خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: استان اردبیل با مساحت ۱۷ هزار و ۹۵۳ کیلومتر مربع در شمال غربی کشور قرار گرفته و از شمال و شرق با جمهوری آذربایجان و استان گیلان، از جنوب با استان زنجان و از غرب با آذربایجان شرقی همسایه است.
شرایط جغرافیایی این استان و گستردگی طولی آن موجب شده تنوع اقلیم و آب‌وهوا در طول شهرهای آن شکل بگیرد. بطوریکه در زمانی که در جنوب استان بارش برف آغاز شده در شمال استان می‌توان آفتاب گرمی را تجربه کرد.
گستردگی در محور جغرافیایی همراه با عامل ارتفاع، وجود دشت‌ها و کوهستان‌ها و مجاورت با دریای خزر شگفتی‌های کم‌نظیری را به گردشگری اردبیل بخشیده است.
تا جایی که تنها با دو ساعت رانندگی می‌توان از ارتفاعات این استان به دریای خزر رسید و یا دشت‌های سرسبز با مناظر کم‌نظیر را تجربه کرد.
مجموعه این عوامل موجب شده مسیرهای گردشگری در چهار گوشه اردبیل شکل بگیرد که مجموعه آن می‌تواند سلایق مختلف گردشگری را پاسخ دهد.
زنجان- خلخال- گیوی- هیر- اردبیل
یکی از جاذبه‌های کم‌نظیر گردشگری اردبیل جاده خلخال- اسالم است. این جاده به دلیل واقع شدن در منطقه جنگلی از چشم‌اندازهای طبیعی و گردشگری کم‌نظیری برخوردار است.
گردشگرانی که از این جاده بازدید کرده‌اند به آن لقب رویایی ترین جاده را می‌دهند. اسالم که اتصال استان گیلان به شهرستان خلخال در جنوب استان اردبیل را موجب می‌شود در طول ۷۰ کیلومتر شگفتی‌های طبیعت اردبیل را عیان می‌سازد.
در کنار این جاده که یکی از مقاصد طبیعت دوستان در فصل‌های بهار و تابستان است، جاده گردشگری جنوب استان در مسیر زنجان- خلخال-گیوی- هیر- اردبیل شکل گرفته است.
این مسیر که حد فاصل اتصال زنجان به اردبیل محسوب می‌شود با مسافتی نه جندان طولانی جاذبه‌های متعددی به گردشگران معرفی می‌کند.
در شهرستان خلخال موزه خلخال، چشمه ازناو، آبشارهای بکر جنگلی، امامزاده سید دانیال و امامزاده عبدالله کلور، روستاهای هدف گردشگری کزج، ماجولان و برندق و صنایع‌دستی جاجیم که برخوردار از نشان ملی جغرافیایی است می‌تواند مورد بازدید قرار گیرد.
شهرت خلخال به جنگل‌ها و طبیعت بکر و بوم گردی روستایی آن است. همه ساله گروه‌های گردشگری متعددی به طبیعت این شهرستان سفر می‌کنند.
در شهرستان کوثر با مرکزیت گیوی قیز کورپوسی، داش حامامی(حمام سنگی)، آبگرم معدنی ایستی سو، تالاب گنجگاه و دربند مشکول تنها بخشی از آثار گردشگری شاخص محسوب می‌شود.
بعد از گذر از هیر که یکی از بخش‌های وابسته به شهرستان اردبیل است و به رودخانه‌ها و مناظر فرح‌بخش خود شناخته می‌شود، گردشگران می‌توانند به اردبیل سفر کنند.
مجموعه جهانی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی، موزه صنایع‌دستی، حمام‌های تاریخی، پل‌های تاریخی، مسجد جمعه متعلق به دوره سلجوقی، امامزاده صالح، منطقه نمونه گردشگری شورابیل، مقبره شیخ جبرئیل پدر شیخ صفی‌الدین اردبیلی و آبشار و آبگرم سردابه بخش‌هایی از جاذبه‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود.
تبریز- نیر- سرعین- اردبیل
در غرب استان اردبیل مسیر گردشگری دیگری ترسیم شده است. از استان آذربایجان شرقی به عنوان استان همسایه می‌توان به نیر یا اهر و سپس مشگین شهر سفر کرد.
هر دو مسیر ذکر شده برخوردار از جاذبه‌های طبیعی فراوان است اما گردشگرانی که علاقه‌مند به تاریخ و باستان‌شناسی هستند می‌توانند مقصد مشگین شهر را برگزینند.
