مجله مهر - آزاده باقری: اگر به یاد داشته باشید فروردین‌ماه بود که کاشت ۳۰ هزار لاله در خیابان زرافشان شهرک غرب، توسط هومن اردبیلی که به یاد مادر مرحومش کاشته بود با واکنش‌های بسیاری روبرو شد. پیاده‌رویی با ۳۰ هزار گل لاله؛ به‌طوری‌که تا چشم کار می‌کرد لاله‌های رنگارنگ در کنار هم‌ردیف شده بودند و سایه بانی از آنها محافظت می‌کرد. مردم رهگذر نیز با دیدن آن‌همه گل با طراوت کنار هم شگفت‌زده می‌شدند. امسال نیز هومن اردبیلی بیکار ننشسته و بهار را مهمان ۱۲۰ هزار گل لاله کرده است. گل‌هایی که برای تماشای آن باید ۴۰۰ قدم راه بروید تا از ابتدا تا انتهای مسیر گل‌کاری شده را طی کنید. آقای اردبیلی گزار شهدا را هم با ۲۵ هزار لاله؛ گل‌باران کرده تا دین خود را به مادران شهدا هم ادا کرده باشد. او در کنار چنین کاری ۳۰۰ لانه پرنده نیز از آلمان وارد کرده تا از این طریق اهمیت وجود پرندگانی که شهرش را زیبا کرده‌اند نشان دهد. همچنین با توزیع ۶۰۰ کیلو دانه‌ای که برخی از آنها وارداتی و برخی از آنها نیز در کشور موجود بودند جیره غذایی مناسبی برای آنها تهیه‌کرده است. این بار زودتر از به گل نشستن لاله‌ها به سراغ این پزشک خوش‌ذوق دوست دار محیط‌زیست رفتیم تا درباره فعالیت‌هایی که انجام داده است گفت‌وگویی داشته باشیم. او با برگزاری برنامه‌ای به‌عنوان «آسمان بدون پرنده؟ بال‌های خود را برای حمایت از پرندگان بگشای. مراسم لانه گزاری پرنده‌ها» شهروندان را در فعالیت جدیدش سهیم کرده و موجب شد تا به سراغش برویم و درباره روند کارش به گفت‌وگو بنشینیم.
زمانی که کاشت ۳۰ هزار لاله رنگارنگ با واکنش‌های زیادی از سوی مردم، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی روبرو شد مسئولان محیط‌زیست و همچنین شهرداری از هومن اردبیلی به‌عنوان شهروندی که به محیط‌زیست اش اهمیت می‌دهد تقدیر کردند. همین اتفاقات جرقه‌ای در ذهن آقای اردبیلی به وجود آورد تا در کنار اهمیت به گیاهان به پرنده‌های شهرش نیز توجه کند و گفت: «زمانی که به دلیل کاشت ۳۰ هزار گل لاله از من تقدیر شد در آن زمان به این نکته اشاره کردم در محله‌ای که زندگی می‌کنم پرنده‌های زیادی وجود دارند و هرروز صبح از صدای زیبایشان لذت می‌برم. وقتی به این نکته اشاره کردم در ذهنم فکری به وجود آمد که چرا من وقتی می‌توانم قدمی برای زیبایی طبیعتم بردارم این کار را برای پرنده‌های شهرم انجام ندهم؟ در همان‌جا به رئیس ستاد محیط‌زیست شهرداری گفتم دوست دارم برای پرنده‌های محله‌ام کاری کنم که آنها خیلی از ایده من استقبال کردند. به‌طوری‌که پیگیر ماجرا شدند.»
