به گزارش خبرنگار مهر، منابع خارجی به ویژه رسانه های آلمانی در تازه ترین خبرهای خود اعلام کرده اند نمایشگاه گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران ژانویه ۲۰۱۷ در برلین برپا می شود این در حالی است که وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی اول آذرماه در حاشیه نشست با اهالی نشر و تشکل های این حوزه در هتل انقلاب در جمع خبرنگاران در مورد ارسال آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر به موزه های برلین و رم که مدتی است به بحث داغ حوزه هنرهای تجسمی تبدیل شده است، گفت: باید بگویم این کار فعلا متوقف شده است و من دستور بررسی های بیشتر را داده‌ام.
در ماه های اخیر مهمترین موضوعی که در حوزه هنرهای تجسمی نقل محافل است و بارها از سوی رسانه های مختلف مورد پرسش از مدیر دفتر مرکز هنرهای تجسمی، معاون هنری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سابق و فعلی قرار گرفته سفر گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران به برلین و رم است؛ رخدادی که ماه ها پس از انعقاد قرارداد و تفاهمنامه میان موزه هنرهای معاصر تهران و کشورهای ایتالیا و آلمان به گوش رسانه های ایران رسید آنهم وقتی اولین خبرها در رسانه های آن سوی آب منتشر شد.
البته به نظر می رسد این روند همچنان ادامه دارد و باز هم باید جدیدترین اخبار را از طرف های دیگر قرار داد بشنویم و رسانه های خارجی از کشمکش داخل ایران و مخالفت ها برای ارسال این آثار بی خبر نیستند. در جدیدترین انعکاس خبری، رسانه های آلمانی نوشتند: تعویق تاریخ برپایی نمایشگاه گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در برلین در روزهای اخیر به یکی از موضوعات پرحاشیه تبدیل شده است. حال به گفته مدیریت موزه برلین این آثار احتمالا اواسط ژانویه ۲۰۱۷ به نمایش درخواهند آمد.
هرمان پارتسینگر، مدیر بنیاد «میراث فرهنگی پروس» که مدیریت موزه برلین را بر عهده دارد به مجله آلمانی «فوکوس» گفته است که وزیر فرهنگ و ارشاد ایران با انتقال ۶۰ اثر نقاشی هنر معاصر به برلین که در دوره حکومت پهلوی توسط فرح دیبا، ملکه وقت ایران، خریداری شده بود، موافقت کرده است.
به گفته پارتسینگر، مجوز انتقال این آثار هنری اکنون در انتظار امضای حسن روحانی رییس جمهور ایران به سر می برد. او اضافه کرده است که به دلیل «محدودیت زمانی»، برگزاری این نمایشگاه در ماه دسامبر (زمان اولیه اعلام برگزاری نمایشگاه) امکان پذیر نخواهد بود و بر همین اساس انتظار می رود که نمایشگاه اواسط ماه ژانویه سال آینده میلادی (۲۰۱۷) افتتاح شود.
به گفته پارتسینگر، مجوز انتقال این آثار هنری اکنون در انتظار امضای حسن روحانی رییس جمهور ایران به سر می برد. او اضافه کرده است که به دلیل «محدودیت زمانی»، برگزاری این نمایشگاه در ماه دسامبر (زمان اولیه اعلام برگزاری نمایشگاه) امکان پذیر نخواهد بوداز آنجا که علی جنتی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدا مخالفتی با ارسال این آثار به خارج از کشور نداشت به نظر می رسد در این گزارش منظور از موافقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتقال ۶۰ اثر نقاشی به برلین سیدرضا صالحی امیری وزیر فعلی فرهنگ و ارشاد اسلامی است که کمتر از ۱۵ روز قبل به رسانه های داخلی خبر از توقف و بررسی این رویداد را داده بود و اعلام شده بود: «نتیجه تصمیمات در این خصوص را متعاقبا اعلام می کنیم»؛ اتفاقی که هنوز به طور رسمی نیفتاده است.
