مجله مهر:انتخابات ریاست جمهوری دولت دوازدهم مهمترین رخدادی است که از همان ابتدای سال ۹۶ یک دغدغه ملی به حساب می آید؛ چیزی که هر کدام از ما را به نحوی درگیر خودش می کند و هر ازچندگاهی هر کدام از خبرهای حاشیه ای آن تبدیل به یک موج رسانه ای در شبکه های اجتماعی می شود از ثبت نام عجیب و غریب داوطلبان ریاست جمهوری در وزارت کشور گرفته تا آمدن و نیامدن کاندیداهای مورد نظر حزب های مختلف در کشور؛ اما بعد از تایید صلاحیت شدن نامزدهای ریاست جمهوری شاید بشود گفت که جنجالی ترین موضوعات این روزهای شبکه اجتماعی، پخش مناظرات انتخاباتی از تلویزیون بوده است. تا جایی که چندی پیش خبر ضبطی بودن مناظرات در بین مردم حسابی سر و صدا کرد و پی اعتراضات شدید مردمی، صدا و سیما اعلام کرد که مناظرات به صورت زنده از تلویزیون پخش خواهد شد؛ اما این حاشیه ها تمامی نداشت و طی یکی دو روز گذشته باخبر بودن نامزدهای انتخاباتی از سوالات مناظره به یکی از جنجالی ترین اتفاقات تبدیل شد. به همین بهانه نگاهی به شیوه برگزاری مناظرات در کشورهای مختلف دنیا انداختیم تا ببینیم آنها با پخش و برگزاری مناظرات انتخاباتی در کشورهایشان چه طور تا می کنند؟!
امریکا
یکی از جنجالی ترین مناظرات دنیا به واسطه پوشش رسانه های مهم جهان قطعا مناظرات انتخابات ریاست جمهوری امریکاست. ما هنوز هم مناظرات پرحاشیه و پر سر و صدای دونالد ترامپ وهیلاری کلینتون را به خاطر داریم. جالب است بدانید برای برگزاری مناظرات انتخاباتی در امریکا کمیسیونی وجود دارد که برای واجدین شرایط مناظرات انتخاباتی برگزار می کند و سه معیار را مد نظر خود قرار می دهد؛ از قبیل: واجد شرایط بودن برای ریاست جمهوری طبق قانون اساسی امریکا، بودن نام آنها به حد کافی برای کسب ۲۷۰ رای الکتورال و در آخر هم داشتن حداقل ۱۵ درصد رای در پنج نظرسنجی برگزید ه ملی.
برخلاف بسیاری که اولین مناظرات ریاست جمهوری در امریکا را متعلق به سال ۱۹۷۶ و بین نیکسون و کندی می دانند باید گفت که اولین مناظره جدی بین نامزدهای ریاست جمهوری امریکا در سال های ۱۸۵۰برگزار شد، آن هم بین آبراهام لینکلن و سناتور استفان ای داگلاس که یک مناظره چهره به چهره بود و بدون هیچ ناظری برگزار می شد. شیوه برگزاری این مناظره به این شکل بود که نامزدها با باز کردن هر مبحث یک سخنرانی یک ساعته داشتند و بعد از آن طرف مقابل برای پاسخگویی و مطرح کردن همان موضوع یک سخنرانی یک ساعت و نیمه! اما بسیاری مناظرات جدی کاندیداهای ریاست جمهوری امریکا را با مناظره بین ریچارد نیکسون و جان اف کندی به خاطر می آورند مناظره ای که در سال ۱۹۷۶در شبکه NBCواشنگتن و با اجرای فرانک مک گی برگزار شد. این مناظره بعدها به یکی از پربیننده ترین مناظرات تاریخ امریکا تبدیل شد. ناکامی نیکسون در این مناظرات به قدری تلخ بود که نامزدهای دوره های بعدی انتخابات ریاست جموری امریکا به مدت ۱۶ سال از برگزاری آن سر باز زدند و این مناظرات در امریکا به پخش نشد حتی یکی از این افراد خود نیکسون بود که در سال ۱۹۶۸با برگزاری مناظره انتخاباتی مخالفت کرد و اتفاقا همان سال هم به عنوان رییس جمهور ایالات متحده امریکا انتخاب شد.
