خبرگزاری مهر، گروه استانها – زهرا بهرامی: در سال ۱۳۵۴ بود که آشوراده در لیست نخستین مناطق زیست‌کره جهان معرفی و ثبت شد و چندی بعد در کنوانسیون جهانی در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت.
تنها جزیره ایرانی دریای خزر تا سال ۱۳۷۲ دارای سکنه بود اما در این سال با بالا آمدن سطح آب دریا خالی از سکنه شد.
پس از یک دهه خالی بودن جزیره آشوراده بحث واگذاری این جزیره مطرح شد و در سال ۱۳۸۶ بخشی از آشوراده توسط یکی از نهادهای حاکمیتی به بخش خصوصی واگذار شد و همین واگذاری باعث آغاز مناقشه بر سر آشوراده بین بخش خصوصی و سازمان حفاظت محیط‌زیست شد.
اما این واگذاری پایان مناقشه بر سر آشوراده نبود و اواخر دولت دهم امتیاز سرمایه‌گذاری در این جزیره به یک شرکت لبنی در استان واگذار شد.
پس از ورود سازمان بازرسی و غیرقانونی دانستن این واگذاری درنهایت در آذرماه ۹۳ و در سفر استانی دولت تدبیر و امید به گلستان اجرای طرح گردشگری آشوراده از سوی نماینده ولی‌فقیه در گلستان و استاندار به‌عنوان مطالبه مردمی مطرح شد و رئیس‌جمهور وعده داد آشوراده به قطب گردشگری کشور تبدیل‌شده و کلید توسعه استان شود.
این وعده هرچند بارقه امید در دل بسیاری از مردم و مسئولان را زنده کرد اما به موضوع مورد مناقشه بین دوستداران طبیعت و موافقان با اجرای طرح‌های گردشگری تبدیل شد تا آنکه سال گذشته سازمان حفاظت محیط‌زیست و میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری پای میز مذاکره نشسته و برای انجام مطالعات و اجرای طرح گردشگری مطابق با ضوابط محیط‌زیست تفاهم‌نامه امضاء کردند و پس‌ازآن اجرای طرح گردشگری آشوراده در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی مصوب شد.
آخرین وضعیت طرح گردشگری آشوراده زمینه گفتگو با معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان را فراهم کرد و رضا مروتی از این طرح به‌عنوان برجام آشوراده نام برد و درنهایت از حل مسائل حاکمیت آشوراده و تائید طرح گردشگری و طبیعت‌گردی آشوراده از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست و تهیه طرح اجرایی آن در آینده نزدیک خبر داد.
کل مساحت طرح آشوراده به‌اندازه سایت اداری گلستان است کما اینکه اسکله مخصوص برای ورود به جزیره طراحی می شود*حدود دو ماه قبل بود که شما از مهلت یک‌ماهه سازمان حفاظت محیط‌زیست برای تائید نهایی با طرح طبیعت‌گردی آشوراده خبر داده بودید، این طرح بالاخره تائید شد؟
این طرح خیلی رفت‌وبرگشت، به خاطر مذاکره‌های بسیار و بالا و پائین کردن طرح از سوی طرف مقابل (سازمان حفاظت محیط‌زیست) از این طرح به برجام آشوراده یاد می‌کنم. کارشناسان هر بخش محیط‌زیست حکم یکی از اعضای ۱+۵ را برای ما داشتند.
*چرا؟ اشکال کار در کجا بود؟
با یک ضعف بزرگ مواجه بودیم. شاخصه‌های مشخص محیط زیستی در کشور نداریم و شاخصه‌های جهانی این حوزه هم در کشور بومی‌سازی نشده با این اوصاف هر کارشناس سلیقه خودش شاخص را بومی فرض می‌کند به همین دلیل اختلاف‌سلیقه بین کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست وجود داشت.