۳۰۰ لانه پرنده برای پرنده‌های پارک خوارزم
استقبال‌ها موجب شد تا هومن اردبیلی به‌طور تخصصی وارد عمل شود و لانه‌هایی که از سوی متخصصان پرنده‌شناسی تائید شده‌اند را وارد کند: «پروژه لانه پرنده را در اولویت کارهایم قراردادم. به‌طوری‌که یک متخصص پرنده‌شناسی را به‌عنوان کارشناس استخدام کردم. سپس درباره پرنده‌های محله مطالعات شروع شد تا ببینیم آنها چه لانه‌هایی برایشان مناسب‌تر است. ازآنجایی‌که چنین لانه‌هایی هنوز در کشور تولید نمی‌شود لانه‌های مدنظر را از یک شرکت آلمانی سفارش دادیم. همچنین از تجربیات آنها استفاده و نظرخواهی کردیم. درنهایت با واردکردن ۳۰۰ لانه از آلمان زیر نظر متخصصان آنها را بر روی درختان پارک خوارزم به‌صورت کاملاً تخصصی و زیر نظر کارشناس باغ پرنده نصب کردیم. این کار باید وقتی‌که هوا خنک است انجام شود. چون پرنده‌ها زمانی که هوا خنک باشد بیشتر در لانه‌ها می‌روند و تخم گزاری می‌کنند. با توجه به اینکه رو به گرما می‌رویم تصمیم گرفتیم در اسفندماه این پروژه را به سرانجام برسانیم. این قدم کوچکی بود که برای پرنده‌های شهرم برداشتم.» آقای اردبیلی با توجه به آنکه در این زمینه به‌صورت کاملاً تخصصی ورود پیدا کرد متوجه شد که پرنده‌ها تا چه حد در اکوسیستم نقش مهمی دارند: «وجود پرنده‌ها برای طبیعت بسیار لازم است. شاید اهمیت آن کمرنگ باشد اما وقتی بدانیم که پرنده‌ها علاوه بر آنکه باعث آرامش و زیبایی شهر می‌شوند با تکثیر و رشدی که پیدا می‌کنند باعث می‌شوند طبیعت جان بگیرد دیگر توجه به پرنده‌ها را بی‌اهمیت نخواهیم دانست. همان‌طور که می‌دانید جمعیت پرنده‌ها در پایتخت رو به کاهش شدید است. داشتن لانه و غذا برای پرنده‌ها باعث افزایش تعداد آنها می‌شود. این پرنده‌ها یکسری حشرات مضر را می‌خورند و برخی از آنها لاشه خواری می‌کنند. از این طریق مواد مضر از چرخه طبیعت حذف می‌شود و باعث پالایش محیط‌زیست خواهد شد. همین پالایش محیط‌زیست در زندگی سالم انسان‌ها تأثیر مثبت می‌گذارد.»
نصب لانه‌ها بدون آسیب به درخت‌ها
این دوستدار محیط‌زیست درباره نحوه نصب لانه‌های پرنده نیز این‌طور توضیح می‌دهد: «پرنده‌ها معمولاً در ارتفاع‌های پایین لانه گزاری نمی‌کنند. برای همین تمام تلاشمان بر این بود تا لانه‌ها در ارتفاع بین ۶ تا ۸ متر نصب شود. برای چنین کاری از بالابرهای مخصوص استفاده کردیم. همچنین برای آنکه به درخت‌ها آسیب وارد نشود آنها را با بست های پلاستیکی نصب کردیم. این کار علاوه بر کمک به پرنده‌ها باعث زیبایی پارک نیز شده است. بسیاری از افراد وقتی به پارک می‌آیند و لانه‌ها را بر روی درخت‌ها می‌بینند احساس خوبی به آنها دست می‌دهد. همین حس مثبت و پرانرژی عالی است.»
تلاش برای تولید داخلی لانه پرنده
اردبیلی امیدوار است بتوانند فنّاوری ساخت لانه‌های تخصصی که در آلمان تولید می‌شود را به دست بگیرند و به تولید داخلی برسیم: «ایران هنوز تجربه لازم برای ساخت لانه‌های تخصصی برای پرنده‌ها را ندارد. به همین دلیل چاره‌ای نبود جز آنکه تعدادی را از آلمان که در این زمینه متخصص است وارد کنیم. در ایران لانه گزاری در طبیعت وجود دارد؛ اما فرق می‌کند و ما از تجربه‌ای که آلمانی‌ها داشتند استفاده کردیم. قصد داریم این لانه‌ها را در ایران شبیه‌سازی و تولید کنیم. چون این لانه‌ها ضد آب هستند زمان بارندگی آب وارد لانه نمی‌شود. داخل آن هیچ باد، آب و عوامل خارجی تأثیر نمی‌گذارد و به همین دلیل عمر بالایی دارد. انشالله در ایران بتوانیم از این نوه لانه‌ها تولید کنیم تا در پروژه‌ها و بوستان‌های بعدی ادامه‌اش دهیم؛ مانند پروژه لاله‌ها که وقتی با استقبال مردم مواجه شدم تصمیم گرفتم کار را گسترش دهم.»
