به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «جهان اندیشه دانش و هنر» نوشته زنده یاد محسن هشترودی توسط نشر پژواک کیوان منتشر و راهی بازار نشر شده است. این کتاب اولین عنوان مجموعه «کارنامه فلسفی» است که توسط این ناشر چاپ می شود.
زنده یاد هشترودی در مقدمه این کتاب نوشته است: گاهی بررسی تاریخ کیفیت تکوین حوادث، مفید به نظر می رسد. خواندن این مجموعه نیز شاید از این نظر بی فایده نباشد. این کتاب به هر حال به یک بار ورق زدن و بررسی می ارزد. بنگاه «دهخدا» برای اولین بار در سال به این کار همت گماشت و من از بذل توجه مدیر و موسس آن آقای عظیمی که حق دوستی بر من دارد، متشکر. با همه سعی و کوششی که در غلط گیری صرف شد کتاب از این نقیصه خالی نیست.
محسن هشترودی به فلسفه، شعر و موسیقی علاقه فراوانی داشته و خود نیز سروده هایی دارد. این اندیشمند از پیش روان تفکر انتقادی در ایران بود و تاکید زیادی بر اهمیت علوم پایه داشت تا جایی که شاخه های دیگر دانش مانند علوم اجتماعی و علوم انسانی را بی اهمیت و غیر علمی می خواند. با این حال، فلسفه، هنر و عرفان را مکمل علم می دانست.
زنده یاد پروفسور محسن هشترودی فرزند شیخ اسماعیل مجتهد هشتروی از مشاوران شیخ محمد خیابانی یکی از فعالان انقلاب مشروطه بود. محسن هشترودی در سال ۱۲۸۶ شمسی در هشترود متولد شد. او در سال ۱۳۱۴ با درجه کارشناسی رشته ریاضیات از دانشگاه سوربن فارغ التحصیل شد و تحت سرپرستی پروفسور الی کارتان در همان دانشگاه به پژوهش در زمینه هندسه دیفرانسیل پرداخت و مدرک دکترای خود را در رشته ریاضیات در سال ۱۳۱۶ دریافت کرد. وی پس از آن به ایران بازگشت و به عنوان استادیار دانشکده علوم و دانش سرای عالی، استاد دانش سرای عالی، ریاست دانشگاه تبریز و سپس رئیس دانشکده علوم دانشگاه تهران مشغول به کار شد.
پروفسور هشترودی در سال ۱۳۵۵ در تهران درگذشت.
کتاب «جهان اندیشه دانش و هنر» ۱۴ بخش دارد که به ترتیب عبارت اند از: تاثیر علوم در ادبیات و هنر، نقد علمی و نقد هنری، تکامل حیات علمی و هنری، نقد شعر، سرنوشت و تکامل، قوانین طبیعی و قوانین وضعی، خوش بینی و بدبینی، تعارضات منطقی، واقعیت فیزیکی جهان نسبیت انیشتین، علوم و اصل علیت، اشاره ای بر سمانتیک یا علم دلالت، معنای مختلف افعال بودن و داشتن، دنیای جدید داشتن، انسان زمینی یا موجود کیهانی.
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
مکاتب هنری جدید فی المثل از نقاشی شیوه امپرسیونیستم یا سوررئالیسم یا اکسپرسیونیسم که هر یک به نحوی در ادبیات موثر بوده اند، در هنرهای مختلف یک سان بروز نکرده است. خصوصا دوران تاثیر آن ها در این هنرها کم و بیش کوتاه بوده و اثری پردوام و پا برجا (جز در «موسیقی» و معماری و مجسمه سازی) باقی نگذاشته است.
«موسیقی» و معماری که از نظری در دو طرف سلسله زنجیر هنرها واقع است، بیش از سایر رشته‌های هنری توسعه و تکامل یافته و سبک‌های نو (هرگاه در آن ها رخ داده باشد) اثری پا برجاتر در آن ها نهاده است. در صورتی که در سایر رشته‌ها، خصوصا در نقاشی و بالاخص ادبیات با اینکه این سبک ها بسی متنوع و گاهی هم بسیار متجدد بوده است، چنین اثری مشهود نیست.
«موسیقی» و معماری، تقریبا از همان زمان های قدیم بیش تر بر موازین علمی منطبق بوده است، چون در «موسیقی» نسبت‌های گام‌های موزون و در معماری آشنایی بر قوانین و نسبت‌های هندسی، این هنرها را جنبه فنی بخشیده است. در حالی که در نقاشی و ادبیات و سایر رشته‌های هنری هنوز قواعد ثابت و مسلمی پدید نیامده است و شاید تصور وضع چنین قواعدی نیز اندیشه ای خام و نا به سامان باشد. مراد از نقاشی در این مقال هنر رنگ آمیزی و پیکرنگاری است که فارغ از عین متحیز در نظر گرفته شود وگرنه عکاسی (با تکاملی که عکاسی ملون در آن رخ داده است) در این مقصود تواناتر و صادق تر است.
این کتاب با ۱۷۶ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۳۵ هزار ریال منتشر شده است.