خبرگزاری مهر، گروه استان ها: ماه رمضان که می شود، سفره های رنگین افطار در گیلان حال و هوای ویژه ای دارد. رنگ سبزش را از انواع سبزی های معطر و محلی می گیرد و گرمی و برکتش را از خوراکی های لذیذی که تنها در سفره های رمضان می توانی پیدایشان کنی و همین سبزی و گرمی و برکت است که اعضای روزه دار خانواده را گرد هم آورده و دلهایشان را در ماه مهمانی خدا به هم نزدیک تر می کند.
زنان گیلانی نیز در این ماه خوراک هایی را که مناسب وعده های افطار و سحر است آماده می کنند تا لذت روزه داری با سلامت جسم همراه باشد و در این میان توجه به خواص خوراک ها، انطباق طبع مواد عذایی با مزاج افراد و تناسب غذاهای مصرفی وعده افطار و سحر با فصل موجود، مهمترین ویژگی آشپزی گیله زنان در ماه مبارک رمضان است.
«گل پالوده»؛ پیش غذای افطارهای رمضان
«گُل پالوده» یا «فرنی گُل» یکی از خوش طعم ترین خوراک هایی است که در ماه مبارک رمضان زینت بخش سفره های افطار مردم گیلان است. این خوراک که به عنوان پیش غذا مصرف می شود، ترکیبی از گل محمدی، کره، آرد برنج، شکر، زعفران و شیر است که برای نخستین لحظات افطار، بسیار مناسب است.
زنان گیلانی «گُل پالوده» را به این روش درست می کنند که ابتدا گل محمدی و کره را با هم تفت داده سپس شیر، آرد برنج، شکر و زعفران آب کرده را به آن اضافه کرده و اینقدر بهم می زنند تا مخلوط مورد نظر به شکل فرنی در آید.
دکتر آزاده میربلوک کارشناس تغذیه و رژیم درمانی درباره خواص این پیش غذای ویژه ماه مبارک رمضان به خبرنگار مهر می گوید: در روزهایی که روزه داران بیش از ۱۴ ساعت را به روزه داری پرداخته و چیزی نمی خورند، بهترین افطار، نوشیدنی ها و خوراکی های گرم مانند شیرداغ، آب گرم، چای رقیق، سوپ سبک و فرنی است.
وی می افزاید: «گل پالوده» یا همان فرنی گل نیز به دلیل ترکیب مناسبی از آرد برنج، زعفران، شیر و شکر، نه تنها افطار سبک و راحتی است بلکه عناصر تشکیل دهنده آن نیز طبع یکدیگر را خنثی کرده و پیش غذایی معتدل محسوب می شود.
این کارشناس تغذیه و رژیم درمانی تصریح می کند: گرمی زعفران و گل، سردی شکر و آرد برنج را می گیرند و گل پالوده را به غذایی متعادل و سازگار با معده هایی که ساعت ها روزه داری کرده است، تبدیل می کند.
میربلوک تأکید می کند: روزه داران باید توجه داشته باشند که تحت هیچ شرایطی نباید بعد از ساعت ها روزه داری، با آب سرد، نوشیدنی های گازدار و یا غذای سنگین افطار کنند چرا که این روش آسیب های جدی به دستگاه گوارش می زند.
«شله قلمکار»؛ عضو همیشگی سفره های افطار
شله قلمکار که نوعی آش با ترکیب انواع حبوبات، برنج، گوشت و سبزیجات است، عضوی جدانشدنی از سفره های افطار مردم گیلان به حساب می آید. پخت و مصرف این آش که در برخی مناطق گیلان به نام «آش فاطمه زهرا» موسوم است، در ماه رمضان بیشتر شده وحتی بسیاری از مغازه ها اقدام به پخت و عرضه آن می کنند.
میربلوک درباره خواص این آش نیز به خبرنگار مهر توضیح می دهد: ترکیب گوشت، سبزیجات و انواع حبوبات از آش شله قلمکار یک خوراک بی نظیر و بسیار مقوی ساخته که مصرف آن برای بعد از افطار بسیار مناسب است.
