در حالی که دو سال از توافق هند و انگلیس برای برپایی «سال فرهنگ هند و انگلیس» می‌گذرد، درخواست هند از انگلیس برای لغو روادید دانشجویان و شرکت‌های هندی، هنوز به جایی نرسیده است.

به گزارش خبرنگار مهر، روزنامه انگلیسی‌زبان «تریبیون» در شماره اخیر خود مقاله‌ای را به قلم «حسن سرور» و تحت عنوان «محدودیت های دیپلماسی فرهنگی» (Limits of cultural diplomacy) به چاپ رسانده است.

در بخشی از این مطلب که توسط رایزنی فرهنگی ایران در دهلی‌نو ترجمه شده و برای اننتشار در اختیار مهر قرار گرفته، آمده است:

هند و انگلیس سال ۲۰۱۷ را به عنوان «سال فرهنگ» برگزار می‌کنند. طی سال جاری بین این دو کشور مبادلات فرهنگی صورت خواهد گرفت. اما جالب توجه است که این برنامه توسط وزیر امور خارجه یا وزیر فرهنگی افتتاح نشده بلکه توسط وزیر دارایی هند «آرون جیتلی» افتتاح شده است.

پیشنهاد برگزاری سال فرهنگ هند و انگلیس طی دیدار «ناریندرا مودی» (نخست وزیر هند) از انگلیس در سال ۲۰۱۵ ارائه شده بود. قرار بود این مراسم به مناسبت هفتادمین سالگرد استقلال هند برگزار شود. در طول این دیدار برخی قراردادهای دوجانبه امضا شد در حالی که هیچ پیشرفتی در دو مسئله مهم به دست نیامده است؛ یکی درخواست هند جهت تلطیف قوانین روادید برای دانشجویان و شرکت‌های هندی و دیگری درخواست انگلیس برای دسترسی بیشتر به بازار هند.

نخست وزیر انگلیس خانم ترزا می‌در نوامبر سال گذشته بازدیدی را از هند انجام داد اما وی از اعلام ارائه هر گونه امتیازی در خصوص روادید برای هندی‌ها خودداری کرد. تحلیل‌گران هندی در آستانه این دیدار نوشتند که نخست وزیر انگلیس خواستار امضای یک معامله تجاری است ولی حاضر نیست قیمت آن را پرداخت کند.

ترزا می گفت: «فکر می‌کنم ما دارای نظام خوبی هستیم. آمار نشان می‌دهد که ما برای هندی‌ها روادید کار را به اندازه کافی صادر می‌کنیم و تعداد این روادید بیش از تعداد روادید دیگر است که کشورهای آمریکا، استرالیا و چین مجموعاً برای هندی‌ها صادر می‌کنند.»

کسانی که خانم «می» را می‌شناسند، از این اظهار نظر، تعجب نکردند. گفته می‌شود که این او بود که نسبت به معامله تجارت آزاد بین هند و اتحادیه اروپا به این دلیل مخالفت کرد که این معامله موجب ایجاد سیل مهاجرین هندی به انگلیس خواهد بود. مهاجرت در قلب رأی گیری بریکسیت وجود  داشت و نخست وزیر انگلیس مصمم است توفیقاتی را در این زمینه نشان دهد. لذا با در نظر گرفتن موضع سرسختانه دولت متبوعش در این مورد این امر بسیار بعید به نظر می‌رسد که وی امتیازی را در این خصوص اعطاء خواهد کرد.

بسیاری معتقدند هندی‌ها و شهروندان انگلیسی اهل کشورهای مشترک المنافع، فریب داده شده‌اند که به نفع بریکسیت رأی دهند. به آنان گفته شده بود وقتی‌که انگلیس کنترل مرزهای خود را در اختیار خود گیرد، کارگران ماهر خارج از اتحادیه اروپا ترجیح داده خواهد شد. بوریس جانسن که فعلاً وزیر امور خارجه انگلیس است حتی تشکیل یک بلوک مهاجرت از کشورهای مشترک المنافع بدون روادید را پیشنهاد کرده بود.

خانم «پریتی پاتیل» که آن موقع وزیر کار انگلیس بود، گفت مقررات کنونی روادید به ضرر اتباع کشورهای مشترک المنافع است. وی قول داده بود که قوانین یادشده را توسط یک نظام عادلانه جایگزین خواهد کرد. کسانی که این دروغ را پذیرفته بودنند، الان متوجه شده‌اند که قربانی یک فریب استادانه شده‌اند.

هیاهو بر سر «سال فرهنگی» فقط وسیله‌ای است جهت منحرف کردن توجه از تنش‌های دیپلماتیک. دیپلماسی فرهنگی دارای محدودیت‌های خود است و وقتی که این جشنواره به پایان رسد و به گذشته پیوست، معلوم خواهد شد کاری برای مسائل مشکل سیاسی که موجب ایجاد اختلافات بین دو کشور شده، انجام نشده است.

حقیقت این است که در موضوع مهاجرت، هند بر روی دروازه‌ای که به طور محکم بسته است، می‌کوبد. اتباع انگلیس فعلاً هیچ تحملی برای پذیرش مهاجرین جدید را ندارند. انگلیس کشوری است که حاضر است دسترسی به یک بازار ۵۰۰ میلیون نفره را از دست دهد و با عدم اطمینان سیاسی و اقتصادی نیز روبرو شود فقط به این دلیل که می‌خواهد به مهاجرین اتحادیه اروپا اجازه ورود ندهد. این فکر که انگلیس یک دسته مهاجرین را توسط دسته دیگری مهاجرین جایگزین خواهد کرد، فقط یک وهم است.

اساس کل سیاست خانم «می» در خصوص بریکسیت بر مسئله مهاجرت نهاده شده است و وی به‌جای تسلیم شدن در موضوع مهاجرت، معامله تجاری را از دست خواهد داد. وی شخصاً مخالف ورود بیش از حد مهاجرین به انگلیس است زیرا فکر می‌کند که این امر هویت فرهنگی انگلیس را تهدید می‌کند و برای روابط بین جوامع مختلف در کشور نیز خوب نیست.

هیچ کس نباید از آقای «جیتلی» (وزیر دارایی هند) انتظار داشته باشد که وی می‌تواند در خصوص مهاجرت امتیازاتی را از انگلیس کسب کند. قدرت نرم یک چوب جادویی نیست و جذابیت قدرت نرم هند نیز محدود است و نمی‌توان بر روی آن به‌عنوان عاملی در دیپلماسی بین المللی حساب کرد.

اما نکته جدی‌تری راجع به روابط بین هند و انگلیس این است که در غیاب هیچ منازعه دوجانبه عمده، قدرت این روابط هیچ وقت آزمایش نشده است. ممکن است این حالت تغییر پیدا کند و موضوع مهاجرت روابط بین دهلی و لندن را به اندازه بی‌سابقه تحت فشار قرار دهد. ممکن است ما شاهد آغاز پایان یک ماه عسل طولانی باشیم.