ترکیب تخصصی دانه پرنده
او علاوه بر ۳۰۰ لانه‌ای که برای پرنده‌ها فراهم کرده است به فکر دانه و جیره غذایی آنها نیز بوده و در این زمینه می‌گوید: «پرنده‌ها با توجه به تنوعی که دارند فصل تولیدمثل، لانه گزاری و نوع تغذیه‌شان فرق می‌کند. به همین دلیل جیره غذایی را فراهم کردیم که انرژی بالا داشته باشد. به‌ویژه در فصل سرما که دانه کم‌پیدا می‌شود. جیره غذایی مدنظرمان از چند دانه که بین ۷ تا ۱۰ گونه می‌شود را انتخاب و باهم ترکیب کردیم. برخی از آنها وارداتی هستند و برخی دیگر در کشور موجود بودند. خوشبختانه بیشتر آنها را می‌شود در کشور تهیه کرد. البته به این نکته اشاره‌کنم که برای ترکیب دانه‌ها زیر نظر متخصص پرنده‌شناسی صورت گرفت. چون ترکیب آنها نیازمند فرمول خاصی است. این ۶۰۰ کیلو دانه را دربسته بندی‌های مشخصی به مردم هدیه دادیم تا خودشان به پرنده‌ها دانه بدهند و هم در کنار برخی از لانه پرنده‌ها نصب کردیم.»
به یاد تمام مادران ایران ۱۲۰ هزار لاله کاشتم
اما چطور شد که ۳۰ هزار لاله سال گذشته تبدیل به ۱۲۰ هزار لاله رنگارنگ شد. این سؤالی است که هومن اردبیلی این‌طور پاسخ می‌دهد: «من از ۵ سال پیش‌کاشت لاله را شروع کردم. سال اول ۲ هزار لاله، سال دوم ۶ هزار لاله، سال سوم ۱۰ هزار لاله و سال چهارم ۳۰ هزار لاله کاشتم. علت آنکه هرسال میزان آن را بیشتر کردم به دلیل استقبال هم‌محله‌ای‌ها بود. آنها از دیدن این لاله‌ها لذت می‌بردند و ازآنجایی‌که لاله را به یاد مادر ازدست‌رفته‌ام می‌کارم حس خوشایندی به من دست می‌دهد. سال گذشته وقتی با ۳۰ هزار لاله‌ای که کاشته بودم مورد استقبال مردم شهر و حتی کشور و رسانه‌ها قرار گرفتم احساس کردم که می‌توانم با این کار دل بسیاری از مردم را شاد کنم. به همین دلیل امسال تصمیم گرفتم به یاد تمام مادران ایران ۱۲۰ هزار لاله بکارم. انشالله لاله‌ها از نیمه دوم فروردین گل می‌کنند و منظره بسیار زیبایی را ایجاد خواهند کرد.» او علاوه بر این تعداد لاله، ۲۵ هزار لاله نیز به یاد شهدا در گلزار شهدای بهشت‌زهرا کاشته است: «برای آنکه کار کوچکی برای قدردانی عزیزانی که در جنگ شهید شدند نیز انجام داده باشم ۲۵ هزار لاله در قطعه شهدای بهشت‌زهرا کشت کردم و امیدوارم وقتی خانواده شهدا بر سر مزار می‌روند بتوانند گل‌ها را ببینند و از بودن آنها لذت ببرند.»