وی ادامه می دهد: حبوبات و سبزیجات به دلیل فیبر بالایی که دارند علاوه بر پر کردن سریع حجم معده، مانع از بروز انواع مشکلات سیستم گوارشی نظیر یبوست که به دلیل مصرف کم آب در ماه رمضان بسیار شایع است، می شوند.
این کارشناس تغذیه همچنین گوشت موجود در این آش را به همراه حبوبات منبع خوبی برای تأمین پروتئین دانسته و می گوید: در وعده افطار و سحر باید توجه داشت که تا حد امکان از غذاهای پر کالری پرهیز کرده و به جای آن از خوراک هایی با ارزش غذایی بالا بهره برد چرا که مصرف غذاهای پرکالری سبب چاقی و در نهایت بروز مشکلات گوارشی و حتی قلبی خواهد شد اما ارزش بالای غذایی مواد، ضمن تأمین ملزومات بدن، چاقی را به دنبال نخواهد داشت.
میربلوک یادآور می شود: همچنین برنج موجود در شله قلمکار منبع خوبی برای تأمین ویتامین های گروه B است که مانع از ریزش مو می شود.
وی تأکید می کند: برای بیشتر لذت بردن از مصرف این آش می توان بعد از صرف آن از دم کرده زیره و نبات برای از بین بردن نفخ احتمالی استفاده کرد.
طعم «شامی» دلچسب و خاطره ساز
سفره های افطار در گیلان پهن نمی شوند مگر آنکه بخشی از آن با «شامی» زینت داده شده باشند.
این خوراک که مخصوص ماه رمضان بوده و ترکیبی از گوشت، لپه و تخم مرغ است، معمولا با پنیر و سبزی خوردن سرو می شود و در سفره های افطار جایگاه ویژه ای دارد.
میربلوک درباره این خوراک ویژه ماه رمضان نیز توضیح می دهد: هرچند ترکیبات شامی از ارزش غذایی بالایی برخوردار هستند ولی باید توجه داشت که استفاده مناسب از روغن برای سرخ کردن آن باید بسیار مورد توجه قرار گیرد.
وی تصریح می کند: غذاهای چرب در وعده افطار و سحر نامناسب بوده و باعث آسیب های جدی به دستگاه گوارش می شوند به همین دلیل باید توجه داشت که برای سرخ کردن شامی باید تا حد امکان از مصرف زیاد روغن پرهیز کرد.
«رشته خوشکار»؛ دسر ویژه ماه رمضان
رشته خوشکار نیز شیرینی محلی گیلان و از آن دسته خوراکی هایی است که مصرف آن در ماه رمضان بیشتر می شود.
تهیه این شیرینی که بیش از ۳۰۰ سال در گیلان قدمت دارد، بیشتر توسط مردمان منطقه طاهرگوراب از بخش های شهرستان صومعه سرا انجام می شود و نام این شیرینی محلی با منطقه طاهر گوراب پیوند خورده است.
این شیرینی محلی به دو شکل رشته و خوشکار مصرف می شود. رشته ترکیبی از شیر، آب و آرد برنج است که در قیف های مخصوص به نام «شانه رشته ریزی» ریخته شده و به شکل توری روی سینی های مسی ریخته می شود تا کمی بپزد.
بعد از اینکه رشته پخته شد و خود را گرفت، آن را برداشته و تا می زنند تا آماده سرخ کردن و مصرف شود. خوشکار نیز رشته میان پر است که با ترکیبی از گردو، شکر، جوزهندی، میخک، هل و دارچین پر می شود.
در آخرین مرحله از تهیه این شیرینی، رشته یا خوشکار را کمی سرخ کرده تا طلایی شود و سپس با شهد تهیه شده از گلاب و شکر، سرو می شود.
میربلوک درباره مصرف این شیرینی می گوید: رشته خوشکار طبع معتدلی دارد و به دلیل شیرینی آن، کمک خوبی برای هضم غذا است.
وی ادامه می دهد: با این حال باید توجه داشت که به دلیل سرخ شدن و آغشته شدن به شهد ، از خوراکی های پر کالری در ماه رمضان محسوب می شود که نباید در مصرف آن زیاده روی کرد.