خبر گزاری مهر، گروه دین و اندیشه-علی کریمی: بزرگترین هدیه الهی به امت اسلام و میلیون ها مسلمان در هر فرقه و مذهبی ، گوهر وحدت واتحاد است.
چه اتحادی که افراد بین مذهب خود می توانند داشته باشند و چه وحدتی که با تاکید و محوریت مشترکات بسیار با دیگر مذاهب اسلامی باید داشته باشند.
نیکوست در ابتدا این نکته ی بسیار مهم را نیز متذکر شویم که بزرگ‌مرد عرصه وحدت؛ امیرالمؤمنین علی(ع) است که در این راه از حقوق مسلم خود، چشم‌پوشی می‌کند و با سخاوت هر چه تمام، همه چیز خود را فدای اسلام می‌کند و با سختی زیاد و رنج طاقت فرسا، برای حفظ وحدت بین مسلمانان، صبر پیشه می‌کند. هیچکس به اندازه ایشان نسبت به این امر اهتمام نداشت. حضرت علی(ع) در این مسئله نیز به دنبال جلب رضایت پروردگار و نیل به ثواب الهی و جایگاه ارزشمند اخروی بود.
امام علی(ع) به وحدت بین مسلمانان، به چشم هدیه‌ای الهی می‌نگرند که موجب الفت و مودّت بین آنها شده و مؤمنان در سایه آن، به آرامش و امنیّت دست پیدا می‌کنند؛ نعمتی که ارزش آن بی‌انتها و اهمیتش فوق العاده است. با توجه به اینکه وحدت نیاز به مشترکات و محور دارد، می‌بینیم که محور وحدت در اندیشه امیرمومنان (ع)، دین اسلام است که بر اساس آن همه مسلمانان با هم برادر و برابر هستند.
در مقابل، از هم گسیختگی و تشتّت را فاقد هر گونه مزیّت و خیری دانسته و عامل آن‌را خُبث باطنی و بد دلی‌ها می‌داند. (۱)
اما ثقل کلام این مقال در پی تشریح وتبیین این مطلب است که ریشه ویا بعبارتی عله العلل تاکید همه جانبه پیامبر اکرم (ص) ، امامان معصومین (ع) ، علما ، فرهیختگان و اندیشمندان اسلام و حتی دیگر ادیان الهی بر عنصر حیاتی وحدت چیست؟
آیا وحدت بین امت اسلام یک بازی سیاسی و امری است که در دهه های اخیر اختراع شده یا اینکه دارای اهداف عالی اسلامی بوده و ریشه در تعالیم و دستورات الهی دارد؟
برای پاسخ به این سوال یا سوالاتی از این قبیل بنظر می رسد باید درب بیت حکمت و معرفت شخصیتی را دقّ الباب نماییم که تمام فرق و مذاهب ریشه دار اسلامی وحتی دیگر ادیان الهی تمام قد و با تمام وجود وی را تعظیم وستایش می نمایند و او کسی نیست جز شخصیت بی بدیل بشریت « حضرت خاتم الانبیاء، مظهر رحمت اله ، محمد مصطفی (ص) ».
با غور در کلمات درربار بجای مانده از آن شخصیت کبیر وعظیم الهی به برخی ریشه های اساسی میرسیم که می توان آنها را مادر تمام عللی برشمرد که برای وحدت امت اسلامی مطرح می نمایند!
۱-اختلاف، گسستن از اسلام
قال النبی ( ص): من فارق الجماعة شبرا خلع الله ربقة الإسلام من عنقه. پیامبر اکرم ( ص) فرمود: هر کس یک وجب از جامعه «مسلمین» دور شود خداوند رشته مسلمانی را از گردن او باز کند .(۲)
۲-اختلاف، موجب هلاکت
قال النبی ( ص): لا تختلفوا، فإن من کان قبلکم اختلفوا فهلکوا. پیامبر اکرم ( ص) فرمود: اختلاف نکنید، آنان که قبل از شما بودند اختلاف کردند و هلاک شدند.(۳)
۳- اختلاف، عذاب الهی
قال النبی ( صلی الله علیه و آله و سلم):ألجماعة رحمة و الفرقه عذاب. پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: جماعت «وحدت» ، مایه رحمت و تفرقه موجب عذاب است.(۴)
۴-مدد الهی در سایه وحدت
قال النبی ( صلی الله علیه و آله و سلم) :ید الله علی الجماعة...پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:دست خدا بر سر جماعت است.(۵)
۵-برادری اسلامی
قال رسول الله ( صلی الله علیه و آله و سلم): ألمسلمون إخوة لافضل لأحد علی أحد إلا بالتقوی. پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: مسلمانان با هم برادرند و هیچکس بر دیگری برتری ندارد، جز به تقوی.(۶)
این ها برخی مواردی بودند که می توان گفت نوعی ریشه یابی مساله تاکید بر وحدت و همدلی و اتحاد کلمه مسلمین با تکیه بر مشترکات اسلامی است .