بی بی سی هم همزمان با رسانه های آلمانی نوشت: نمایش آثار هنری بی نظیری که در زیرزمین موزه هنرهای معاصر تهران سال ها «خاک خورده اند»، می تواند از مهم ترین رویدادهای فرهنگی برای برلین باشد. نمایشگاهی که پیش فروش بلیت های آن از مدت ها پیش شروع شد، اما چند هفته مانده به افتتاح آن گفته شد که فعلا خبری از برگزاری نیست. ۶۰ اثر هنری با عنوان «گنجینه تهران؛ موزه هنرهای معاصر تهران در برلین» در حقیقت باید الان بر دیوارهای تالار «گالری نقاشی» این شهر آویخته شده باشند و آماده روز افتتاح (۱۴ آذر/ ۴ دسامبر) باشند که جمعیتی مشتاق به تماشای آنها بیایند.
هرمان پارتسینگر، رییس «بنیاد میراث فرهنگی پروس» برای توضیح دلیل به تاخیر افتادن نمایشگاه با احتیاط از واژه هایی مانند مشکلات فنی و لجستیکی استفاده می کند و در یک گفت وگوی تلفنی به بی بی سی می گوید: تاخیر فعلی تنها به تغییرات در وزارت فرهنگ ایران برمی گردد. عوض شدن وزیر باعث شد که کار زمین بماند و تصمیمات لازم گرفته نشود. البته فکر می کنم که این قابل درک است که وزیر جدید نتواند به سرعت زیر همه قرار و مدارهای قبلی را امضا کند و ابتدا باید کل پروسه را بررسی کند. مشکلات بیشتر فنی و لجستیکی است.
بی بی سی اما در ادامه نوشت: شاید طبیعی ترین اتفاقی که ممکن است با افتتاح این نمایشگاه رخ دهد، حضور کسی باشد که وجود این مجموعه در موزه هنرهای معاصر تهران، به ابتکار اوست: فرح پهلوی، ملکه سابق ایران. او در مصاحبه با گاردین گفته است که امیدوار است پول حاصل از نمایش این آثار به ترمیم و بازسازی خود آنها و موزه هنرهای معاصر کمک کند. فرح پهلوی این را هم گفته است که قصد دارد از نمایشگاه بازدید کند.
هرمن پارتسینگر در پاسخ به اینکه آیا او در لیست مهمانان قرار دارد یا نه، می گوید: ما هنوز فهرستی از مهیمانان نداریم و هیچ اقدامی برای ارتباط با او نکرده ایم. در هرحال چند دهه است که در ایران مسئولان سیاسی دیگری بر سر کارند. در هرحال اگر او بخواهد به دیدن نمایشگاه بیاید، مثل هر بازدید کننده دیگری مقدم اش گرامی است. آلمان کشوری آزاد است و هرکس که بخواهد می تواند به دیدن این نمایشگاه بیاید. اما او نقش رسمی در رابطه با این نمایشگاه نمی تواند داشته باشد.
رییس «بنیاد میراث فرهنگی پروس»: ما هنوز فهرستی از مهیمانان نداریم و هیچ اقدامی برای ارتباط با او نکرده ایم. در هرحال چند دهه است که در ایران مسئولان سیاسی دیگری بر سر کارند. در هرحال اگر او بخواهد به دیدن نمایشگاه بیاید، مثل هر بازدید کننده دیگری مقدم اش گرامی استبی بی سی در ادامه توضیح داده است: در میان جامعه هنرمندان ایرانی این نگرانی وجود داشت و شاید هنوز هم وجود داشته باشد که این آثار در گیرودار دعواهای حقوقی به موزه هنرهای معاصر بازگردانده نشوند و «معامله ای پنهانی» در کار باشد. این نگرانی تا حدی است که ماه گذشته وزیر خارجه آلمان در نامه ای به همتای خود محمدجواد ظریف نوشت که طبق قوانین آلمان تضمین می شود که تمامی آثار باید به موزه هنرهای معاصر تهران بازگردانده شود و تا هنگام عودت آثار، هیچ گونه شکایت دادگاهی جهت تحویل، ضبط، توقیف و یا اقدامات اجرایی مجاز نیست.
