خبرگزاری مهر، گروه بین الملل – وحید پورتجریشی: با فرا رسیدن فصل بهار و نوروز در ایران به رسم گذشته دفتر تاریخ و رخدادهای جهان طی یک سال گذشته را ورق می زنیم تا بتوانیم شمایی کلی از آنچه طی این یک سال در عرصه نظام بین الملل رخ داد را مورد سنجش قرار داده و بار دیگر با هم مرور کنیم.
حقیقت این است که سال گذشته پر از رخدادهایی مهم همچون انتخاب شدن پوپولیستی همچون دونالد ترامپ به مقام ریاست جمهوری آمریکا و یا شکل گیری کودتای پر رمز و راز نظامیان در ترکیه و علیه دولت رجب طیب اردوغان حزب عدالت و توسعه در این کشور بود؛ تغییراتی که دستکم پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۰ میلادی، می توان از آنها به عنوان مهمترین تغییرات عجیب و حتی غیرقابل باور در عرصه نظام بین الملل یاد کرد.
در همین راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «شیرین هانتر»، متفکر ایرانی – آمریکایی و استاد دانشگاه «جرج تاون» آمریکا داشته که متن کامل آن را در ادامه ملاحظه خواهیم کرد:
*همانطور که می دانید سال نو ایرانیان فرا رسیده است. به نظر شما مهمترین رویداد سال گذشته شمسی در عرصه بین الملل چه بود (برگزیت، انتخاب دونالد ترامپ و ...) و چرا؟
مهمترین رخداد جهان انتخاب دونالد ترامپ به سمت ریاست جمهوری آمریکا بود. اگر ترامپ واقعا به تمامی آنچه درخصوص طرح های خود در عرصه سیاست خارجی عمل کند، دگرگونی بزرگی در ساختار روابط بین المللی که از جنگ جهانی دوم به این سو می شناسیم رخ خواهد داد. به عنوان مثال فاصله گرفتن آمریکا از اروپا می تواند طلیعه دار پایان یافتن آنچه ما به عنوان غرب می شناسیم شود. با این حساب غرب به دو مرکز اصلی مشتق خواهد شد، یکی در اروپا و دیگری در آمریکا. چنین موضوعی به طرزی اجتناب پذیر، فضای رقابتی بیشتری در محیط بین الملل ایجاد خواهد کرد اما این موضوع لزوما به سود غرب نخواهد بود.
*مهمترین رویداد خاورمیانه از دید شما چه بود و چرا؟
کودتای ترکیه مهمترین رخداد خاورمیانه و خارج از این منطقه بود. چراکه این کودتا سرعت حرکت ترکیه به سمت نظام استبداد دولتی را افزایش داد. در اصل، کودتای یاد شده نقش سایه ای بر سر فرهنگ ترکیه ایفا می کند. از آنجا که ترکیه در خاورمیانه فعال تر شده و در درگیری های مختلف این منطقه بیشتر دخیل شده، سیر حرکت این کشور تاثیر گسترده تری بر خاورمیانه خواهد گذاشت، حال چه از نوع مثبت چه منفی.
*مهمترین رخداد اروپا در این مدت چه بود و چرا؟
مهمترین رویداد اروپا برگزیت بود. چراکه بقای اتحادیه اروپا به آن شکلی که امروز وجود دارد را زیر سوال برد. پس از آنکه برگزیت به حقیقتی به وقوع پیوسته تبدیل شد، اتحادیه اروپا متحمل برخی تغییرات بزرگ شد که از آن جمله می توان به امکان شکل گیری نوعی فرآیند یکپارچگی «دو پهلو» شد. به این معنا که برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به سمت پیوستگی بیشتر حرکت کرده، درحالیکه دیگر کشورها (برای خود) نوعی اتحادیه گمرکات تشکیل خواهند داد.
*مهمترین رخداد آسیا از دید شما چه بود و چرا؟
مهمترین رخداد آسیا رشد قدرت چین و عزم این کشور برای دست و پنجه نرم کردن در دریای چین جنوبی بود. این مساله منجر به برنگیخته شدن تنش ها در شرق آسیا و همچنین ایجاد تشویش در میان آمریکایی ها شد که ناشی از پیش بینی شکل گیری درگیری بالقوه در منطقه به حساب می آمد.
*مهمترین رخداد این سال در آمریکا چه بود و چرا؟
مهمترین رخداد آمریکا هم انتخاب دونالد ترامپ بود. اگر ترامپ سیستم های خود را در پیش گیرد و آنها را عملی سازد، تمامی الگوهای مناسبات میان ایالات متحده آمریکا با بخش های شمالی و مرکزی (قاره) آمریکا تغییر خواهند کرد. بیشترین و مهمترین تبعات سیاسی و اقتصادی چنین تغییری نیز متوجه کشورهایی همچون مکزیک خواهد شد.
در نگاه کلی، به نظر می رسد جهان بر لبه تیز تغییرات بزرگ سیستماتیک بزرگی قرار گرفته است. مسیر و خروجی این تغییرات هنوز واضح و مشخص نیست اما رخداد آنها قطعی است.