به گزارش خبرنگار مهر، دولت تدبیر و امید در ماه های گذشته تحت فشارهای بسیاری از سوی افکار عمومی بود تا وعده های مربوط به برجام را برای کشور ملموس کند. تاجایی که به اکثریت جامعه ایرانی مرتبط می شود، مشکلات عدیده اقتصادی و معیشتی اولویت اصلی آنها بوده است اما وعده های اقتصادی دولت در آستانه بهار ۹۶ همچنان در حد همان وعده ها و شعارها باقی مانده است.
با حصول توافق برجام و اجرای تعهدات ایران در ۲۳ تیر ۹۴ و متعاقب آن تعلیق تحریم های هسته ای در ۲۶ دی همان سال، انتظار می رفت تا دولت که تاکید بسیاری برگشایش های اقتصادی پس از برجام داشت، بتواند فضای جدیدی را در معیشت مردم ایجاد کند. امری که تحقق آن به تدریج جایگاه خود را به موضوعات حاشیه ای دیگر از قبیل برچیده شدن سایه جنگ توسط برجام داد. اما نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ و تاثیر مطالبات افکار عمومی بر سبد آرای رئیس جمهور مستقر، دولت را به صرافت انداخته تا بتواند به صورت نمادین برخی از وعده های بر زمین مانده را اجرایی کند. در همین رابطه پیگیری قرارداد با غول های هواپیماسازی جهان یعنی ایرباس و بوئینگ و تلاش برای اجرایی کردن آنها در اولویت برنامه های دولت یازدهم قرار گرفت.
پنج‌شنبه گذشته اولین هواپیمای ایرباس براساس قرارداد به ایران تحویل داده شد. ایرباس ای- ۳۲۱، با قابلیت حمل ۱۹۰ مسافر نخستین هواپیمای نو صنعت هواپیمایی ایران پس از ۴۰ سال است. هرچند این اقدام در حوزه هوایی، موضوعی مبارک است اما در اولویت بندی های پس از برجام و همچنین ابهامات متعدد درباره سرنوشت قرارداد تحویل ۱۰۰ ایرباس به ایران، نکاتی وجود دارد که می توانند ماهیت این قرادادها را با شبهاتی همراه سازد.
تنها چند روز به شروع به کار دونالد ترامپ، رئیس جمهور جمهوری خواه آمریکا باقی مانده است. وی یکی از مخالفان سرسخت برجام است و برخی از وزرا و مشاوران وی نیز از این جرگه هستند. قراردادهای دولت یازدهم با شرکت های خارجی از جمله ایرباس و بوئینگ به طور مستقیم می توانند تحت تاثیر تحریم های جدید دولت آمریکا قرار گیرد و مجوزهایی که خزانه داری این کشور برای فروش هواپیما به ایران صادر کرده نیز از این امر مستثنی نیستند.
در توافق ایران ایر و ایرباس فرانسه، موضوع اعمال تحریم‌ها پس از برجام به صورت جدی مطرح است، با توجه به محرمانه بودن قرارداد، به طور دقیق مشخص نیست در صورت اعمال تحریم، سرنوشت قرارداد هما با ایرباس چه می‌شود؛ ایرباس درحالی قرار است ۱۰۰ فروند هواپیما به ایران تحویل دهد که بخشی از سهام این شرکت متعلق به آمریکاست. این هواپیما با مجوز اوفک به ایران تحویل داده می شوند و این مجوزه ها نیز به صورت تدریجی صادر می شوند و مشخص نیست در آینده و اعمال تحریم های جدید، سرنوشت مابقی قراداد چه خواهد شد. این قراداد تا سال ۲۰۲۴ قرار است به پایان برسد اما در شروع کار با صخره بدعهدی آمریکا و مخالفت های دولت جدید این کشور روبه رو شده است.
به نظر می رسد دولت تدبیر و امید اصرار بسیاری برای فرود اولین هواپیماهای ایرباس پیش از ۲۶ دیماه یعنی سالگرد برجام در فرودگاه مهرآباد داشته و این امر درحالی محقق شد که سرنوشت ۹۹ هواپیمای باقیمانده در فضای غبارآلود برجام می تواند با کش و قوس‌های فراوانی همراه شود. در همین زمینه رکس تیلرسون، نامزد اصلی پست وزارت خارجه آمریکا در دولت ترامپ در نشست مقدماتی با کمیته روابط خارجی سنا به انتقاد از برجام و ادامه فشارهای اقتصادی و سیاسی بر ایران تاکید کرده و گفته است: «همانطور که گفتم باید توافق هسته‌ای و توافقات جانبی آن را مورد بازبینی جامع قرار دهیم و ساز و کارهای راستی‌آزمایی آن و میزان پایبندی ایران به این توافق را بررسی کنیم.»
بر این اساس، باید توجه داشت که ورای انتقادهای فراوانی که به اولویت بندی دولت در پرداختن به موضوعات پسابرجام وجود دارد، ابهامات متعددی به خاطر محرمانه بودن قرارداد با شرکت های هواپیماسازی و سیاست های دولت جدید آمریکا وجود دارد که همه چیز را با خطر روبه رو می کند و حتی مشخص نیست آیا ایران در زمینه لغو قراردادها، غرامتی دریافت خواهد کرد یا خیر. نمونه دیگر از این دست را باید در قراردادهایی با شرکت های فرانسه مانند پژو دید که با شروع تحریم های اقتصادی بدون پرداخت غرامت، صنعت خودروسازی کشور را ترک و خسارات زیادی به کشور وارد کردند.