با سفر به شهرستان نیر می‌توان جاذبه‌های گردشگری از جمله منطقه نمونه گردشگری بولاغلار، قلعه بوینی یوغون در روستای کورعباسلو به عنوان سایت باستان‌شناسی، آب‌معدنی قینرچه، منطقه نمونه گردشگری سقزچی و کاروان‌سرای شاه‌عباسی را بازدید کنند.
در ادامه با سفر به سرعین شهر چشمه‌های بهشتی می‌توان از ۱۲ دهنه چشمه آب گرم معدنی که هدیه طبیعت است استفاده کرد. بررسی کارشناسان نشان می‌دهد هر یک از آب‌های گرم معدنی سرعین خواص منحصربه‌فردی دارند و قابل‌مقایسه با دیگری نیست.
علاوه بر این پیست اسکی آلوارس و تله‌کابین آلوارس، غارهای تاریخی روستای کنزق، روستای ییلاقی بیله درق و ییلاقات عشایری از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهر سرعین محسوب می‌شود.
اما در مسیر دیگر شامل تبریز- اهر- مشگین شهر، می‌توان جاذبه‌های باستان‌شناسی و آثار تمدن هفت هزار ساله اردبیل را مشاهده کرد.
سایت باستان‌شناسی پیرازمیان که از مناطق کهن اردبیل محسوب می‌شود، قلعه قهقهه، پارک جنگلی مشگین شهر، دامنه‌های کوه سبلان به عنوان سومین کوه مرتفع کشور و امامزاده سید سلیمان فخرآباد دیگر جاذبه‌های گردشگری مشگین شهر است.
در این مسیر نیز صنایع‌دستی متعددی از جمله ورنی، گلیم، قالی، سفال و معرق و منبت چوب می‌توان مشاهده کرد.
آستارا- نمین- اردبیل
علاوه بر این مسیر آستارا- نمین- اردبیل در شرق این استان یکی از مسیرهای قابل توجه طبیعت‌گردی در کشور محسوب می‌شود.
بطوریکه با گذر از دریای خزر و بالارفتن از ارتفاعات گردنه حیران، گردشگران به جنگل فندقلو که یکی از قدیمی‌ترین جنگل‌های کره زمین محسوب می‌شود، خواهند رسید.
ارتفاعات حیران یکی از زیباترین مناظر طبیعی محسوب می‌شود که بعد از طی تونل سرپوشیده در دل صخره‌های کوهستانی به شهر نمین منتهی می‌شود.
نمین که به شهر فرهنگ دوست اردبیل شهرت دارد، مهد اندیشمندان و چهره‌های فرهنگی متعدد است. در عین حال خانه تاریخی صارم السلطنه به عنوان موزه شهر نیز گواه تمدن و غنای فرهنگی این شهرستان است.
تفرجگاه فندقلو در ۱۰ کیلومتری نمین، منطقه نمونه گردشگری آلادیزگه، تله‌کابین حیران، نمایشگاه دائمی صنایع‌دستی و حمام‌ها و پل‌های تاریخی بخش‌هایی از جاذبه‌های گردشگری نمین محسوب می‌شود.
گلیم نمین که شهرت جهانی داشته و برخوردار از نشان ملی جغرافیایی است در روستاهای این شهرستان به ویژه بخش عنبران بافته می‌شود. گردشگران خارجی متعددی به این شهرستان سفر می‌کنند تا از گلیم‌های عنبران نمونه‌ای به سوغات خریداری کنند.
آذربایجان- بیله سوار- پارس‌آباد- گرمی- اردبیل
مسیر گردشگری شمال استان اردبیل در واقع مسیر تردد مسافران خارجی به ویژه اتباع آذری است. به دلیل مرز مشترک اردبیل و جمهوری آذربایجان سالانه هزاران تبعه آذری به این استان سفر کرده و از جاذبه‌های گردشگری آن بازدید می‌کنند.
بعد از ورود به بیله سوار گردشگران می‌توانند از سواحل رود ارس، قیز قلعه سی، بازارچه مرزی، دریاچه شورگل و مدرسه امام خمینی به عنوان مدرسه ماندگار استان اردبیل بازدید کنند.
در ادامه با سفر به پارس‌آباد باغات میوه کشت و صنعت مغان، قلعه اولتان، دریاچه شهرک غفاری و مناطق بکر گردشگری می‌تواند مورد بازدید قرار گیرد.
در شهرستان گرمی نیز گردشگران می‌توانند از روستای گردشگری آلیله، تپه باستانی خرمن، آبشارهای روستای قوزلو و افچه و سد عمارت بازدید کنند.
ورنی مغان نیز برخوردار از نشان ملی جغرافیایی بوده و یکی ازصنایع‌دستی استان اردبیل است که به زعم کارشناسان در طرح و نقش آن می‌توان نشانه‌های تمدنی کهن و فرهنگی غنی را مشاهده کرد.