به گزارش خبرنگار مهر، تعاونی اجتماع مستقل اشخاصی است که با همدیگر توافق کردند تا به منظور تأمین نیازها و اهداف مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود به نحو اختیاری موسسه‌ای با مالکیت جمعی تأسیس و به شکل دموکراتیک آن را اداره و نظارت کنند.
ظهور و توسعه نهضت تعاون در جهان به نیمه اول قرن نوزدهم میلادی بر می‌گردد. پیشگامان نهضت تعاون مسیری بر روی گروه‌های اجتماعی گشودند تا بتوانند از طریق بسیج منابع مادی، انسانی و اجتماعی خود مشکلات اقتصادی- اجتماعی مشترک را به روشی صلح جویانه سامان بخشند.
از سوی دیگر تعاون چارچوب حقوقی و ابزار مدیریتی مناسبی در اختیار دولت‌ها قرار داده است تا بدون نیاز به گسترش ساختاری اداری و افزایش حجم دولت، بسیاری از اهداف توسعه‌ای خود را از مسیر جلب مشارکت عمومی سازماندهی کنند.
تعاونی‌ها قادرند با به کارگیری اصول تعاون و استفاده از ساز و کارهای مدیریتی مبتنی بر مشارکت اعضاء به عنوان کانون‌های ترویج عمل جمعی و فعالیت های گروهی مطرح شوند و نقش موثری در تقویت سرمایه اجتماعی، توسعه الگوهای همکاری برای ساماندهی معضلات جامعه و گروه های کم درآمد ایفا کنند.
در اصول ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به بخش تعاونی به عنوان یکی از ارکان اقتصاد کشور و نقش آن در تأمین ابزار و وسایل کار برای افراد جویای کار توجه گردیده و به اقدام موثر دولت در ایجاد تعاونی و حمایت از موسسات تعاونی به منظور افزایش کارآمدی و توانمندسازی آنها تأکید شده است.
تعاونی‌ها بر ارزش‌های خودیاری، مسئولیت پذیری، دموکراسی، برابری، انصاف و اتحاد استوارند. اعضاء طبق راه و رسم مسئولین تعاونی خود به ارزش‌های اخلاقی، صداقت، آزادی، مسئولیت اجتماعی و توجه به دیگران معتقدند.
۷ اصل بخش تعاون
اصل اول: عضویت اختیاری و آزاد
اصل دوم: کنترل دموکراتیک توسط اعضاء
اصل سوم: مشارکت اقتصادی اعضاء
اصل چهارم: خودگردانی و عدم وابستگی
اصل پنجم: آموزش، حرفه آموزی و اطلاع رسانی
اصل ششم: همکاری بین تعاونی‌ها
اصل هفتم: توجه به جامعه
اهداف بخش تعاونی
براساس ماده یک قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و اصلاحات بعدی آن، اهداف بخش تعاونی عبارت است از:
۱- ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل.
۲- قراردادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسائل کار ندارند.
۳- پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.
۴- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.
۵- قرارگرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود.
۶- پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم واضرار به غیر.
۷- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم.
۸- کمک به تأمین عدالت اجتماعی و توانمندسازی اقشار متوسط و کم درآمد.
۹- ارتقای کارایی بنگاه های اقتصادی و بهره وری منابع مالی وانسانی و فناوری وافزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی.
