ایمان گودرزی کارگردان سینمای مستند در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مستند «۱۹ ژوئن» که در هفتمین دوره جشنواره فیلم «عمار» حضور دارد، گفت: این مستند درباره اولین مذاکره رسمی ایران و آمریکا بعد از انقلاب است. در واقع بعد از تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان پیرو خط امام (ره) آنها تعدادی از افراد سفارت آمریکا را به گروگان گرفتند، به همین ترتیب با توجه به اینکه در آن دوران محمدرضا پهلوی از کشور فرار کرده و به آمریکا پناهنده شده بود، دانشجویان از آمریکا می خواستند در قبال گرفتن گروگان ها، شاه را پس بدهد. این را هم باید بگویم که در آن زمان محمدرضا پهلوی از خیلی از کشورها درخواست پناهندگی کرده بود اما چون مردم آن کشورها مخالف این امر بودند دستِ آخر آمریکا او را پذیرفت. این روند تا ۴۴۴ روز ادامه داشت و در همین مدت گروگان ها دست دانشجویان بودند اما در این بین شاه مخلوع از معادلات حذف شد.
وی افزود: دانشجویان در همین حین هر روز افشاگری می کردند و از آمریکا می خواستند که شاه را در قبال گروگان ها پس بدهد تا او را در دادگاه انقلاب محاکمه کنند، اما اگر آمریکایی ها شاه را پس می دادند افشاگری های زیادی توسط او می شد و قداست آمریکا در حوزه بین الملل از بین می رفت.
گودرزی با اشاره به اینکه ۱۲ سال است در حوزه تاریخ‌شناسی فعالیت دارد، گفت: با وجود اینکه من دانشجوی سینما هستم، اما به صورت تخصصی در حوزه تاریخ شفاهی فعالیت دارم و از همین رو به سمت ساخت این مستند روی آوردم.
این کارگردان ادامه داد: مستند «۱۹ ژوئن» تنها به وسیله تصاویر آرشیوی تهیه نشده است بلکه ما سراغ تیم مذاکره کننده ای که در آن دوران مسئولیت باز پس گیری حقوق ایران را داشتند، رفتیم. در آن دوران افرادی که کارکنان لانه جاسوسی را به گروگان گرفته بودند در ازای آنها اموال بلوکه شده ایران، تجهیزات نظامی که شاه از آمریکا خریده بود اما نزد آمریکا باقی مانده بود و مداخله نکردن در امور ایران را می خواستند. این موارد به عنوان خط قرمز نظام از سوی امام خمینی(ره) به تیم مذاکره کننده اعلام شده بود.
وی بیان کرد: در آن مقطع ما به آن صورت سواد دیپلماتیک نداشتیم و در همین حین تیمی به سرپرستی بهزاد نبوی قبول کرد که با آمریکا مذاکره کند. ما هم سراغ این تیم مذاکره کننده که ۶ نفر بودند، رفتیم. برای مثال علیرغم اینکه تماس زیادی با بهزاد نبوی داشتیم او حاضر به مصاحبه نشد. البته متاسفانه اکثر افراد تیم مذاکره کننده آن دوران، امروز دچار مشکلاتی شده اند و بر همین اساس قبول نکردند که با ما مصاحبه کنند. من حتی به منزل بهزاد نبوی رفتم و بارها از او خواستم که با ما صحبت کند اما او نپذیرفت. به همین ترتیب من همین مراحل را که چندین بار به سراغ آنها رفتم در مستندم نشان دادم حتی مکالمات تلفنی را که با بهزاد نبوی داشتم ضبط کردم و در مستند نشان دادم. به یاد دارم که به او گفتم من تعهد محضری می دهم که بعد از ساخت مستند اگر فکر کردید خوب نیست قسمت هایی را که شما صحبت کرده اید حذف کنم اما متاسفانه او با این شرایط هم با ما صحبت نکرد.
من حتی به منزل بهزاد نبوی رفتم و بارها از او خواستم که با ما صحبت کند اما او نپذیرفت. به همین ترتیب من همین مراحل را که چندین بار به سراغ آنها رفتم را در مستندم نشان دادم حتی مکالمات تلفنی که با بهزاد نبوی داشتم را ضبط کردم و در مستند نشان دادمکارگردان «بر مدار تباهی» بیان کرد: ما برای ساخت این مستند به آرشیو محرمانه ای دست یافته ایم که از آنها استفاده کرده ایم و بر همین اساس صحبت های تیم مذاکره کننده در آن زمان را در فیلم نشان دادیم. در واقع اتفاقاتی که من در طول مستندم به آنها اشاره کردم بسیار به حوادث برجام شباهت دارد. برای من حیرت انگیز است که اتفاقات سال۶۰ به اتفاقات تاریخ برجام شباهت بسیار زیادی دارد به طوری که با تماشای تصاویر آن دوران مخاطب فکر می کند که حوادث برجام را می بیند. برای مثال در برجام تیم مذاکره کننده ما مسایل را به صورت شفاف بیان نمی کردند. این اتفاق دقیقا در سال۶۰ هم رخ داده بود و از طرف دیگر، تیم مذاکره کننده آمریکا همه چیز را به صورت شفاف به مردم خود بیان می کردند. در همان زمان هم دولتمردان ما می گفتند موضوعاتی که آمریکایی ها بیان می کنند، مصرف داخلی دارد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بعد از مسایل برجام مقام معظم رهبری گفتند آمریکایی ها بدعهد هستند من به دنبال این رفتم تا ببینم چرا مقام معظم رهبری این موضوع را بیان می کنند. به همین دلیل با تحقیقاتی که انجام دادم، متوجه سبقه تاریخی این موضوع شدم. برای مثال همانطور که روحانی در برجام می گفت یک مذاکره «برد- برد» انجام شده است بهزاد نبوی هم در همان دوران همین لفظ را به کار می برد، در واقع مبدع لفظ «برد- برد»، بهزاد نبوی در سال ۵۹ است.
گودرزی بیان کرد: در هر ۲ مذاکره از سوی ایران بسیار به آمریکا اعتماد شده و در پی آن مشکلات بسیاری به وجود آمده است. روحانی در مذاکرات برجام هم به شدت به آمریکا اعتماد داشت که همین موضوع باعث ایجاد مشکلاتی شد البته باید بگویم که ما درباره برجام، مستند نساخته ایم زیرا برای ساخت چنین مستندی نیاز است که سال ها بگذرد تا بتوان درباره آن مستندی ساخت.
وی با اشاره به تیم تحقیقاتی این مستند گفت: ما ۵ نفر بودیم که تحقیقات این مستند را انجام دادیم. بر همین اساس به آرشیوهای محرمانه، خاطرات افراد، روزنامه های قدیمی و ... رجوع کردیم و به همین ترتیب مستند «۱۹ ژوئن» را در ۵۲ دقیقه در ۶ ماه ساختیم.
کارگردان «سرانجام تاریک» در پایان بیان کرد: ما برای ساخت این مستند با افرادی با گرایش های چپ و راست مصاحبه کردیم. برای مثال با محسن روح الامینی، معصومه ابتکار، صادق زیباکلام، صادق کوشکی، حسین شیخ الاسلام و ... مصاحبه کردیم و تمام تلاش ما این بود که بگوییم در سال ۶۰ عده ای مذاکره کردند و آمریکایی ها بدعهدی کردند و دقیقا همان اتفاقات در برجام باز هم رخ داده است. یعنی ما از تاریخ عبرت نگرفته ایم و در واقع تاریخ تکرار شده است.