری وظیفه‌داریم به سمت توسعه و آن‌هم توسعه پایدار که با نگاه درست به اقتصاد، معیشت، طبیعت و ... زندگی مردم را بهبود ببخشد حرکت کنیم و تله‌کابین یکی از زیرساخت‌های گردشگری است که می‌تواند ما را در این مسیر توسعه قرار دهد.
چالش بزرگ نگاه سنتی به گردشگری گلستان
این کارشناس معتقد است گردشگری بی‌برنامه خسارت زیادی را بر عرصه‌های طبیعی گلستان وارد کرده اما از تله‌کابین به‌عنوان زیرساختی برای توسعه گردشگری نام می‌برد، نگاهی که با نگاه کارشناسان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری همسو نیست.
یک کارشناس حوزه گردشگری دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه جو گردشگری استان بر یک نگرش سنتی با الگوبرداری از استان‌های مجاور استوار است که می توان از آن به عنوان چالشی بزرگ نام برد.
متأسفانه جو گردشگری استان بر یک نگرش سنتی با الگوبرداری از استان‌های مجاور استوار است که می توان از آن به عنوان چالشی بزرگ نام بردمهدی سقایی افزود: الگوبرداری‌های سنتی گلستان باعث شده همیشه به دنبال پروژه‌های حجیم و بزرگ باشیم و هرگاه صحبت از توسعه گردشگری به میان آمده ایده احداث تله‌کابین را مطرح کنیم و این موضوع تنها مختص گرگان نیست بلکه با این نگاه در سایر شهرهای استان مانند بندرگز و علی‌آباد هم مواجه هستیم.
وی ادامه داد: ما در جذب گردشگر و ضریب ماندگاری مسافر با چالش‌های جدی مواجه هستیم و اگر به کلیت گردشگری استان نگاه کنیم همچنان با ارائه آمارهای کلان جذب گردشگر درگذشته مواجه هستیم.
به گفته وی در آمارهای ارائه‌شده تعداد گردشگران گلستانی ۱۰ میلیون نفر و تقریباً معادل نصف گردشگران استان مازندران اعلام‌شده درحالی‌که ما تغییر و تحولی در استان در این حوزه شاهد نیستیم.
وی بابیان اینکه بازار هدف تله‌کابین گردشگران داخلی است، تصریح کرد: گردشگری داخلی به تله‌کابین نیاز ندارد بلکه به یک جذابیت خاص نیاز دارد تا بتواند ضریب ماندگاری مسافر در استان را افزایش دهد.
سقایی تأکید کرد: مرکز استان همچنان به گردشگری انبوه فکر می‌کند و خواستار اجرای تله‌کابین و پروژه‌های بزرگ مانند هتل پنج ستاره و ... است درحالی‌که دنیا خیلی وقت قبل از این نگاه عبور کرده و به کسب‌وکارهای کوچک رسیده است.
وی بابیان اینکه متأسفانه هنوز نگاه درستی به گردشگری استان نداریم، خاطرنشان کرد: این نگاه حاصل یک شرایط ویژه است چراکه نه مردم جامعه می‌خواهند گردشگری استان توسعه پیدا کند و نه مسئولان به گردشگری اعتنایی دارند.
این کارشناس حوزه گردشگری با تأکید بر اینکه تله‌کابین نمی‌تواند عامل توسعه گردشگری مرکز استان باشد، بیان کرد: تله‌کابین یک جاذبه مکمل است و تنها زمانی می‌تواند در توسعه مؤثر باشد که جاذبه اصلی ما کارکرد درستی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال مشهد دارای جاذبه اصلی گردشگری (زیارت و مذهبی) است و در کنار آن جاذبه مکمل بازارهای بزرگ (الماس شرق و.) ساخته می‌شود.
سقایی با تأکید بر اینکه الگوهای گردشگری مرکز استان ضعیف است، گفت: واقعیت این است که برای گردشگری گلستان ارزش اقتصادی قائل نیستیم و هنوز یک ظرفیت سنجی مناسب از قابلیت‌های گردشگری گرگان نداشته‌ایم که بتوانیم بر مبنای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم ازاین‌رو به سراغ دم دست‌ترین ایده‌ها و ساخت تله‌کابین در مرکز استان می‌رویم.
نگاه‌های کارشناسانه و فنی به تله‌کابین گرگان اماواگرهای بسیاری را رقم‌زده اما مسئولان و مدیریت شهری مرکز استان پس از یک دهه همچنان بر اجرای آن اصرار دارند و به نظر می‌رسد تغییر نگاه‌های سنتی به گردشگری و انجام مطالعات ظرفیت سنجی از محورها و مقاصد گردشگری گرگان می‌تواند راهکار مناسبی برای توسعه صنعت گردشگری آن باشد.