در کنار اختلاف‌سلیقه کارشناسان، جزیره آشوراده سابقه خوبی هم نداشت. با توصیه و نگاه هوشمندانه استاندار تصمیم گرفتیم اول این سابقه را پاک‌کنیم.
*چه سابقه‌ای؟ منظور شما واگذاری‌های گذشته است؟
درگذشته بدون اینکه مسائل حاکمیتی آشوراده را حل کنیم و موضوعات زیست‌محیطی را در نظر بگیریم واگذاری به بخش خصوصی اتفاق افتاده بود و بعد از سرمایه‌گذار خواسته بودیم طرح موافق زیست‌محیطی ارائه بدهد و این موضوع داد NGO ها و تشکل‌های مردم‌نهاد را هم درآورده بود. بعلاوه اینکه بخش خصوصی هم ناامید شده بود و می‌گفتند؛ در آشوراده رسم شده بخش خصوصی کار انجام دهد و دوباره عرصه پس گرفته‌شده و خسارت ما هم پرداخت نشود. استاندار تأکید داشتند ابتدا این موضوعات را حل کنیم بعد از سرمایه‌گذار بخواهیم ورود کند.
*مسائل حاکمیتی که شما در صحبت خود اشاره کردید، یک موضوع کلی است، کمی بیشتر توضیح دهید؟
دو سه دعوای حقوقی بزرگ از باب واگذاری‌های گذشته در آشوراده در سازمان همیاری شهرداری‌های استان وجود دارد و هنوز پرونده باز است. یک‌بار هم با شکایت بخش خصوصی مبنی بر پرداخت نشدن خسارت سرمایه‌گذاری در آشوراده حساب‌های بانکی ما (سازمان همیاری استانداری گلستان) بسته شد.
تقریباً دو سه ماه طول کشید تا مشکلات حاکمیتی و زوایای حقوقی آشوراده را استخراج کردیم و بعد آن به سراغ گرفتن مجوزهای زیست‌محیطی و تعیین و تعریف استاندارهای حفاظت از محیط‌زیست در جزیره رفتیم.
*پس تلاش بر دریافت مجوز متمرکز شد؟
نه‌تنها گرفتن مجوزهای لازم بلکه تعیین استاندارها مهم انجام شد. وقتی استاندارها مشخص شد می‌توانیم در صورت تخطی برخورد کنیم و یا به سرمایه‌گذار بگوییم مطابق طرح کارت را آغاز کن تنها در این شرایط سرمایه‌گذار می‌توانست آنالیز اقتصادی داشته باشد و ماهم می‌توانیم بخش به بخش با سرمایه‌گذار مذاکره کنیم.
*به نظر شما در شرایط فعلی بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری در آشوراده هست؟
تعدادی اعلام آمادگی کرده‌اند اما عملاً ما فرد و گزینه‌ای را مدنظر نداریم اینکه بخواهیم مشخصات گرفته و ثبت کرده باشیم.
*پس سرمایه‌گذار وجود دارد؟
بله. آن‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند اما هیچ اولویتی برای آن‌ها وجود ندارد. قطعاً همان روشی را که برای طراحی رفتیم برای ادامه راه هم برنامه‌ریزی می‌کنیم.
*سازوکارهای اجرای طرح گردشگری آشوراده مشخص است؟
قول دولت برای اجرایی شدن این طرح عملی شد هرچند خیلی زمان برد اما تمام مجوزها را گرفته‌ایم و دیگر سرمایه‌گذار دچار مشکل نمی‌شود. اینکه زیرساخت‌ها چگونه و توسط چه کسی باید تأمین شود این دیگر کار اجرایی است و در وادی طراحی نمی‌گنجد.
*در مورد طرح هم در سه سال گذشته فقط کلی‌گویی شده، واقعاً ابعاد آن مشخص است؟!