۱۲۰ میلیون برای لاله ۳۰ میلیون برای لانه ۶ میلیون برای دانه
هزینه‌هایی که هومن اردبیلی برای کاشت لاله‌ها، واردکردن لانه‌ها و همچنین جمع‌آوری دانه پرنده‌ها صرف کرده هزینه قابل‌توجهی است؛ اما او به این امید چنین هزینه‌هایی می‌کند که اولاً مردم حالشان خوب باشد، دوم به محیط‌زیست پرنده‌ها و گیاهان توجه ویژه‌ای نشان دهد و سوم حس نوع‌دوستی و مسئولیت‌پذیری را در بین مردم شکوفا کند و می‌گوید: «پروژه لانه پرنده‌ها ازآنجایی‌که وارداتی بود همچنین نیاز به نصب و مطالعات تخصصی داشت نزدیک به ۳۰ میلیون تومان هزینه در برداشت. ۶۰۰ کیلو دانه‌ای که تهیه‌شده نیز برای جیره غذایی ۳ ماه پرنده‌هاست که چون اکثر آنها در کشور یافت می‌شد نزدیک به ۶ میلیون تومان هزینه شد. در زمینه لاله‌ها نیز باید به این نکته اشاره‌کنم که چون خودم در کار صنعت گل و گیاه هستم یکسری از پیازهای لاله را از طریق شرکتم وارد کردم. برنامه‌ریزی از یک سال پیش صورت گرفته‌شده بود و آنها را در ۲۰ رنگ مختلف کشت دادیم. تراکم خیلی زیاد است. به‌طوری‌که شما در یک مسیر پیاده‌رو به عرض ۳-۴ متر مملو از لاله می‌توانید ۴۰۰ قدم بردارید و این مسیر را ۷ تا ۱۰ دقیقه طی کنید و لذت ببرید. ازآنجایی‌که امسال سطح کشت ۴ برابر نسبت به سال گذشته بیشتر بود و مراحل تعویض خاک، کاشت پیازها، آبیاری قطره‌ای، سایه بانی که روی لاله‌ها کشیده شد، نیروی انسانی و... نیز ۴ برابر بود؛ تقریباً ۱۲۰ میلیون تومان هزینه در برداشت. این هزینه‌ها سهم من است برای خوشحالی شهروندانم و همچنین حفظ محیط‌زیست آن.»
هر کس یک‌قدم بردارد کشور آباد می‌شود
او معتقد است هر کس می‌تواند یک گام هرچند کوچک برای شهروندان و محیط‌زیست شهرش بردارد. هر کس به‌اندازه توانی که دارد این کار را انجام دهد شهر گلستان خواهد شد: «هرکدام از شهروندان به سهم خودش می‌توانند برای خوشحالی شهروندان دیگر گام بردارند. حفظ محیط‌زیست باعث زیبایی شهر می‌شود. یک‌قدم کوچک هم می‌شود برداشت. هر کس یک‌قدم برای خوشحالی شهروندانش بردارد مطمئناً یک کشور خوب و آباد خواهیم داشت. خوشحالی را نباید از بیرون به دنبالش باشیم. چیزی است که خودمان باید خلقش کنیم و این هم جز با تلاش و زحمت خودمان امکان ندارد. هر کس از خودش شروع کند بهتر است. خودمان هستیم که می‌توانیم نسبت به اطرافمان، همنوع‌هایمان، محیط‌زیستمان، طبیعتمان و... ارزش قائل باشیم. وقتی ببینم درختی خشک‌شده به آن آب و کود دهیم چه اشکالی دارد تا اینکه منتظر باشیم شهرداری تانکر آب بیاورد. این بی‌تفاوت نبودن‌ها باعث می‌شود یک جامعه بهتری برای زندگی کردن داشته باشیم. درنهایت همین کاشت گل و گیاه، نریختن آشغال، لانه‌سازی پرنده‌ها و... کمکی است به انسان‌ها تا در محیط بهتر، آرام‌تر و سالم‌تر زندگی کنند. تمام این کارها به خودمان برمی‌گردد و چه چیزی بهتر از این می‌تواند باشد؟»
فرهنگ‌سازی حمایت از پرندگان از کودکی باید شروع شود
