به گزارش خبرنگار مهر، یکشنبه شب با حضور چهره های هنری و متولیان فرهنگ و ارشاد فارس نشست تخصصی با سخنرانی محمد رضا مریدی ، پژوهشگر جامعه شناسی و اقتصاد هنر و عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران و ماریا کازرونی، کارشناس مجسمه سازی از دانشگاه هنرهای زیبای تهران و مدیر گروه دانشگاههای هنر برگزار شد که مباحثی پیرامون هنر خودانگیخته و «پریمتیو» را در پی داشت.
در این نشست که با استقبال دانشجویان رشته های هنر دانشکده ها و مراکز آموزش عالی روبه رو شد، ابتدا ماریا کازرونی درباره «آوت سایدر آرت» توضیحاتی داد و گفت: در این بخش از هنر که غیرآکادمیک است، کسانی آن را ارایه می کنند که فی نفسه آموزش های تئوری را پشت سر نگذاشته اند و اغلب هنری فی البداهه عرضه می دارند.
هنر بدوی حاوی دغدغه های ذهنی انسان بود/آثار هنرمندان خودانگیخته واجد خلوص و ذات است
وی با این پرسش که آیا می توان آثاری همچون آنچه که در نمایشگاه «آوت سایدر آرت ۴» در نگارخانه وصال به واسطه ۹ هنرمند خودانگیخته ارایه شده را واجد اثر هنری دانست، پاسخ داد: نخستین بار که هنر بدوی و انسانی شکل گرفت از مشکلات زندگی آثاری را در قالب نقاشی و مجسمه عرضه کرد که حاوی دغدغه های ذهنی انسان بود.
این چهره علمی و دانشگاهی هنر ایران هنر خودانگیخته را آن چنان شخصی، بکر و با صداقت عنوان کرد و گفت: می شود این هنر را به نقاشی کودکان تشبیه کرد که سرشار از خلوص و صداقت انسانی است.
وی در عین حال پرسپکتیو عاطفی نهفته در نقاشی کودکان را در سنجش با هنر خودنگیخته دانست و افزود: نقاشی کودکان از صداقتی برخوردار است که فقط می شود هنر خودانگیخته را با آن مقایسه کرد و به جستجو پرداخت.
کازرونی با تاکید بر اینکه صداقت و خلوص نیت را در آثار هنرمندان "آوت سایدر آرت می توان به تماشا نشست، تصریح کرد: آن ادراکی که کودک در نقاشی می کند کاملا شبیه هنرمندان غیرآکادمیکی است که دست به ساخت مجسمه و نقاشی می زنند.
وی با اشاره به اینکه نقاشی کودکان مانند خواب می ماند، بیان کرد: چه بسا آثار هنرمندان خودانگیخته هم از خواب بی بهره نیستند.
این کارشناس مجسمه سازی دانشگاه های هنر در ادامه با بیان اینکه هنرمند زمانی می تواند ادعای هنرمندی داشته باشد که اثرش بدون امضا هم شناخته شود، در عین حال ویژگی آثار هنرمندان خودانگیخته را واجد خلوص و ذات دانست.
وی با مهم برشمردن این عناصر، ادامه داد: «پابلو پیکاسو» در اوج شهرت می خواست آثارش کودکانه باشند یا «آلبرتو جاکومتی» در آثار حجمی خود انسانی را ارایه می کند که آنچنان ساده و زیبا «دفرمه» شده که مخاطب را به یاد دست ساخته های کودکان می اندازد. این درحالیست که نمونه آثار او بدوی هم به نظر می رسد.
وی نمونه ایرانی هنر خودانگیخته را در مجسمه های «مش اسماعیل» عنوان کرد و گفت: مجسمه های این هنرمند خودانگیخته که سالها در دانشگاه هنر تهران مشاهده می کرد از هنر آوت سایدر آرت تبعیت می کند.
در ادامه این نشست که با همکاری نگارخانه تازه تاسیس «هان» و نمایشگاه گردانی مرتضی زاهدی برگزار شد، محمدرضا مریدی، پژوهشگر هنر به سخنرانی پرداخت و گفت: در مفاهیم و مصادیقی تنوع آوت سایدر آرت بسیار است.
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۳ نمایشگاهی از هنرمندان خودانگیخته در دانشگاه هنر تهران برگزار شد که حاوی نقاشی هایی از لوریس چکناواریان، چهره برجسته موسیقی بود، تاکید کرد: آیا می شود چکناواریان را هنرمندی نقاشی ندانست حتی اگر آموزش رسمی نقاشی ندیده باشد؟
مریدی با اشاره به برگزاری نمایشگاه آثار هنرمندان خودانگیخته در «آوت سایدر آرت ۴» که به میزبانی شیراز ارایه می شود، تصریح کرد: نمی شود این آثار را خودانگیخته نامید، چراکه اغلب کارهای این چنینی محصول هنر و دوره مدرن است.
وی خوانش مدرنیستی از آثار خودانگیختگان هنر را مورد اشاره قرار داد و افزود: در چندسال اخیر اگر این جریان مورد توجه قرار گرفته واجد علت هایی است که از جمله اینها بی اعتنایی به نظام آموزش مدرسه ای و دانشگاهی است.
بی اعتبار کردن نظام آموزش یک استراتژی فرهنگی است/آوت سایدر آرت همزاد هنرهای مدرن
عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران با اشاره به اینکه بی اعتبار کردن نظام آموزش یک استراتژی فرهنگی است، تاکید کرد: این هنرها خود به خود بی اعتنایی به نظام دانشگاهی و آکادمیک هستند.
