خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: گاهی تصور می شود موضوع وحدت یک امر تاکتیکی در انقلاب اسلامی است و نمی توان از آن را به عنوان یکی از مبانی دینی یاد کرد. این در حالی است که در احادیث مختلف و یا آیات قران قرینه های فراوانی مبنی بر ضروت وحدت و توجه به موضوع امت واحده وجود دارد. رهبری معظم انقلاب در موضوع به صراحت فرمودند: «وحدت و برادری بین مسلمانان جزء مبانی دینی ما است و در این زمینه جمهوری اسلامی با کسی تعارف ندارد.»
لذا برای بررسی بیشتر این موضوع و همچنین بحث در خصوص موانع ایجاد وحدت در امت اسلامی و فرهنگ سازی میان لایه های مختلف مردم در کشورهای اسلامی به سراغ حجت الاسلام نجف لک زایی عضو هیئت علمی و استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم رفتیم. متن زیر مشروح گفتگوی مهر با این استاد دانشگاه است.
لزوم فرهنگ سازی در میان ملت های مسلمان
حجت الاسلام نجف لک زایی در پاسخ به این سوال که به نظر می رسد موضوع وحدت در جهان اسلام صرفا در سطح نخبگان پیگیری می شود و در سطوح دیگر مردم جایگاهی ندارد و چگونه می توان در این خصوص فرهنگ سازی کرد؟ گفت: به نظر می رسد بحث وحدت سطوح مختلفی دارد. آنچه در سطح نخبگان مطرح می شود از این جهت ضروت دارد که نحبگان مرجع فکری و الگوی مردم هستند و توده مردم و جوانان به نخبگان نظر دارند. لذا باید نخبگان را مورد اهتمام قرار داد که این امر به بدنه جامعه منتقل شود.
اگر ما برای سطح فرهنگ سازی خود از منظر همزیستی مسالمت آمیز وارد شویم هم قابل فهم تر و هم کاربردی تر است و مورد استقبال بیشتری مواجه می شود
وی ادامه داد: اما سطح عموم هم نباید مورد غفلت قرار بگیرد و به لحاظ فرهنگ سازی باید توجه جدی تری داشته باشیم. برای اینکه موفق شویم خوب است که رویکرد خود را در سطح اجتماعی اصلاح کنیم و تغییر دهیم. به نظر می رسد اگر ما برای سطح فرهنگ سازی خود از منظر همزیستی مسالمت آمیز وارد شویم هم قابل فهم تر و هم کاربردی تر است و مورد استقبال بیشتری مواجه می شود. یعنی ما با استفاده از ابزار رسانه و اطلاع رسانی و آگاهی بخشی این نکته را متذکر شویم که انسان ها دارای مذهب ، دین و عقاید مختلف هستند. تنها بحث شیعه و سنی نیست و ادیان مختلف را نیز باید رد نظر گرفت.
وی افزود: ما باید این فرهنگ را تقویت کنیم که با افراد از مذاهب و نحله ها و ادیان مختلف که در قانون اساسی ما به رسمیت شناخته شده مواجهه درستی داشته باشیم تا به همزیستی مسالمت آمیز ما خدشه وارد نشود چون در غیر این صورت، امنیت ما مورد مخاطره قرار می گیرد. بخش عمده چیزی که در پیرامون ایران در سطح منطقه اتفاق می افتد، همین است که گروه های افراطی که غیر از خود هیچ کس دیگر را مسلمان نمی دانند و حکم به تکفیر و قتل دیگران می دهند.
لک زایی ادامه داد: من پیشنهاد می کنم در حوزه فرهنگ عمومی با محوریت هم زیستی مسالمت آمیز بحث وحدت پیگیری شود و در رسانه ها هم تبلیغ شود که در این صورت می توان انتظار داشت که آثار بیشتری داشته باشد. در کشور ما به جهت اهتمامی که همواره وجود داشته از این حیث مشکل خاصی وجود ندارد اما با توجه به توطئه هایی که سازمان های جاسوسی می کنند باید موضوع وحدت همیشه به عنوان اولویت مورد نظر باشد.
مسائل سیاسی به اختلافات عقیدتی دامن می زند
وی در مورد اینکه به نظر می رسد اختلافات مذهبی گاهی اوقات دستمایه اختلافات سیاسی است و بیشتر مسائل سیاسی اکنون به اختلافات دامن می زند تا مسائل عقیدتی، گفت: برخی از اختلافات مذهبی صرفا بهانه ای است که بتواند اتفاقاتی که در عرصه قدرت و سیاست رخ می دهد را توجیه کند و در واقع به نظر می رسد سیاست از مسائل عقیدتی سو استفاده می کند. این مسئله امر جدیدی نیست و از قدیم الایام همین طور بوده است. در مورد بحث های داخلی هم همین امر صادق است. مثلا ممکن است کسی برای اسنکه به کرسی نمایندگی مجلس برسد، به اختلافات و تفاوت های مذهبی یا زبانی را بهانه قرار دهد و به شکاف های اجتماعی دامن بزند.
