خبرگزاری مهر، گروه جامعه- نوید قلی‌خانی*: معصومه ابتکار و معاونان ایشان در آخرین اظهارات خود در مورد معدن D۱۹ گفته بودند هیچگونه مجوزی به این معدن داده نشده اما بر اساس اخبار سوداگران، به هر قیمتی که شده می‌خواهند معدن D۱۹ را بهره برداری کنند، حتی به قیمت وعده پوشالی مدینه فاضله!
بر اساس گزارشی که خبرگزاری مهر منتشر کرده بخشی از جاده ارتباطی غیر قانونی بین اردکان و بافق آسفالت شده است. جاده‌ای که از داخل پناهگاه حیات وحش دره انجیر می گذرد. گرچه برای این جاده، توجیه مرتع‌داری و دامداری آورده شده اما از قرار معلوم هدف این جاده، همان معدن D۱۹ است. معدن مذکور در زیستگاه حساس یوزپلنگ ایرانی در شهر اردکان یزد جانمایی شده و با شروع کار، یکی از لکه های مهم تنوع زیستی کویر مرکزی از بین خواهد رفت. اما این نوشتار، از مشکلی که معدن برای یوزپلنگ و حیات وحش به وجود می آورد، نخواهد گفت که‌گفتنش تکرار مکررات است و بر اساس طرز فکر آقای وزیر صنعت در مورد « چهارتا گور خر»، چنین خطری، یوزپلنگ را تهدید نمی کند.
پهنه صنعتی جدیدی در حال استقرار در اردکان است که بیش از پیش بار سنگینی بر دوش محیط زیست اردکان تحمیل خواهد کرد. از چند سال پیش سرعت استقرار صنایع و معادن را در اردکان بالا برده‌ایم، به این واسطه جمعیت این شهر کویری را چند برابر و تبدیل به یک شهر چند قومیتی کردیم و با آوردن صنایع پر آبخواه همچون فولاد و ذوب به این پهنه شکننده، بستر پسروی منابع آب را در اردکان فراهم کرده‌ایم. تبعات این پیشروی لجام گسیخته صنعتی، افزایش درآمد مردم اردکان عنوان شده اما موارد زیر نیز از چشم دو بماند:
۱- بحران شدید آب به نحوی که در حال حاضر برای تامین آب شرب شهر، مسکلات زیادی وجود دارد.
۲- آلودگی هوا که در اغلب طول سال به شکل گرد وغبار و میزان بالای عناصر خطرناک، در تابلوهای کنترل کیفیت آلودگی اردکان، قابل مشاهده است.
۳- آلودگی خاک
۴- فرسایش شدید خاک
۵- کاهش آب های زیر زمینی
۶- جوانانی، از مشهد، اصفهان، خوزستان و حتی سیستان و بلوچستان را به این شهر کشاندیم و بر خلاف اصول توسعه پایدار، موجب زایش قطب صنعتی جدید شدیم.
این چرخه معیوب تا کجا ادامه خواهد داشت
در پی مشکلات اقتصادی و تحریم ها، بسیاری از صنایع و کارخانجات و چندین معدن، ورشکست یا تعدیل شدند و نتوانستند حقوق کارکنان را بدهند. برای نمونه ماجرای تعطیلی معدن سنگ آهن رباط پشت بادام و سرگردانی کارگران این معدن در اردکان را جستجو کنید.
در ادامه تلاش کردیم برای جوانان بیکار، شغل ایجاد کنیم. پس باز هم صنایع و معادن مخرب و بدون ارزیابی و مطالعه صحیح، مستقر کردیم. بنابراین بازهم محیط زیست را بیش از پیش تخریب کردیم و شهری کویری را که روزگاری مهد آسایش و آرامش مردمانش بود، تبدیل کردیم به شهری شلوغ، آلوده و پر از مشکلات اقتصادی و اجتماعی.
سئوال اینجاست که این چرخه معیوب تا کجا ادامه خواهد داشت. تا وقتی که اردکان را به ناکجا آباد ببریم. با چنین روندی مردم اردکان باید این درآمد افزایش یافته ای را که عنوان می‌شود امروز می گیرند، فردا برای افزایش وضعیت سلامت خرج کنند.
اشتغالزایی و توسعه چه می شود
برای توسعه، پسوند پایدار را می شناسیم. برای این توسعه پایدار، الزاماتی وجود دارد که بدون اجرایی شدن آنها، تفکر توسعه منطقی و سالم، دور از ذهن است. مهم ترین این الزامات، طرح ملی آمایش سرزمین است. طرحی که از اوایل دهه ۵۰ شمسی، روی میز مدیران و کارشناسان قرار گرفته اما هنوز توسعه کشور، از نبود آن رنج می برد.
در سایه همین توسعه پایدار و منطقی، اشتغالزایی هم بر پایه وجوه مختلف توانایی های سرزمین به وجود خواهد آمد.
همانگونه که در تابلوی ورودی شهر نوشته شده «اردکان، نگین کویر» اردکان می تواند جزو مهمترین مناطق گردشگری در کویر مرکزی و به معنای واقعی نگین کویر باشد، اگر برای بهره وری منابع طبیعی و توان سرزمین در آن مدیریت شده و با آینده نگری باشد.
دوست داشته باشیم یا نه، زمانی باید برگردیم و به پشت سرمان نگاه کنیم. بحث فقط بر سر «چهارتا» یوزپلنگ و گور خر نیست. بحث حول محور این لجام گسیختگی توسعه است. توسعه ای که با همین فرمان می تواند صد و هشتاد درجه برعکس عمل کند.
*مسئول پروژه پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی