زیارت جامعه کبیره معدن اسرار شیعه است/ واسطه فیض عالم هستی

به گزارش خبرگزاری مهر، متن زیر مشروح درس اخلاق آیت الله مظاهری در تاریخ هفتم اردیبهشت ماه است که در ادامه می خوانید؛

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله ربّ العالمین والصلاة والسّلام علی خیر خلقه أشرف بریته ابوالقاسم محمّد صلی الله علیه و علی آله الطیّبین الطاهرین و عَلی جمیع الانبیاء وَالمُرسَلین سیّما بقیة الله فی الأرضین و لَعنة الله عَلی اعدائهم أجمعین

شب جمعه متعلّق به قطب عالم امکان و محور عالم وجود و واسطۀ بین غیب و شهود، یعنی حضرت ولی‌عصر«عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشّریف» است؛ اظهار ارادت کنید خدمت آقا با سه صلوات.

بحث ما باشد برای بعد و چون این ایام اختصاص به امام زمان دارد، مقداری دربارۀ وجود مقدس ایشان صحبت کنم. اوّل چیزی که همۀ ما باید به آن توجه داشته باشیم، اینست که همه جا محضر مقدس امام زمان است و ما باید ادب حضور را مراعات کنیم. قرآن می‌فرماید: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلَی عَالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»[1]

‌این سین در اینجا سین تحقیقی است و معنای این آیه در قرآن تکرار شده است و می‌فرماید هرکاری که می‌خواهی بکن، امّا توجّه به این مطلب داشته باشد که در محضر خدا و در محضر پیغمبر و در محضر ائمّۀ طاهرین«سلام‌الله‌علیهم» هستی و همه جا محضر مقدّس آنهاست و ادب حضور را باید مراعات کرد. همین یک جمله که در قرآن است و عقیدۀ شیعه است، اگر ما مراعات کنیم،‌ سر و صدا نداریم و اختلاف نداریم و بالاتر اینکه گناه، چه در خلوت و چه در جلوت، نداریم. اگر این عقیده که باید داشته باشیم و داریم، مورد توجه ما باشد، خواه ناخواه تا سرحدّ عصمت، ‌اجتناب از گناه داریم: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ»؛ ‌هرکاری که می‌خواهی بکن، امّا توجّه به این مطلب داشته باش که همه جا محضر خدا و محضر پیغمبر اکرم و محضر ائمّۀ طاهرین«سلام‌الله‌علیهم»است و اینکه بعضی از مفسّرین  آیه را معنا کرده‌اند برای روز قیامت، این‌طور نیست؛ بلکه قرآن روز قیامت را در همین آیه دارد.

عبارت «اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» برای دنیا و «وَسَتُرَدُّونَ إِلَی عَالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» برای آخرت. هرچه می‌خواهی بکن، امّا متوجّه دو چیز باش، یک اینکه در دنیا در محضر مقدّس اینها هستی و یکی هم اینکه در آخرت حساب و کتاب دقیق داری. روی گفتار و کردار حساب می‌شود. امّا معمولاً ما امام زمان را فراموش کرده‌ایم و توجّه به اینگونه مطالب راجع به امام زمان و راجع به ائمّۀ طاهرین و اینگونه عقائد شیعه، کم مورد توجّه است و اوّل چیزی که راجع به امام زمان باید بگوییم، توجّه به این مطلب است. مطلب انصافاً خیلی بالاست، هم قرآن است و هم روایت.

روایات زیادی هست و این زیارت جامعه، زیارت مقدّسی است و باید صبحگاهی ما باشد و من از همۀ شما تقاضا دارم این زیارت جامعه را صبحگاهی خود قرار دهید. ما مدّعی هستیم که ان‌شاء‌الله امام زمان می‌آیند و به دست ما و به رهبری ایشان پرچم اسلام روی کرۀ زمین افراشته می‌شود؛ لذا همۀ ما باید منتظر این حرف باشیم که به دست ما و به رهبری امام زمان پرچم اسلام روی کرۀ زمین افراشته می‌شود. بنابراین همۀ ما سرباز امام زمان هستیم و باید یک صبحگاهی داشته باشیم. می‌دانید ارتش و سپاه و قوای مسلح، یک صبحگاهی دارند. ما هم سرباز امام زمانیم و باید صبحگاهی داشته باشیم و صبحگاهی ما زیارت جامعه است. علامه مجلسی«رضوان‌الله‌تعالی‌علیه» می‌گوید در «سُرّ من رای» خدمت امام زمان رسیدم و زیارت را مداح‌وار خواندم و آقا گوش کردند. بعد گفتند بیا جلو و ابهت آقا مرا گرفته بود و نمی‌توانستم جلو بروم و دست روی شانۀ من گذاشتند و فرمودند «نعمت الزیارة». گفتم آقا این زیارت از جدتان است؟ و اشاره کردم به قبر امام هادی«سلام‌الله‌علیه». فرمودند: بله.[2] لذا علامه مجلسی«ره»می‌فرماید: «اصحّ الزیارات سنداً و دلالتاً».[3]

تمام اسرار شیعه در این زیارت هست. نمی‌توانید سرّی از اسرار شیعه پیدا کنید که در این زیارت نباشد. باید بگوییم «معدن اسرار شیعه» است و در اواخر این معدن اسرار شیعه اینطور آمده که: «بِکُمْ‏ فَتَحَ‏ اللَّهُ‏ وَ بِکُمْ‏ یَخْتِمُ‏ وَ بِکُمْ‏ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِکُمْ‏ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ‏ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِکُمْ یُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ یَکْشِفُ الضُّرَّ»[4]

یعنی آقا در محضر مقدّس تو هستیم و عالم وجود وابسته به توست. اگر نعمتی از طرف خدا می‌آید، واسطۀ فیض تو هستی، اگر همّ و غمّی نیز رفع می‌شود به واسطۀ‌ توست؛ لذا اینگونه جملات و اینگونه زیارت‌ها در روایات شیعه زیاد دیده می‌شود و توجّه به این مطلب فوق‌العاده مهم است. همه جا محضر امام زمان است و ما در محضر امام زمانیم، ادب حضور باید مراعات شود. این توجّه اوّل راجع به امام زمان است.

توجّه دوّم هم که فوق‌العاده مهم و از اسرار شیعه است، اینست که امام زمان فعلاً واسطۀ فیض این عالمند. از طرف حق تبارک و تعالی هر فیضی که مربوط به عالم وجود بیاید، فعلاً واسطۀ این فیض امام زمان است. یکی از علما می‌گوید در تخت فولاد خدمت امام زمان رسیدم و از آقا امام زمان ختمی خواستم و آقا امام زمان یک ختم آسان به من نشان دادند. فرمودند زیاد بگو: «یا الله یا محمد یا علی یا فاطمه یا حسن یا حسین یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تُهلکنی»؛ آقا امام زمان فرمودند این ختم را زیاد بخوان زیرا خیلی مؤثّر است. می‌گوید وقتی امام زمان فرمودند که بگو «ادرکنی و لا تهلکنی»، در ذهن من آمد که بگویم: «ادرکونی و لا تهلکونی»، تا این در ذهنم آمد، آقا به ذهنم جواب دادند و فرمودند: بله، امّا فعلاً واسطۀ فیض من هستم. لذا بگو «ادرکنی و لا تهلکنی». و این واسطۀ فیض یکی از چیزهایی است که در روایات ما  و در قرآن و در فلسفۀ اسلامی فوق‌العاده روی آن پافشاری شده است.

یعنی الان که شما اینجا نشسته‌اید و توانایی گوش دادن دارید و من که در اینجا توانایی گفتن دارم و من و شما که عقل و شعور داریم و من و شما که سلامتی داریم و بالاخره این نعمت‌ها که اگر شماره کنیم، نمی‌توان احصاء کرد، همۀ اینها به واسطۀ وجود مقدّس امام زمان است. «بِکُمْ‏ فَتَحَ‏ اللَّهُ‏ وَ بِکُمْ‏ یَخْتِمُ‏ وَ بِکُمْ‏ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِکُمْ‏ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ‏ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِکُمْ یُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ یَکْشِفُ الضُّرَّ»، آقا امام زمان اگر این آسمان و زمین برپاست و این کهکشان‌ها برپاست، واسطۀ‌ فیض تو هستی. آقا اگر همّ و غمی خدا از ما رفع کند، واسطۀ فیضش تویی؛ و این فوق‌العاده مهم است.

ما شیعیان اسرار نهفته‌ای داریم و به قول قرآن تشیّع یک درخت ریشه‌دار است: «أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَ فَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ ، تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ»[5]‌

می‌فرماید تشیّع یک درخت ریشه‌دار است و شاخه‌های آن میوه‌دار است و میوه‌های آن فوق‌العاده مفید است. شیعه اسرار دارد و از جمله اسرارش همین است که این ولایتی که ما می‌گوییم معنایش فقط این نیست که امیرالمؤمنین امام اوّل است تا می‌رسد به امام دوازدهم آقا ولی عصر ظاهر می‌شود و عالم را گلستان می‌کند. ولایت از نظر فلسفه و قرآن و روایات ما و از نظر عقیدۀ ما شیعیان، یک معنای بالاتر از اینها دارد و معنایش ولایت مطلقه است. ولایت مطلقه یعنی واسطۀ ‌فیض این عالم. اگر مثلاً شما یک حاجت فوق‌العاده مهمّی داشته باشید، مثلاً بچۀ شما در شرف مرگ باشد و کسی این بچۀ شما را نجات دهد، العیاذبالله بچه‌تان در حوض افتاده و در حال غرق شدن است و کسی این بچه را نجات دهد،چه خاطرۀ شیرینی است و هرگاه به شما بگویند یک خاطرۀ شیرین بگو، آن خاطرۀ نجات بچّه را می‌گویید.

وقتی چنین باشد، اگر امام زمان روی نفس کشیدن‌های ما هم حساب دارد و واسطۀ فیض است، آیا ما نباید قدر امام زمان را بدانیم؟! اگر امام زمان واسطه است که نعمت‌ها به ما برسد، آیا ما نباید قدر امام زمان را بدانیم؟! اگر بخواهیم مثال عوامانه بزنیم که مطابق فلسفه و قرآن و روایات هم هست، مثل سیم برق است. کارخانه برق می‌دهد، امّا ما بلاواسطه نمی‌توانیم از کارخانه استفاده کنیم. باید سیم‌کشی شود و این سیم‌ها اینجا بیاید و متّصل به این لامپ شود و روشن شود و ما استفاده کنیم. خدا فیّاض علی الاطلاق است. همه چیز دست پروردگار عالم است، امّا فرموده‌اند: «أَبَی‏ اللَّهُ‏ أَنْ‏ یُجْرِیَ‏ الْأَشْیَاءَ إِلَّا بِأَسْبَاب‏»[6]؛ واسطۀ فیض می‌خواهد.

پروردگار عالم فعلاً به واسطۀ امام زمان روشنایی عالم وجود و روشنایی این نعمت‌ها و روشنایی نفس کشیدن ما را و نعمت عقل و شعور ما را داده است و همه به دست امام زمان است. گفتم اگر خوبی از کسی دیدید خاطرۀ شیرین دارید، ‌باید راجع به امام زمان سر تا پا خاطره باشید. اگر توجّه به مطلب دوّم داشته باشید، خواه ناخواه عشق امام زمان در دل شما مالامال است. اگر به راستی توجه به این واسطۀ فیض داشته باشید، معلوم است که تشکّر از امام زمان فراوان است.

سوّم چیزی که به شما عرض کنم، اینست که اینها هست و ما در محضر امام زمانیم و همۀ نعمت‌ها به واسطۀ امام زمان به ما می‌رسد، اما آنچه از نظر قرآن و روایات اهل‌بیت مهمّ است، اطاعت از ولایت است. آیات فراوانی هست که مثلاً می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ‏ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ‏ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»[7]؛ اطاعت از خدا و اطاعت از پیغمبر و اطاعت از اولیاء داشته باشید.

جابربن عبدالله انصاری می‌گوید پای منبر پیغمبر بودم و آیه آمد که: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ‏ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ‏ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»، من در میان مردم بلند شدم و  گفتم: یا رسول الله خدا را می‌شناسم و اطاعت می‌کنم و شما را می‌شناسم و اطاعت می‌کنم،  اولی الامر چه کسانی هستند؟ فرمودند: دوازده نفر بعد از من هستند. اوّل آنها علی است و اشاره کردند به امیرالمؤمنین که پای منبر بودند.

دوّمی حسن و سوّمی حسین و چهارمی آنها فرزندش علی و پنجمین آنها فرزندش باقر و فرمودند: ای جابر! تو باقر را می‌بینی و وقتی امام باقر را دیدی سلام مرا به امام باقر برسان. جابر بن عبدالله انصاری پیر و کور شده بود و امّا عشق امام باقر او را متلاطم کرده بود و در کوچه‌ها می‌رفت و می‌گفت این الباقر، ‌این الباقر، تا اینکه خدمت امام باقر رسید و سلام پیغمبر«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» را به  امام باقر رساند. فرمودند: ای جابر ششمین آنها جعفر و هفتمین موسی و هشتمین رضا و  نهمین جواد و دهمین هادی و یازدهمین آنها حسن ملقب به عسکری و دوازدهمین آنها اسمش اسم من و لقبش لقب من است و غائب می‌شود و غیبتش طولانی می‌شود و اما بالاخره یک وقت ظاهر می‌شود و عالم را گلستان می‌کند.[8]

خیال نکنید فقط یک روایت است، بلکه ما شیعیان راجع به امام زمان بیش از ده هزار روایت داریم. به قول استاد بزرگوار ما آقای بروجردی می‌فرمودند: این روایت‌ها سه قسم است. سنّی‌ها خیلی این روایات را نقل کرده‌اند و سنّی‌ها سه چهار هزار روایت راجع به امام زمان نقل کرده‌اند. و الحمدلله کتاب‌های خوبی دربارۀ ولایت و دربارۀ امام زمان نوشته شده است. آقای بروجردی می‌فرمودند: این روایت‌ها سه قسم است و یک قسمتش فشرده، می‌گوید دوازده نفر امامند و وصیّ من و خلیفۀ من است و همه از بنی‌هاشم هستند. یک دسته از روایات که آن هم زیاد است و به قول آقای بروجردی مقداری گره‌هایش را باز می‌کنند. مثلا پیغمبر، امام حسین«سلام‌الله‌علیه» را در دامان خود می‌نشاندند و روی منبر می‌رفتند و گاهی اشاره می‌کردند به امام حسین و می‌گفتند: «مِنْ صُلْبِهِ تِسْعَةُ أَئِمَّةٍ أَبْرَارٍ وَ التَّاسِعُ‏ مَهْدِیُّهُمْ یَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً»[9]

حسینم! نهمین فرزند تو مهدی است و می‌آید و عالم را گلستان می‌کند. به دست او ظلم می‌رود و عدالت جایگزین می‌شود و بالاخره قوانین اسلام سرتاسر جهان را می‌گیرد. اما بیش از پنجاه روایت هست و من پنجاه و چهار روایت دیدم که به قول آقای بروجردی این بقچه را باز کرده است. از جمله اینکه جابربن عبدالله انصاری روایت را نقل کردند که پیغمبر اکرم بارها اسم دوازده امام را بردند و از آنها تعریف کردند و تفصیل دربارۀ دوازده امام دادند و مخصوصاً‌ دربارۀ مهدی«روحی فداه» خیلی صحبت کرده‌اند. پیغمبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» دلشان  می‌خواهد ما مطیع امام زمان باشیم. اگر جدّاً مطیع باشیم، انتظار فرج درست می‌شود  و آقا امام زمان هم می‌آید،‌ و اما اگر مطیع نباشیم، ممکن است آقا امام زمان را دوست داشته باشیم، اما کاربرد ندارد و کاربرد امر چهارم است و آن اطاعت از امام زمان است.

در قرآن زیاد راجع به این جمله صحبت دارد: «أَطیعُوا اللَّهَ‏ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ‏ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»، ما باید صددرصد مطیع خدا و مطیع پیغمبر«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» و مطیع ائمّۀ طاهرین«سلام‌الله‌علیهم» و فعلاً‌ مطیع امام زمان«ارواحنافداه» باشیم؛ به طوری که اگر امام زمان فردا بیاید، تهیّأ صددرصد در ما موجود باشد. پیداشدن این تهیّأ کار بسیار مشکلی است و ریاضت و توسّل می‌خواهد. جداً از آقا امام زمان باید بخواهیم که این عشقی که داریم به عمل بیاید و بدانیم اگر از دل به عمل آمد، ‌حتماً آقا امام زمان«ارواحنافداه» می‌آیند. اصلاً‌ قاعدۀ لطف همین را اقتضاء‌ می‌کند و نمی‌شود که زمینه باشد و امام زمان نیاید، این معقول نیست. پس باید زمینه باشد و ما باید زمینه را فراهم کنیم. به قول قرآن: «فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ».[10]

 علی بن مهزیار گفت آقا من خیلی منتظر شما هستم و آقا امام زمان فرمودند: من هم منتظر شما هستم.