تعداد شرکت‌های تعاونی فعال و در دست اجرا به تفکیک گرایش فعالیت
| ردیف |
گرایش فعالیت |
تعداد |
تعداد اعضا |
اشتغال |
| ۱ |
اعتبار |
۸۰۲ |
۴۳۷۰۰۳ |
۳۳۶۶۷ |
| ۲ |
تامین نیاز تولیدکنندگان |
۱۶۱۳ |
۲۵۰۱۹۷ |
۳۶۳۲۱ |
| ۳ |
تامین نیاز صنوف خدماتی |
۳۸۳ |
۹۸۹۴۳ |
۱۱۳۱۸ |
| ۴ |
تامین نیاز مصرف کنندگان |
۴۹۲۸ |
۵۵۱۰۰۹۰ |
۱۷۳۶۰۴ |
| ۵ |
تعاونی‌های نوع جدید |
۳۴۷ |
۳۴۵۴۱۱۴۷ |
۱۷۱۳۳ |
| ۶ |
چند منظوره |
۳۲۲۳ |
۶۸۲۴۵۱ |
۱۲۶۷۷۰ |
| ۷ |
حمل و نقل |
۲۲۱۸ |
۱۷۸۴۳۳ |
۵۸۰۵۸ |
| ۸ |
خدمات |
۲۷۹۰۵ |
۵۸۸۸۹۱ |
۳۴۷۳۹۵ |
| ۹ |
صنعتی |
۱۷۶۵۸ |
۲۰۱۲۳۵ |
۱۸۶۴۱۹ |
| ۱۰ |
عمرانی |
۱۷۴۰ |
۳۲۲۳۳ |
۴۸۷۳۷ |
| ۱۱ |
فرش دستباف |
۱۷۹۷ |
۶۵۰۲۲ |
۴۶۵۷۷ |
| ۱۲ |
کشاورزی |
۲۴۲۰۱ |
۳۱۵۰۵۳ |
۲۵۰۳۱۷ |
| ۱۳ |
مسکن |
۱۱۱۶۳ |
۱۶۲۵۸۵۷ |
۲۹۱۲۲۱ |
| ۱۴ |
معدنی |
۱۲۵۸ |
۶۱۲۲۱ |
۱۶۱۱۰ |
| ۱۵ |
مجموع |
۹۹۲۳۶ |
۴۴۵۸۷۷۷۶ |
۱۶۴۳۶۴۷ |
در حال حاضر در کشور بیش از ۱۰۰ هزار شرکت تعاونی با عضویت بیش از ۴۴ میلیون نفر فعالیت دارند که برای بیش از یک میلیون و ششصد و چهل و سه هزار نفر اشتغال ایجاد کرده‌اند. علاوه بر شرکت‌های تعاونی تعداد ۶۵۸ اتحادیه تعاونی در گرایش های مختلف اقتصادی فعالیت می‌کنند.
۷ راهبرد بخش تعاونی
راهبردهای اساسی تحول بخش تعاون که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تببین شده به شرح زیر است:
راهبرد اول: ترویج فرهنگ تعاون
هدف: ایجاد و گسترش نگرش مثبت نسبت به تعاون و اقتصاد تعاونی و انتقال مفاهیم، دانش و اطلاعات پایه در مورد کسب و کار تعاونی به منظور افزایش سهم بخش تعاون در رشد و توسعه کشور
راهبرد دوم: توسعه مدیریت و توانمندسازی منابع انسانی تعاونی‌ها
هدف: ارتقاء توانایی های فردی و گروهی و استفاده بهینه از ظرفیت ها مدیریتی و نیروی انسانی تعاونی‌ها در راستای افزایش توان رقابتی و ارتقاء بهره وری آنها.
راهبرد سوم: تحکیم تعاملات شبکه‌ای
هدف: تقویت قدرت و سرمایه اجتماعی و همافزایی شبکه های افقی و عمومی تعاونی‌ها و توسعه مبادلات تجاری و مالی و تکمیل زنجیره ارزش در درون بخش تعاونی
راهبرد چهارم: تقویت همکاری های بین دستگاهی
هدف: استفاده موثرتر از امکانات، منابع، ظرفیت ها و اعتبارات سازمان های ذیربط در جهت افزایش سهم بخش تعاونی در اقتصاد ملی
راهبرد پنجم: تأمین مشوق ها و منابع مالی
هدف: تسهیل در دسترسی تعاونی‌ها به منابع مالی و اعتباری، حمایت مالی موثر از تعاونی‌های متشکل از گروه های هدف و افزایش مزیت های رقابتی موسسات تعاونی
راهبرد ششم: توسعه بازار تعاونی‌ها و تقویت برند تعاونی
هدف: برخورداری تعاونی‌ها از قابلیت‌های رقابت پذیری و ظرفیت های بازاریابی مناسب برای واکنش آگاهانه و سریع به تغییرات بازار و افزایش سهم اقتصاد تعاونی در بازار کالا و خدمات کشور.
راهبرد هفتم: تعمیم نظارت بر تعاونی‌ها
هدف: ارتقاء تعاونی‌ها به موسسات اقتصادی سالم، مشارکت و آرمان خواه توأم با شفافیت مالی ودسترسی آسان اعضاء به اطلاعات مالی و تسهیل مشارکت آنها در فرآیندهای تصمیم گیری تعاونی.
بر اساس این گزارش، جزئیات آمار و فعالیت گرایش‌های مختلف بخش تعاون در ۱۴ پرونده جداگانه به تدریج در خبرگزاری مهر منتشر خواهد شد.