شاید جالب باشد که بدانید بیشتر کسانی که در مناظرات امریکا مورد هدف قرار می گیرند آن دسته از مخاطبان و مردمی هستند که رویکردی خنثی نسبت به احزاب دارند؛ یعنی مشخصا طرفدار حزب خاصی نیستند و هیچ تصمیم مشخصی برای انتخاب رییس جمهور ندارند. شیوه پرسیدن سوالات در مناظرات امریکا الگوهای متفاوتی دارد؛ به شکلی که در یک مناظره سوالات به صورت مشخص توسط یک یا چند ژورنالیست ناظر مطرح می شود و در یک مناظره دیگر هم سبک برنامه به شکلی است که نه تنها مجری که حتی تماشاگران هم می توانند از نامزده های حاضر سوال بپرسند.
فرانسه
این کشور را هم می شود جزو قدیمی ترین کشورهایی دانست که برای انتخابات مناظره تلویزیونی برگزار می کردند. قدمت و تاریخ برگزاری مناظرات تلویزیونی در کشور فرانسه به چیزی حدود ۴۰ سال قبل برمی گردد. مناظراتی که می شود گفت به غیر از یک دوره در بقیه ادوار به صورت مرتب توسط نامزدهای انتخاباتی این کشور برگزار شده است تا مردم فرانسه بعد از دیدن هر مناظره بر اساس تحلیل ها و برآیندهای خودشان به نامزد منتخب رای دهند؛ اما نکته جالب توجه درباره مناظره های فرانسوی این است که این کشور تا سال ۲۰۱۷ تقریبا همه مناظرات را به یک شکل برگزار می کرده است یعنی دو نامزد نهایی به گفت و گو با یکدیگر می پرداختند ولی در سال ۲۰۱۷ تمامی نامزدهای اصلی در مناظره انتخاباتی این کشور حاضر شدند؛ تقریبا چیزی شبیه به مناظراتی که در سال ۹۲ در صدا و سیمای کشور خودمان برگزار شد.
انگلیس
انتخابات در انگلستان به صورت پارلمانی برگزار می شود یعنی به این شکل که مردم مستقیما به نخست وزیر رای نمی دهند بلکه آنها به نامزدهای موردنظرشان برای نمایندگی در مجلس عوام اقدام به رای گیری می کنند. در بریتانیا نخست‌وزیر معمولاً از بین رهبران یکی از دو حزب کارگر بریتانیا و یا حزب محافظه کار که دارای اکثریت در انتخابات شده‌اند از طرف مجلس عوام به ملکه معرفی و سپس انتخاب می‌شوند. با همه این ها بر خلاف تصور اکثریت، قدمت سن و سال برگزاری مناظره های تلویزیونی در انگلیس به سال های دور بر نمی گردد تا جایی که عمر پخش برنامه هایی از این دست در رادیو و تلویزیون بریتانیا چیزی کمتر از هفت سال است این در حالی است که تا سال ۲۰۱۰ هیچ کدام از نامزدهای حزب کارگر و محافظه کار برای انتخابات پارلمانی کشورشان حاضر به شرکت در این دست مناظره ها نبودند و با آن به مخالفت می پرداختند. مناظره هایی که در چند سال اخیر در بریتانیا برگزار شده است در قالب سه برنامه با موضوعاتی درباره سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد بوده است به شکلی که سوالات مناظره توسط تماشاچیان حاضر در استودیو و ببیندگان تلویزیونی مطرح می شده و هر کدام از نامزدها برای پاسخگویی به هر سوال یک دقیقه فرصت داشته اند.
روسیه
روسیه هم قطعا یکی از چند کشوری است که انتخابات ریاست جمهوری آن می تواند روی روابط بین الملل در دنیا تاثیر گذار باشد. طبق شواهد در تاریخ سیاست روسیه اولین مناظرهایی که در این کشور برگزار شده است مربوط به سال ۱۹۸۹ بوده که بعد از آن در سالهای ۹۱ و ۹۳ هیچ مناظره ای در این کشور شکل نگرفته است. اگر نگاهی به تاریخ روسیه بیندازید خواهید فهمید که یلتسین اولین رئیس جمهوری بوده است که از شرکت در این برنامه ها خودداری کرده است. جالب است بدانید که بعدها در روسیه این طور مرسوم شده که به جای شخص کاندیدا نماینده قانونی و رسمی او در مناظره شرکت می کرده، البته در دوره های مختلف می توانید افرادی مثل میخائیل پراخاروف را پیدا کنید که در سال ۲۰۱۲ خودش شخصا برای شرکت در مناظره ها حضور پیدا کرده است. ناگفته نماند که در دوران پوتین قانونی تصویب شده که می گوید تمام نامزدهای انتخاباتی در سطوح مختلف به جز انتخابات ریاست جمهوری موظف به شرکت شخص خودشان در مناظرات شدند.