مجله مهر: نام‌های «هندوانه» و «شب یلدا» جوری به هم گره خورده‌اند که انگار شب چله بدون هندوانه یک چیزی کم دارد و بدون آن نمی‌شود بلندترین شب سال را صبح کرد. هندوانه میوه‌ای است که باور قدیمی‌ها درباره‌اش این بوده که اگر هرکس در اولین شب زمستان، یک قاچ از این میوه را بخورد تا آخر زمستان سرما و بیماری بر او غلبه نخواهد کرد؛ به همین خاطر این میوه در فصل سرما چندان طرفداری ندارد؛ اما همین که به شب یلدا می‌رسد، نازدار می‌شود و مشتریان پروپاقرصی پیدا می‌کند. کمیاب بودن این میوه پر رمز و راز یک‌طرف و حکایت در بسته بودنش از طرفی دیگر دست‌به‌دست هم می‌دهند که یکی از دغدغه‌های شب چله تهیه یک هندوانه خوب و خوش‌رنگ و لعاب باشد. در این بازار کمیاب هندوانه به سراغ یک مغازه سن وسال‌دار در اطراف میدان بهارستان رفتیم که در چهار فصل سال تا سقف پر از هندوانه‌های ریزودرشت است. گزارش کوتاه ما از این ایستگاه هندوانه را در ادامه بخوانید.
هندوانه میوه چهارفصل است
«سید عباس وطنی» صاحب ۷۰ ساله و کاشانی این مغازه است. حدود ۵۰ سالی می‌شود که به صورت تخصصی در مغازه‌اش هندوانه می‌فروشد و درکنار آن گاهی خربزه و طالبی هم می‌آورد. تمام نیم قرن را در همین حول و حوش کارکرده؛ حدود ۲۰ سالش در سرچشمه و از ۳۰ سال قبل تا همین الان روبه‌روی مدرسه عالی شهید مطهری ایستگاه هندوانه دارد. مغازه آقای وطنی خیلی شبیه بقیه مغازه‌های میوه و تره‌بار نیست؛ تا چشم کار می‌کند این مغازه پر از هندوانه است و از در و دیوار آن تا خود پیاده‌رو هندوانه می‌بارد. «الآن دیگر هندوانه به میوه‌ای چهارفصل تبدیل‌شده است و به ترتیب در تمام شهرها هندوانه کشت می‌شود. اول میناب بعد چابهار، جیرفت و ... همین شکلی دور می‌زند تا دوباره شهر اولی. برای همین در هر موقعی از سال این میوه پیدا می‌شود. الآن در این فصل، ما معمولا از میناب بندرعباس هندوانه بار می‌زنیم.»
هندوانه در رنگ‌ها و مدل‌های مختلف
آقا سید سال‌هاست که کارش به‌صورت تخصصی هندوانه است و از چم‌وخم آن خبر دارد و انواع آن را می‌شناسد و معتقد است طعم هرکدام با دیگری متفاوت است. «ما سه مدل هندوانه داریم. یک مدل از این هندوانه که سبز روشن و بیضی‌شکل است، «نیاگارا» نام دارد. هندوانه‌های گرد راه‌راه به «چیتی» معروف‌اند و اسم هندوانه‌های گرد تیره رنگ هم «محبوبی» است.» مغازه الان پر از هندوانه‌های نیاگاراست و می‌گوید این‌هابیشتر از بقیه طرفدار دارد و خودش هم مراسم شب چله‌شان را با همین هندوانه برگزار می‌کند.
بعد از پنجاه سال هنوز هندوانه را کامل نمی‌شناسم
غیرقابل‌پیش‌بینی بودن هندوانه و به‌اصطلاح دربسته بودنش از قدیم هم سوژه بسیاری از ضرب‌المثل‌ها بوده هم مهم‌ترین چالش شب یلدا. خیلی‌ها با ضربه زدن به هندوانه و صدای خرت‌خرت دادنش به اعلا بودن هندوانه پی می برند و برخی با شنیدن صدای طبل. بعضی هم از روی رنگ پوست هندوانه این تشخیص را می‌دهند؛ اما جالب است که بدانید هیچ‌کدام از این راه‌ها صد درصدی نیستند. اگر می‌خواهید دربسته به هندوانه‌ای اعتماد نکنید، به ایستگاه هندوانه سید عباس سر بزنید تا به‌شرط‌چاقو هندوانه بخرید. «من حدود ۵۰ سال است که کارم و تخصصم هندوانه است. بااین‌همه الآن شناختم از این میوه ۷۰ درصد است و هنوز صددرصد نشده است. بیخود نیست که از قدیم موقع دختر عروس کردن و پسر داماد کردن می‌گفتند هندوانه دربسته است. چون گاهی می‌بینید هندوانه، شکل و رنگ و لعاب خوشگلی دارد؛ اما درونش سفید و بی‌رنگ است. آدم‌ها هم همین هستند. بعضی ظاهر زیبا و گول زننده‌ای دارند؛ اما ذاتشان خراب است.» برای همین بارها پیش‌آمده که بار هندوانه‌اش بدذات از آب درآمده و همه بار را پس فرستاده است.