خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- رامین حسین آبادیان: پس از گذشت حدود ۶ سال از آغاز بحران سوریه با نقش آفرینی مستقیم و غیرمستقیم برخی کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی همچون ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی، قطر و ترکیه، سرانجام پس از سلسله رایزنی‌های سه جانبه میان تهران، مسکو و آنکارا، آتش بس سراسری در سوریه از بامداد روز جمعه رسما عملیاتی شد.
فرماندهی کل ارتش سوریه با صدور بیانیه ای ضمن اعلام پایبندی کامل ارتش به توافق آتش‌بس، رسما تصریح کرد که نیروهای نظامی سوری در مقابل هرگونه نقض عهد گروه های مسلح، حق پاسخگویی را برای خود محفوظ می دانند.
همانگونه که گفته شد توافق آتش‌بس سراسری در سوریه محصول مذاکرات سه‌جانبه میان ایران، ترکیه و روسیه در سطح وزرای خارجه طی حدود ۱۰ روز پیش است. اما در این میان، سؤال جدی که به ذهن متبادر می شود و بیش از هر چیز دیگری باید مورد توجه قرار گیرد، این است که هیچگونه تضمین اجرایی از سوی آنکارا جهت پایبند بودن به تعهداتش در جریان مذاکرات صلح سوریه وجود ندارد.
اکنون که کمتر از ۴۸ ساعت از عملیاتی شدن آتش بس سراسری در سوریه سپری می شود شاهد آن هستیم که دو تعهد اصلی دولت آنکارا در مذاکرات سه جانبه مسکو به صورت آشکار نقض شده انددولت آنکارا در جریان مذاکرات سه جانبه خود با تهران و مسکو در خصوص سوریه متعهد شد تا ضمن بهره برداری از نفوذ خود بر گروه های مسلح مستقر در سوریه به منظور توقف عملیات‌های نظامی آنها، هرگونه عبور و مرور افراد مسلح از مرزهای خود به خاک سوریه را متوقف ساخته و چنین مجوزی برای آنها صادر نکند.
اکنون که کمتر از ۴۸ ساعت از عملیاتی شدن آتش بس سراسری در سوریه سپری می شود شاهد آن هستیم که دو تعهد اصلی دولت آنکارا در مذاکرات سه جانبه مسکو به صورت آشکار نقض شده اند. طبق آخرین اخبار، گروه های مسلح همچنان از مرزهای ترکیه به خاک سوریه روانه می شوند و هیچ سازوکار مستحکمی برای متوقف کردن آمد و شد آنها از طریق مرزهای ترکیه به سوریه، توسط دولت آنکارا اندیشیده نشده است.
از سوی دیگر، شاهد آن هستیم که آتش‌بس سراسری با وجود ورود به مرحله اجرا همچنان از سوی گروه های مسلح تحت الحمایه ترکیه نقض می شود. در همین ارتباط، مرکز روسی نظارت بر آتش‌بس سوریه موسوم به «حمیمیم» با صدور بیانیه ای اعلام کرده است که گروه های مسلح مستقر در سوریه طی ۲۴ ساعت گذشته ۱۲ مرتبه آتش بس در این کشور را نقض کرده اند. طبق اعلام این مرکز، نقض آتش بس در سوریه عمدتا در استان های دمشق، حماه و حلب رخ داده است.
بر همین اساس، پر واضح است که دولت آنکارا بر خلاف ادعای خود مبنی بر اینکه از جمله تضمین کنندگان اجرای صحیح آتش بس در سوریه به شمار می رود، در طول مدت کوتاهی که از عملیاتی شدن این آتش بس می گذرد، به تعهدات خود عمل نکرده است.
طبق توافق صورت گرفته در مذاکرات سه جانبه مسکو، پس از گذشت یک ماه از برقراری آتش بس در سوریه، مذاکرات سیاسی برای برون‌رفت از بحران این کشور کلید خواهد خورد. حال سؤال اینجاست؛ چه ضمانتی وجود دارد که کشوری که تنها در طول چند ساعت و یا چند روز نتوانسته به تعهداتش پایبند باشد، در طول یک ماه آینده به تمامی آنچه که وعده داده است، عمل کند.
علاوه بر این، شواهدی وجود دارند مبنی بر اینکه دولت آنکارا مقدمات نقض عهدهای احتمالی آینده خود در خصوص مذاکرات صلح سوریه را فراهم آورده است. گروه موسوم به «ارتش آزاد» سوریه که آنکارا همواره به صورت رسمی و علنی آن را مورد حمایت قرار داده است، امروز با صدور بیانیه‌ای، ادعاهای عجیبی را مطرح کرد؛ ادعاهایی که پایبندی آنکارا به تعهدات خود در مذاکرات صلح سوریه را بیش از پیش در هاله‌ای از ابهام قرار داد.
