خبرگزاری مهر- گروه استانها: امسال زودتر از سالهای قبل درخت بیدمشک در این منطقه به گل نشسته و آمدن بهار طبیعت را به مردم خبر داده است، مردم این منطقه شکوفه‌های بیدمشک را به عنوان پیام آوران شادابی و آرامش می‌دانند و موسم چیدن شکوفه‌های بیدمشک را سرآغاز شکوفایی و سرسبزی طبیعت دل انگیز قلمداد می‌کنند.
در این فصل از سال که بیدمشک‌های بهاری بر روی شاخه‌های درختان می‌درخشند، زنان در مناطق مختلف آذربایجان غربی با استفاده از وسایل و ابزار آلات سنتی که به نی قازان در زبان ترکی معروف است، اقدام به عرق گیری از این گیاه با ارزش می‌کنند.
بیدمشک که در زبان آذری به بیدمیش و پئش پئشا شهره است، از تیره گیاهان بید است که اندازه آن از بید معمولی کوچک‌تر ولی سنبله‌های آن دارای اسانس معطری هستند، گل‌های بیدمشک پیش از باز شدن برگ‌ها ظاهر می‌شوند و معطرند، در بهترین نوع آن زردی رنگ گل بیشتر است.
بیدمشک معمولاً در مناطق معتدل و مرطوب می‌روید و اثرات درمانی بسیاری دارد، طبیعت گیاه بیدمشک، سرد و تر است و متخصصان طب سنتی آن را مقوی قوای دماغی، قلب، مفرح روح، ملین مزاج، ضد سردرد و دردهای عضلانی، پایین آورنده قند خون و آرام بخش می‌دانند.
در کنار استفاده بانوان آذربایجان غربی از عرق بیدمشک به عنوان شربت گوارا برای پذیرایی از میهمانان نوروزی، عرق بیدمشک، در رفع کم خونی، ناراحتی‌های قلبی و عروقی، تسکین اعصاب و دردهای رماتیسمی مورد استفاده قرار گرفته و «نُقل» سوغات ارومیه نیز با استفاده از این عرق معطر تهیه می‌شود.
شکوفه‌های بیدمشک در آذربایجان غربی طلایه داران بهارند
بیدمشک را می‌توان به صورت درختچه‌هایی که درکنار نهرها یا در حاشیه باغ‌های شهرهای آذربایجان غربی بخصوص در شهرهای ارومیه، سلماس و خوی کاشته می‌شود دید، بید مشک با نام آذربایجان غربی بخصوص ارومیه عجین است به طوری که نقل بیدمشک بویژه نوع ابریشمی آن و انواع عرق حاصل از بیدمشک با مصارف درمانی و دارویی شهرت خاصی در کشور و منطقه دارد.
بیدمشک علاوه بر رایحه مطبوع، دارای خواص درمانی زیادی است که اهالی شهرستان ارومیه برای استفاده از خواص درمانی و پذیرایی از مهمانان، عرق آن را در خانه‌ها نگهداری کرده و عرق و نقل بیدمشک به دلیل کیفیت و عطر و طعم مطبوع از قدیم الایام مورد توجه مسافران و گردشگران بوده و در زمان حاضر نیز از جمله اقلامی است که مشتریان زیادی دارد.
با برداشت این محصول کار عرق گیری نیز آغاز می‌شود که در گذشته تمام محصول در خانه‌ها تبدیل به عرق و اسانس می‌شد، در زمان حاضر تعداد زیادی از واحدهای تبدیلی نیز این محصول را خریداری و تبدیل می‌کنند.
غیر از خواص درمانی شکوفه‌های بیدمشک، پوست درخت و برگ‌های آن نیز خاصیت ضد انگلی داشته و جوشانده آن انگل‌ها و کرم‌های معده و روده را از بین می‌برد.
به گفته مسئولان جهاد کشاورزی استان بیش از یک میلیون لیتر انواع عرقیات گیاهی در آذربایجان غربی تولید می‌شود که عرق بید مشک بخش مهمی از آن را شامل می‌شود، تهیه عرق از این گیاه به صورت سنتی و همچنین در کارگاه‌ها بصورت صنعتی صورت می‌گیرد بطوریکه در شهرستان ارومیه از رونق بسزایی برخوردار است.
سالانه ۷۵ هکتار بیدمشک در آذربایجان غربی کشت می‌شود
معاون امور بهبود تولیدات گیاهی جهادکشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به اینکه سالانه حدود ۷۵ هکتار از حواشی باغات و مزارع استان به صورت پراکنده بیدمشک کشت می‌شود افزود: از این میزان حدود ۷۵۰ تا ۹۰۰ تن محصول برداشت شده که ۲۵۰ تن در کارخانه‌های صنعتی استان و نزدیک ۷۰ تن در کارگاه‌های کوچک خانگی فرآوری و مابقی نیز به سایر استان‌های کشور صادر می‌شود.
مقصود قربانی تعداد کارگاه‌های صنعتی فعال استان در عرصه فرآوری بیدمشک را ۱۲ کارگاه عنوان و اعلام کرد: صادرات بیدمشک استان اغلب به استان‌های کشورمان صورت می‌گیرد که در کنار این امر به صورت تجارت چمدانی همچون استفاده در «نقل و حلوا» به سایر کشورها نیز صادر می‌شود.
وی با اشاره به این که بیدمشک درختچه‌ای کم هزینه و بی‌توقع است و هزینه نگهداری آن نیز بسیار کم است، کاشت این درختچه را از جمله درختچه‌های مقرون به صرفه‌ای عنوان کرد و گفت: در این راستا آذربایجان غربی به دلیل داشتن اقلیم مناسب با این گیاه از نظر کمیت و کیفیت از جمله استان‌های برتر کشور است.
وی با اشاره به اینکه بیدمشک در صنایع دارویی و غذایی کاربردهای فراوانی دارد، اظهار داشت: از عصاره این گیاه در تهیه نقل بعنوان معروف‌ترین سوغات ارومیه استفاده شده بطوریکه هم اکنون مراکز بسیاری در این شهر به کار تولید نقل بیدمشک اشتغال دارند.
معرفی فناوری استحصال بیدمشک و بادرنجبویه برای ثبت ملی
معرفی فناوری استحصال بیدمشک و بادرنجبویه برای ثبت در فهرست آثار ملی و میراث معنوی یکی از اقدامات است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در دستور کار خود قرار داده، آذربایجان غربی یکی از استان‌های غنی در استحصال عرقیات گیاهی کشور بوده که در شیوه سنتی استحصال عرقیات به ویژه بیدمشک و بادرنجبویه، از دستگاهی به نام «نی قازان» استفاده می‌شود، که شامل یک دیگ و یک کلاهک است.
معیارهای ثبت اثر در این پرونده به لحاظ حفظ هویت‌های فرهنگی، دانش و فنون تجربی مردم در شیوه‌های استحصال سنتی، مزایای پزشکی و درمان برخی بیماری‌ها، استفاده از شربت این عرق در مهمانی‌ها و اعیاد رسمی توسط خانواده‌ها مورد توجه است.