اختلاف و تفاوت در دیدگاه های مذهبی و دینی نباید باعث خصومت شود و این اختلاف دیدگاه نباید به معنای دشمنی تلقی شود و به زندگی مسالمت آمیز عقاید مختلف لطمه ای وارد نشود
استاد دانشگاه باقرالعلوم ادامه داد: این مسئله از قدیم بوده و الان هم هست و در آینده هم خواهد بود اما برای اینکه گرفتار این آسیب ها نشویم و یا این آسیب ها بیشتر نشود، باید بحث آگاهی بخشی را در حوزه فرهنگ عمومی افزایش دهیم و این امر را بتوانیم روشن کنیم که اختلاف و تفاوت در دیدگاه های مذهبی و دینی نباید باعث خصومت شود و این اختلاف دیدگاه نباید به معنای دشمنی تلقی شود و به زندگی مسالمت آمیز عقاید مختلف لطمه ای وارد نشود. ما باید توضیح دهیم که اگر بردباری و مدارا و عدم تبدیل اختلاف به خصومت رخ ندهد چه اتفاقی ممکن است بیفتد و مسائلی که در پیرامون خود در کشورهای منطقه شاهد هستیم توضیح داده شود. من معتقدم عموم مردم به مسئله وحدت توجه دارند ولی اهداف سیاسی و... که بخشی از افراد یا گروه ها دارند نقش زیادی در تبدیل اختلافات به خصومت ها دارد.
مهمترین موانع ایجاد وحدت در امت اسلامی
وی با اشاره به موانع ایجاد وحدت در جهان اسلام گفت: ما در سه سطح برای ایجاد وحدت مشکل داریم. اولی سطح داخلی و اتفاقاتی است که عمدتا نیروهای افراطی و تکفیری به آن دامن می زنند. از سوی دیگر از روی ناآگاهی اقاداماتی صورت می گیرد که باعث تشدید اختلافات می شود. این دو دسته در دورن جهان اسلام بر علیه وحدت اقدام می کنند. سطح دوم معطوف به مسائل منطقه ای است. در منطقه یک رژیم غاصب صهیونیستی وجود دارد که حیات خود را در تضعیف کشورهای اسلامی می داند که نباید از آن غافل شد. یکی از راهبردهای این رژیم دامن زدن به اختلافات بین امت اسلامی است. هر قدر کشورهای اسلامی بیشتر با هم اختلاف داشته باشند رژیم صهیونیستی بیشتر می تواند در این فضا تنفس کند و به بقای خود امیدوارتر شود.
لک زایی ادامه داد: سطح سوم نیز سطح جهانی است. در سطح جهانی قدرت هایی مثل آمریکا و انگلیس می خواهند نفت منطقه را چپاول کنند و در این منطقه حضور داشته باشند و پایگاه های استراتژیک خود را در منطقه حفظ کنند، آنها احساس می کنند اگر امت اسلامی اتحاد داشته باشند، به حضور آنها در منطقه خاتمه خواهند داد. لذا اینها هم به طرق مختلف سعی می کنند بذر نفرت بین کشورها و مردم منطقه بکارند که هم تسلیحات خود را به این طریق می توانند بفروشند و هم نفت را به تاراج ببرند.
لک زایی گفت: لذا برای تحلیل جامع باید این سه سطح در کنار هم قرار داده شود و سهم هر کدام به درستی تشخیص داده شود و با این سه سطح باید مبارزه شود و آگاهی بخشی در این خصوص صورت بگیرد.
وحدت تاکتیک است یا ریشه در مبانی دینی دارد؟
وی در پاسخ به این سوال که آیا موضوع وحدت صرفاً یک تاکتیک است و یا امری است که ریشه در مبانی دینی ما دارد؟ گفت: وحدت یک ضرورت است و مبانی دینی پشت سر خود دارد. قرآن می فرماید «و اعتصموا بحبل اللّه جمیعا و لا تفرّقوا» در احادیث ما هم آمده است که ائمه تاکید می کردند ارتباط با اهل سنت و شرکت در نماز جماعت آنها و به عیادت مریض های آنها رفتن و به تشییع جنازه آنها رفتن و... و سیره ائمه همین بوده است و روایات زیادی در این باب داریم.
استاد دانشگاه باقرالعلوم ادامه داد: اگر از لحاظ عقلی نیز موضوع را بررسی کنیم مشخص است که قدرت ما در وحدت و همگرایی در برابر دشمنان مشترک ماست. این عقلاً مشهود است که شکست ما در تفرقه ماست و مسئله ای روشن است. لذا وحدت تاکتیکی نیست بلکه یک امر راهبردی و حقیقی و ضروری است که ریشه در مبانی ما نیز دارد.
وی درباره این موضوع که بعد از انقلاب اسلامی موضوع وحدت بسط پیدا می کند، گفت: انقلاب ما یک انقلاب اسلامی است نه یک انقلاب شیعی. چون این انقلاب اسلامی است و مبتنی بر نظریه امت و امامت است، لذا به فکر امت اسلامی است. به تعبیر امام راحل نه تنها امت اسلامی بلکه مستضعفان جهان مد نظر انقلاب اسلامی هستند. لذا انقلاب اسلامی مبارزه با نظام سلطه را هدف خود قرار داده است و اگر بخواهیم نظام سلطه را در سطح جهانی از بین ببریم لازم است بین مستضعفان جهان و به ویژه امت اسلامی همگرایی و اتحاد بوجود بیاوریم.