«شکایت دادگاهی» که وزیر خارجه آلمان در این نامه به آن اشاره کرده است، مبتنی بر این گمانه زنی است که ممکن است اسنادی وجود داشته باشند که نشان دهند این آثار نه به موزه هنرهای معاصر تهران، که به فرح پهلوی و نزدیکان او تعلق دارد.
از مجلس تا مصوبه هیات وزیران تا تناقض گویی ها
اینها همه در حالی است که بحث ارسال گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در داخل کشور به مجلس هم کشیده شد و حجت الاسلام احمد مازنی رییس کمیته فرهنگ، هنر و رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی پس از آنکه علی مرادخانی معاونت هنری برای دادن پاره ای توضیحات در این باره به مجلس فراخوانده شد در این باره به خبرنگار مهر گفت: اول از همه درباره این رویداد باید بگوییم هیچ قراردادی وجود ندارد و در حد تفاهمنامه میان دو کشور شکل گرفته است و یادمان باشد قرارداد با تفاهمنامه فرق دارد.
وی اعلام کرد: ما به آقای مرادخانی تاکید کردیم که این کار دو مصوبه لازم دارد. در واقع باید همه مراحل قانونی این کار رعایت شود از جمله مصوبه هیات وزیران و دوم اینکه تضمین کنند آثار سالم می رود و سالم بر می گردد. این موضوعات در مجلس مصوبه شد و مجلس بر این موضوع نظارت می کند.
علی مرادخانی پس از این سخنان در پاسخ به خبرنگار مهر مبنی بر اظهارات رئیس کمیته هنر و رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره لزوم داشتن مصوبه هیات وزیران برای خروج آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران برای برگزاری نمایشگاه در دو کشور آلمان و ایتالیا بیان کرد: ما هم تأکید داریم که نحوه نمایش آثار باید در هیأت وزیران به تصویب برسد. چندی پیش نامه ای از طرف ما به هیأت دولت برای بررسی های لازم ارسال شد که بر اساس مستندات موجود بتوانیم نسبت به تصمیم گیری نحوه نمایش آثار در دو کشور آلمان و ایتالیا استعلامات لازم را دریافت کنیم. حتی در این زمینه نیز وزارت امور خارجه آلمان و ایتالیا به طور جداگانه نامه هایی به آقای ظریف ارسال کردند و تضمین‌های لازم را درباره این اتفاق ارائه دادند. ما هم از طریق دفتر حقوقی و نماینده دیوان محاسبات کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موضوع را پیگیری کردیم تا از این طریق همه جوانب بررسی شده و در نهایت نسبت به نمایش آثار اقدام شود.
هر چند طبق خبری که ۵ آبان ماه از سوی روابط عمومی دفتر مرکز هنرهای تجسمی به رسانه ها ارسال شد اعلام شد: طبق تفاهمنامه فرهنگی هنری گردشگری ریاست جمهوری ایران و نخست وزیر ایتالیا، موزه ماکسی رم میزبان گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران می شود.
طبق بند ۵ تفاهمنامه فرهنگی هنری گردشگری (نقشه راه) که توسط ریاست جمهوری ایران و نخست وزیر ایتالیا به امضا رسیده است، ۳۰ اثر ایرانی و ۳۰ اثر غربی از گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در ژانویه ۲۰۱۷ در موزه ماکسی شهر رم به نمایش گذاشته خواهد شد.
در واقع برای هر دو کشور آلمان و ایتالیا تاریخ ژانویه برای برپایی نمایشگاه هایی که هر کدام قرار است سه ماه بر پا باشد اعلام شده است.