در بیانیه امروز ارتش آزاد آمده است: «مفاد توافقنامه آتش‌بسی که ما امضا کردیم با آنچه که دولت سوریه به امضا رسانده است، در برخی موارد تفاوت دارند»!!
اظهارنظرهای تعجب برانگیز مسئولان ارتش آزاد تنها با هدف مقدمه‌چینی برای روزی است که ترکیه در صورت عدم تأمین شدن منافعش در جریان مذاکرات صلح سوریه، زیر میز مذاکره بزندعلاوه بر این، ارتش آزاد مدعی شده است که برخی مفاد توافقنامه اولیه از متن توافق حذف شده و این گروه هیچ اطلاعی از آن نداشته است. ارتش آزاد همچنین نیروهای نظامی سوری را متهم به نقض آتش بس کرده و در کمال تعجب مدعی شده است: «با وجود نقض آتش بس توسط نظامیان سوری، ما به آتش بس پایبند خواهیم بود».
ارتش آزاد همواره مجری صِرف سیاستهای آنکارا در سوریه بوده و تمامی اظهارات علنی مقامات ترکیه در این خصوص، مؤیّد این مدعاست. از همین روی، امکان ندارد که ترکیه یکی از مهمترین گروه‌های تحت الحمایه خود در سوریه یعنی ارتش آزاد را در جریان مذاکرات مربوط به آتش بس و مفاد توافقنامه آن قرار نداده باشد.
بنابراین، اظهارنظرهای تعجب برانگیز مسئولان ارتش آزاد تنها با هدف مقدمه‌چینی برای روزی است که ترکیه در صورت عدم تأمین منافعش در جریان مذاکرات صلح سوریه، زیر میز مذاکره بزند.
از سوی دیگر، رسانه‌های غربی ـ عربی در حال حاضر پروژه «بایکوت نقش ایران و انکار آن» در سوریه را کلید زده اند. این رسانه‌ها به دنبال آن هستند تا اینگونه به افکار عمومی منطقه و جهان القاء کنند که جمهوری اسلامی ایران در مذاکراتی که در نهایت به برقراری آتش بس سراسری در سوریه منجر شد، هیچ نقشی ایفا نکرده است. این در حالی است که چندی پیش «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه صراحتا اعلام کرده بود که مسکو، تهران را در جریان مذاکرات صلح درباره سوریه قرار داده است.
تلاش رسانه‌های غربی ـ عربی و همچنین رسانه‌های حامی دولت آنکارا برای بایکوت و یا حتی انکار کامل نقش سازنده ایران در مسأله سوریه با هدف قهرمان‌سازی رجب طیب اردوغان در سوریه صورت می گیرد. این رسانه ها تلاش می کنند تا اردوغان را به عنوان فرشته نجات مردم سوریه جلوه داده و اندکی از آبروی از دست رفته او به دلیل حمایت های تمام قد از گروه های تروریستی ـ تکفیری را به وی بازگردانند. تلاش‌های بنگاه‌های خبری منطقه‌ای و بین‌المللی در این زمینه بیشتر با هدف سرپوش نهادن بر حمایت های گذشته دولت آنکارا از تروریسم در سوریه صورت می گیرد.
عربستان و قطر به دنبال یافتن راهی برای وصول هزینه‌های هنگفت بر باد رفته‌ای هستند که به حمایت از تروریستها در سوریه اختصاص دادنددر این میان، در ظاهر به نظر می رسد که نقش عربستان سعودی و قطر در سوریه از زمان آغاز مذاکرات سه جانبه مسکو کمرنگ‌تر از گذشته شده است. اما واقعیت این است که طرف‌های سعودی ـ قطری بیکار ننشسته و در حال رایزنی‌های فشرده با یکدیگر برای دستیابی به سازوکارهای مناسب جهت اتخاذ سیاست های متناسب با تحولات کنونی سوریه هستند.
به بیان بهتر؛ اکنون که عربستان سعودی و قطر از اثرگذاری در فرآیند آتش بس عاجز ماندند، به دنبال یافتن راهی برای وصول هزینه‌های هنگفت بر باد رفته‌ای هستند که طی سالهای گذشته به حمایت از تروریست های تکفیری در سوریه اختصاص دادند.