کلی‌گویی می‌شد ازآن‌جهت که ابتدا معیاری برای آن مشخص نبود و یک طرح بسیار بزرگ ارائه‌شده بود. در این سال‌ها به‌طور فنی و کارشناسی موارد اصلاح شد. مثلاً کومه پرنده نگاری به برج دیده‌بانی پرنده نگاری تبدیل شد و تعداد آن‌هم از ۴۰ مورد به هشت مورد کاهش یافت. آخرین تغییرات انجام‌شده و به‌زودی نقشه اجرایی آن به‌گونه‌ای که بار سنگینی به جزیره تحمیل نکند و بر اساس ظرفیت بُرد آن باشد، تهیه می‌شود.
*در چه مساحتی؟
مشکل اساسی در خصوص جزیره آشوراده محیط‌زیست نبود بلکه مصوبه شورای برنامه ریزی و اشتغال مازندران بودمحدوده ۲۲ هکتاری که از شرقی‌ترین نقطه جزیره که وصل به سردخانه شیلات است، ویزیتور سن تر و سازها ایجاد می‌شود و ازآنجا گردشگران وارد جزیره می‌شود. کل مساحت در نظر گرفته‌شده به‌اندازه سایت اداری گلستان است کما اینکه اسکله مخصوص (نه از جنس بتونی) برای ورود به جزیره طراحی خواهد شد.
*بیشتر فعالان محیط زیستی نگران ساخت‌وسازها در جزیره هستند.
ما اصلاً سازه سنگین و بتونی در آشوراده نداریم. در حال حاضر ۱۳۸ هکتار از ساحل بندر ترکمن را فریز کرده‌ایم و اجازه واگذاری نمی‌دهیم. اگر واگذاری هم صورت بگیرد باید در راستای طرح آشوراده باشد.
*اگر درست متوجه شده باشم این ۱۳۸ هکتار برای ساخت هتل در نظر گرفته‌شده؟
نه‌تنها هتل. طرح آشوراده طرح گردشگری منطبق با محیط‌زیست (طبیعت‌گردی) است. ما در جزیره نمی‌توانیم هتل و بازارچه داشته باشیم درواقع تلاش داریم گردشگرانی را که از طبیعت آشوراده بهره برده‌اند برای خرید، اقامت و استراحت به بندر ترکمن هدایت کنیم.
*شما در حالی از مشکلات حقوق در جزیره آشوراده صحبت می‌کنید که مجمع نمایندگان استان و حتی استاندار گلستان معتقدند محیط‌زیست در موضوع آشوراده فرصت سوزی کرده است.
واقعیت این است همه مشکلات آشوراده از محیط‌زیست نبود. مشکل اساسی در خصوص جزیره آشوراده محیط‌زیست نبود بلکه مصوبه شورای اشتغال مازندران بود که طرح جامع میانکاله و آشوراده را در دولت قبل به‌صورت یکپارچه مصوب کرده بود بدون در نظر گرفتن اینکه مصوبه شورای برنامه‌ریزی و اشتغال فقط در حوزه سیاسی و سرزمینی خودش قانونی است و خارج از آن قانونی نیست.
استان مازندران با این تصور که محیط‌زیست آشوراده در اختیار آن‌هاست فکر کرده بودند ازنظر سیاسی و سرزمین هم آشوراده در اختیار آن‌هاست. آن زمان سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور هم مصوبه را تائید و مبالغ ریالی هم به مازندران پرداخت کرده بود. ظاهراً دوستان در مازندران بدشان نمی‌آمد مباحث منفی و غیرقابل اجرای این مصوبه به سمت آشوراده و استان گلستان بیاید. درواقع موضوع محل مناقشه و دعوای اصلی ما با سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور بر سر همین موضوع بود که خوشبختانه حل شد.
*چگونه؟
با دستور خانم ابتکار، جیره آشوراده که در مرزهای سیاسی گلستان قرار دارد توسط محیط‌زیست کشور مدیریت می‌شود و کسانی که در محدوده میانکاله، آشوراده، کانال خوزینی و صیدگاه کار می‌کنند زیر نظر محیط‌زیست کشور هستند نه استان مازندران.