اما بجاست برخی از مشترکات بین مذاهب اسلامی و در راس آنها دو مذهب تشیع وتسنن را بادآور شویم :
الف- شخصیت بارز نبی مکرم (ص)/ ب- شخصیت بی نظیر وافتخار عالم اسلام وبشریت حضرت امیرالمومنین علی (ع)/ ج- قرآن کریم / د- احادیث بجای مانده از پیامبر اکرم (ص)و که برای نمونه از این مورد آخر شاهد مثالی ذکر می نماییم: قرآن کریم در باب اتحاد فرموده است: «واعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرّقوا » اما باید دید این حبل الله تعالی چیست؟
در کتب معتبر اهل سنت در بحث حدیث مشهور ثقلین که پیامبر فرمود: « من بعد از خود دو وسیله گرانمایه را بجای می گذارم که اگر بدان تمسک کنید ابدا گمراه نمی شوید.» بجای کلمه « ثقلین » کلمه وعبارت «حبلین» را آورده است تا با آیه همراه گردد. لذا محور وحدت از دیدگاه نبی اکرم (ص) اهل بیت بزرگوار آن حضرت و قرآن کریم است و هرکه ادعای اسلام وعمل به دستورات پیامبر عظیم الشان اسلام را دارد باید که عملی از جان و دل به این سفارش حضرتش بنماید! (۷)
در پایان از تبیین این مطلب نیز غافل نمی گردیم که معنای صحیح وحدت در حقیقت «تقریب مذاهب» است،
وحدت اسلامی به معنای یکی شدن مذاهب نیست. این وحدت نه شدنی است و نه منظور داعیان این وحدت است. وحدت به معنای نادیده گرفتن اختلافات و شیعه شدن سنی، یا سنی شدن شیعه نیست.
مقصود از وحدت اسلامی همبستگی مسلمانان و اتحاد پیروان مذاهب گوناگون با وجود اختلافات مذهبی، در برابر دشمنان اسلام و بیگانگان است.
معنای صحیح وحدت شیعه و اهل سنت این است که با توجه به این که بین دو مذهب مشترکات بسیاری است، دو گروه باید بر محور این مشترکات به هم نزدیک شوند؛ برای حفظ و تعالی اسلام با همدیگر همکاری و همیاری داشته باشند؛ چرا که هر دو دشمن واحدی دارند. دشمنان اسلام، دشمنان هر دو مذهب هستند. در برابر این دشمنان و برای جلوگیری از سوء استفاده آنان از اختلافات باید در مقابل آنها بر وجوه اشتراک خود تکیه کنند، تا بتوانند بر دشمنان اسلام که دشمن مشترک شیعه و سنی هستند، از خود دفاع کنند.
شیعه و سنی، قرن‌های طولانی است که در مسائل گوناگون اختلاف نظر دارند و این امر، گاه از سوی فتنه انگیزان مایه گسست‌ها، بلکه نزاع‌های فراوان در تاریخ شده است، و بی‌گمان، یکی از عللِ ضعف مسلمانان در حال حاضر در برابر هجمه استعمار غرب، همین امر بوده است.
شیعه و سنی هر دو مسلمان و در اعتقادات، احکام، اخلاق و ... دارای مشترکات زیادی هستند، البته اختلاف هایی هم دارند که انکارشدنی نیست، اما این اختلاف ها نباید منجر به خصومت و دشمنی شود و به اساس اتحاد و برادری اسلامی ضربه وارد سازد .
علامه شرف الدین می گوید: «سیاست سبب جدایی شیعه و سنی شد، همو نیز باید سبب اتحاد شیعه و سنی شود» (۸) منظور این است که سیاست استعماری و دسیسه های بی گانگان فرق اسلامی و از جمله شیعه و سنی را از هم جدا کرده است، باید سیاست اسلامی به منظور مقابله با دشمن مشترک نیز آنها را به هم پیوند دهد.
منابع:
۱-شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، صالح، صبحی، خطبه ۳، ص ۴۸، هجرت، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۲-کافی ج۱ ص ۴۰۴
۳-کنز العمّال حدیث ۸۹۴
۴-نزهه الناظر ص ۲۷
۵-نهج الفصاحه ح ۳۲۱۱
۶-کنز العمال ج۱ ص ۱۴۹
۷-مسند احمد ج۳ص ۴۶۳
۸-شرف الدین، عبد الحسین، اجتهاد در مقابل نص، ترجمه، دوانی، علی، ص ۸، چاپ دوم، کتابخانه بزرگ اسلامی، ۱۳۹۶ق.