هومن اردبیلی امسال علاوه بر این فعالیت‌هایی که انجام داده است سعی کرده با برگزاری مراسمی در روز ۲۰ اسفند برخی از مردم را نیز در کارهایی که انجام می‌دهد سهیم کند. به همین دلیل از یک هفته قبل با نصیب پوستری برای حمایت از پرنده‌ها؛ شهروندان را نیز به این مراسم دعوت کرد و گفت: «برای آنکه شهروندان نیز با چنین فعالیتی آشنا شوند پوستری طراحی کردیم و روی آن شعار «بال‌های خود را برای حمایت از پرندگان بگشای» را نوشتیم. در اصل بافکر خودم، همسرم، خانواده، شرکتی که در آن کار می‌کنم و حمایت مسئولان محیط‌زیست و شهرداری این کار را پیش بردیم و مجوزهای لازم را گرفتیم تا بتوانیم در پارک این لانه‌ها را نصب کنیم. آن‌چنان هم تبلیغ محیطی نکردیم. چون فضای پارک محدود بود و گنجایش بیشتر از ۳۰۰-۴۰۰ نفر نداشت. بااین‌وجود پوستر در شبکه‌های مجازی بالای ۵۰ هزار بار در یک هفته بازدید داشت که برای ما خیلی قابل‌قبول بود. تمام افرادی که آمدند حامی محیط‌زیست و طبیعت بودند. مراسم با سخنرانی امیرحسین جعفری ورامینی، قائم‌مقام ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران انجام شد و با حمایت محمدمهدی گلمکانی، رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران پیش‌گرفته شد. همچنین شهردار ناحیه و مسئولان شهرداری و حامیان محیط‌زیست آمده بودند. می‌خواستیم در این مراسم فرهنگ‌سازی حمایت از پرندگان را به‌نوعی آموزش دهیم. به همین منظور به بچه‌های کوچک حاضر در مراسم یک لانه پرنده و به بزرگ‌سالان دانه‌های پرنده هدیه دادیم. لانه‌ها طوری هستند که به کمک بزرگ‌ترها می‌توانند مانند کاردستی آن را درست کنند و تماماً چوبی‌اند. هم سرگرم‌کننده است و هم بچه‌ها متوجه می‌شوند که از بچگی به پرنده‌ها اهمیت بدهند. چون اهمیت دادن به پرنده و محیط‌زیست نکته‌ای است که باید فرهنگ‌سازی شود و انسان‌ها از بچگی باید آموزش ببیند و در محیط و جامعه آن را پیاده کنند.»
واکنش منتقدان و پاسخ‌های قانع‌کننده
این پزشک دوستدار طبیعت و پرنده‌ها در پاسخ به این سؤال که واکنش مردم نسبت به چنین فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد چیست گفت: «مردم خیلی خوب همکاری کردند و انرژی مثبت دادند؛ اما برخی هم بودند که نسبت به فعالیت‌های ما انتقاد داشتند؛ مثلاً می‌گفتند نصب لانه پرنده باعث از بین رفتن درخت‌ها و خشک شدن آنها نمی‌شود؟ برای آنها توضیح می‌دادیم که این روند کاملاً مهندسی و فنی انجام می‌گیرد. یک نفر می‌گفت چه لزومی دارد از پرنده‌ها حمایت کنیم؟ این کار و هزینه‌ها را برای حمایت از انسان‌ها انجام دهیم. بازهم با توضیحاتی که می‌دادیم آنها قانع می‌شدند. فکر می‌کنم توجه به انسان‌ها جای خودش را دارد، پرندگان و حیوانات دیگر هم جای خودشان را دارند و گیاهان هم جای خودشان. هیچ‌کدام جای همدیگر را نمی‌توانند پر کنند. همان‌طور که غذا دادن به نیازمندان اهمیت دارد گل کاشتن هم می‌تواند اهمیت خاص خودش را داشته باشد؛ مثلاً گل‌های لاله را ۴ هفته شاداب و سرزنده داریم و مردم می‌توانند از آن لذت ببرند. این هم خودش یک نذر و دین است که در ابتدا برای مادر خودم داشتم والانم نیتم برای تمام مادران کشورم است. افراد دیگر هم به سهم خودشان می‌توانند کار کوچکی انجام دهند. اصلاً یک گل‌کوچک جلوی منزل بکارند. نباید دائم انتظار داشت بنشینیم تا بقیه مسئولان، شهرداری و... کاری برایمان کنند. این حس انسان‌دوستی و طبیعت دوستی انسان‌هاست که باعث می‌شود دست هم را بگیریم و با کمک همدیگر یک شهر و کشور خوب و آباد داشته باشیم.»