وی چنین آثاری را در نقد هنر آکادمیک دانست و افزود: بسیاری از هنرمندان دوره آغازین هنر مدرن به دنبال هنری ناب بودند. اما این ناب بودن را در هنرهای قومی دنبال کردند که این هنر به دو دلیل برای ما هم مهم هستند.
مریدی در شرح این دلایل زیبایی شناسی «داروینیستی» را بخشی از پازل هنرهای قومی ترسیم کرد و ادامه داد: در جریان هنر مدرنیستی آنچه هنر شناخته می شود که در تاریخ آن قرار می گیرد.
وی دیگر نظریه ای که به این جریان کمک کرد را ناخودآگاهی «یونگ» دانست و افزود: از آنجا که حسرت سورئالیست ها به چنگ انداختن عمق هنر بود، نمونه یک جاودانگی را در فهم دایره قرار دادند.
این پژوهشگر اقتصاد هنر با بیان اینکه آوت سایدر آرت همزاد هنرهای مدرن هستند، در عین حال خاستگاه هنر خودانگیخته را با هنرمدرن عجین دانست و یادآور شد: البته این هنرها نه فقط در تاریخ مدرن قرار ندارند بلکه در خود هنر مدرن هم در حاشیه به سر می برند که صحبت کردن از تاریخ هنرهای خودانگیخته بخش مبهم کار است.
وی بخش اقتصادی هنر خودانگیخته را هم مورد اشاره قرار داد و افزود: در این بین کار گالری ها و موزه ها این است که هنرمندان را رام بازار کنند چراکه این هنرها تا وقتی جذابند که پیشاتمدنی هستند. البته به واسطه همزیستی با گالری ها خودبه خود خودانگیختگی در این آثار از بین می رود.
مریدی با توجه به اینکه آثار خودانگیخته هنری توسط تاریخ هنر و گالری ها مهار می شوند، ادامه داد: دیگر خطری که آوت سایدر آرت را تهدید می کند این است که دچار «اگزوتیک» شوند زیرا جسورانه بودن و توصیف های هنجارگریز می تواند این هنر را دچار بزرگ نمایی تصویری کنند و خیلی سریع افسون این هنرها را از بین ببرند.
وی با اشاره به اینکه هنرمندان آوت سایدر آرت طردشدگان و حاشیه نشینان تمدنی هستند، عنوان کرد: موجودیت آثار آنان در فهم مدرنیستی از هنر را می توان شناخت زیرا با ندانستن تاریخ هنر این آثار موضوعیت ندارند بدین ترتیب خارج از هنر مدرن اینها بی معنی اند البته در دایره هنر معاصر قرار دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران در ادامه به جهانشمولی هنر هم اشاره کرد و گفت: این آثار در پی جهانشمولی هنر هستند که بخشی از تجربه فرهنگی به شمار می روند.
ادامه فرآیند کالاشدگی اثر هنری/تبدیل شیراز به قطب هنر خودانگیخته کشور
وی درعین حال آثار هنرمندان خودانگیخته را در ادامه فرایند کالاشدگی اثر هنری دانست که برای جلب نظر گردشگران مورد استفاده قرار می گیرند. از این رو باید فارغ از اهمیت فرهنگی با رویکردهای جامعه شناسانه مورد مطالعه قرار گیرند.
مریدی در پایان دنبال کردن این آثار را به عنوان تجربه زیسته فردی مهم ارزیابی کرد و همچنین یادآور شد: از آنجا که هنر مدرن تمام تلاش خود را بر اقلیم زدایی گذاشته، این هنرها نیز مبتنی بر اقلیم هستند.
به گزارش خبرنگار مهر، در ادامه نشست «از حاشیه به متن» پیرامون جنبش حاشیه نشینها و طرد شده ها در هنر، مرتضی محلاتی، مدیر نگارخانه «هان» به انگیزه های برگزاری نمایشگاه آوت سایدر آرت ۴ در شیراز اشاره و با بیان اینکه نمایشگاه یادشده با همکاری فرهنگ و ارشاد اسلامی ممکن شد، عنوان کرد: میزبانی این رویداد کار سختی بود زیرا ذهنیت این چنین است که در شیراز بازخورد چنین نمایشگاهی چگونه خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه آثار نمایشگاه آوت سایدر آرت حاصل کار ۹ هنرمند خودانگیخته است که توسط مرتضی زاهدی گردآوری شده، افزود: این آثار حاصل ۵ سال مداومتی است که زاهدی به کار گرفته و از سراسر کشور به گردآوری آن پرداخته است.
مدیر نگارخانه «هان» که از چهره های برجسته هنری شیراز به شمار می رود به دلیل استقبال از این نمایشگاه از تلاش برای تبدیل شیراز به قطب آوت سایدر آرت خبر داد و گفت: به زودی نشست ها و کارگاه هایی برای هر یک از هنرمندان نمایشگاه یادشده برگزار خواهد شد که نخستین آن با حضور داود کوچکی در نگارخانه های شکل گرفت و با برپایی کارگاهی علیخان عبدالهی، هنرمند مهاجر افغانستانی ادامه می یابد.
در پایان این نشست که به میزبانی نگارخانه وصال برگزار شد، با حضور محمدرضا مریدی پرسش و پاسخ انجام گرفت.
نمایشگاه «آوت سایدر آرت ۴» تا ١٣ آبان ماه در نگارخانه وصال ادامه دارد.