مخالفان همچنان مخالف هستند
لیلی گلستان مدیر گالری گلستان و یکی از کسانی که در میزگرد هنرمندان و نمایندگان تشکل های هنری با حضور مجید ملانوروزی و علی مرادخانی حضور داشت تا دلایل مخالفت خود را برای ارسال این آثار به خارج از کشور در این شکل ارائه دهند و پاسخ شبهات خود را بشنود، در جدیدترین اظهار نظر خود درباره این رویداد به خبرنگار مهر گفت: بدون تردید این آثار به آلمان خواهد رفت. پیش از این قرار بود در ماه دسامبر این آثار سفر کند و حالا کمی با تعویق این اتفاق افتاده است اما برگزاری آن قطعی به نظر می رسد.
وی درباره امکان تغییر نظر مخالف خود درباره ارسال این آثار بیان کرد: ما در جلسه ای که با مسئولان داشتیم هشدارهایی را درباره این رویداد اعلام کردیم که همچنان آن هشدارها پا برجاست. هنوز ما از کم و کیف این رویداد اطلاع نداریم. نمی دانیم کدام آثار برای نمایش می رود و هنوز هم معتقدیم امکان روی دادن هر کدام از اتفاقاتی که هشدارش را دادیم وجود دارد. ما دلسوزان این گنجینه با ارزش هستیم. شما مطمئن باشید هنگام نمایش این آثار فرح دیبا و اطرافیان او حتما از نمایشگاه دیدن می کنند و بهره برداری تبلیغی برای خود می کنند.
به گفته گلستان، به نظر می رسد سفر گنجینه موزه هنرهای معاصر به آلمان مطمئن تر از سفر این گنجینه به ایتالیاست.
اما انجمن هنرمندان نقاش یکی از جدی ترین مخالفان سفر گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران به برلین و رم هستند. بابک اطمینانی از اعضای هیات مدیره درباره این موضوع که آیا طبق قراری که در نشست اعضای انجمن با معاونت هنری مقرر شد متن تفاهمنامه ها به دست انجمن برسد این اتفاق رخ داد یا نه به خبرنگار مهر گفت: ما جدیدا صحبتی در این باره نداشتیم به دلیل اینکه دیدیم و خواندیم که این موضوع به افراد ذی صلاح سپرده شده است و باید مصوبه هیات وزیران را بگیرد و به مجلس برود و آنجا بر کار نظارت می شود و...
وی افزود: در واقع شنیدیم قرار است مراحل قانونی کار طی شود اما اینکه اینهمه اصرار برای چیست آدم را به تعجب وا می دارد. فردا در جلسه هیات مدیره درباره اخبار جدیدی که در رسانه های آلمانی درباره این سفر شده است بحث خواهیم کرد اما ما نتوانستیم متن این تفاهمنامه ها را ببینیم و حتی درخواست دادیم تا لیست آثار ارسالی را داشته باشبم که تا امروز به این درخواست هم جوابی داده نشده است.
و اما علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد در آخرین و تازه ترین اظهار نظر درباره ارسال آثار گنجینه به خارج به یکی از خبرگزاری ها گفته است: زمانی که قرار باشد آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر از کشور خارج شود، این اتفاق پس از کسب مجوزها و طی مراحل قانونی رخ خواهد داد.
او در حالی این مطلب را بیان می کند که تا ژانویه یک ماه فرصت باقی است و این یک ماه برای طی شدن مراحل قانونی و بسته بندی و ارسال آثار به نظر زمان کوتاهی می رسد.
به نظر می رسد فارغ از تمام بحث هایی که مخالفان و موافقان این رویداد دارند و به حق یا نا حق بودن آنها، شفاف نبودن روند این رویداد مهمترین حلقه مفقوده سفر گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران به برلین و رم از آغاز تا امروز بوده است.