محمود جلالی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان اینکه مهم‌ترین مشکل در ارتباط با معدن بوکسیت در کوه شاهوار شاهرود برهم خوردن اکوسیستم‌های طبیعت است، ابراز داشت: بزرگ‌ترین چالش زیستی پیرامون شاهوار مسئله آلودگی آب‌ها و به هم خوردن جریان‌های آبی و مسیر آبراه‌ها است چراکه هر جا را که نگاه می‌کنیم معدن کاران خاک را در وسعت و عمق زیاد بر هم زدند و با از دست دادن بافت دامنه‌ها آبراهه نیز تخریب شدند.
وی افزود: زمانی بارندگی شدیدی در شاهوار اتفاق افتد میزان فرسایش خاک بسیار زیاد خواهد بود که درنهایت سیل ویرانگری برای شاهرود و فاجعهای بزرگ را در روستای تاش ایجاد می‌کند و از سوی دیگر بوکسیت موارد معدنی و فلزات سنگین به همراه دارد چراکه بافت کوه برهم‌خورده و سنگ‌های عریان در اثر حرکت آب مواد سمی را وارد آب می‌کند.
خرس قهوه ای از شاهوار زیستگاه خود رانده شد
این فعال زیست محیطی به پرسش مبنی بر تأثیر معدن بر حیات‌وحش منطقه شاهوار پاسخ داد: این منطقه یکی از زیستگاه‌های اصلی خرس قهوه‌ای به شمار می‌رود که آثار به‌جای مانده نشان می‌دهد خرس احتمالاً از این محل رفته و تنها می‌توان قوچ و میش در ارتفاعات به‌واسطه دوربین شکاری دید ولی چیزی که عیان است زیستگاه و رویشگاه باید حفظ شود.
جلالی با تاکید بر اینکه زیستگاه شاهوار به‌هم‌خورده است و احتمال کوچ تمام حیات‌وحش منطقه وجود دارد، ادامه داد: اگر از زیستگاه صیانت و ۱۰ سال منطقه را حفاظت کنیم احتمال برگشت آن‌ها وجود دارد، ولی وقتی ترکیب زمین به هم خورد نمی‌توان کاری انجام داد، آیا اگر روی آسفالت بذر گندم بپاشیم سبز خواهد شد؟
وی با ابراز تاسف از اینکه مشکلات زیستی بسیاری برای منطقه ایجادشده است، افزود: عدم تعادل زیستی در منطقه آسیب‌های زیادی را در بردارد و باید پرسید چرا برخوردی با آن نمی‌شود اکثر چشمه‌ها از بین رفتند و متأسفانه در این تخریب‌ها مسئولان تنها سکوت اختیار کردند.
نقض قانون توسط پیمانکاران معدن بوکسیت
رئیس اسبق محیط‌زیست شاهرود در پاسخ به دیگر پرسش خبرنگار مهر مبنی بر اینکه اگر الآن جلوی پیش روی معدن گرفته شود چند سال طول می‌کشد تا نزدیک به آن حالت قبلی خود برسد؟، ابراز داشت: متأسفانه به نحوی تعادل زمین برهم‌خورده که در برخی قسمت‌ها امکان جبران به‌هیچ‌وجه وجود ندارد، زمانی معدن بهره‌برداری می‌شود قبل از شروع کار تعهد گرفته می‌شود که تا پایان بهره‌برداری طبیعت را به وضع قبلی بازگردانند و یا خسارت پرداخت کنند که متأسفانه نقض قانون به شکل آشکاری به چشم می‌خورد.
جلالی ادامه داد: پیمانکاران باید راه‌های فرعی ایجادشده را مسدود و با درختکاری شیب‌های ایجادشده را کم کنند و اقداماتی صورت دهند که سیلاب ایجاد نشود، این حالت لجام‌گسیخته موقع بهره‌برداری معدن شاهوار درست مانند فردی است که می‌خواهد یک‌چیزی را بردارد و دقت نمی‌کند و تنها با تخریب کار خود را پیش می‌راند.
وی افزود: متأسفانه قوانین معدن داری را نه‌تنها پیمانکاران بلکه مسئولان نیز رعایت نکردند، جاده عریض نشان می‌دهد این رگه‌های بوکسیت تا آن‌سوی شاهوار نیز ادامه دارد و از هزینه‌های انجام‌شده چنین به نظر می‌رسد بهره‌برداری برای کل منطقه شاهوار صورت گرفته باشد، اساس کار نشان می‌دهد که پیمانکاران مکان‌های بیشتری را مدنظر قرار داده‌اند.
شاهوار به گوشت چرخ شده با استخوان تبدیل شده است
این پیشکسوت حوزه منابع طبیعی شاهرود بابیان اینکه بافت طبیعت شاهوار کاملاً به‌هم‌خورده است، ابراز داشت: جاده عریض و پهن و میزان جاده کشی به‌سوی قله نشان می‌دهد که در ارتباط با معدن بوکسیت بحث برداشت یک نقطه مطرح نیست کل شاهوار مدنظر معدن کاران است و ازآنجایی‌که این معدن روبازی محسوب می‌شود لذا همین موضوع حجم تخریب‌ها را گسترده‌تر می‌کند.
جلالی بابیان اینکه طبیعت بکر منطقه در ابتدا به‌صورت تنها پاکوبی برای عبور کوهنوردان بود اکنون به گوشت چرخ شده بااستخوان مبدل شده، تصریح کرد: راه دسترسی برای اکتشاف و بهره‌برداری از معدن به‌قدری وسیع است که با این میزان خاک جابه‌جاشده صد درصد پوشش گیاهی منطقه از بین رفت که نشان می‌دهد قانون در اینجا به‌درستی رعایت نمی‌شود.
وی ضمن بیان اینکه در قبال معدن شاهوار موظف به حفظ زیستگاه یا رویشگاه هستیم چراکه تا زمانی زمین را داشته باشیم می‌توانیم بذری بکاریم و هنگامی‌که تعادل طبیعت را بر هم زده و از حالت طبیعی خارج کردیم هیچ کاری نمی‌توان انجام داد، افزود: باید گفت کسی با تولید و اشتغال مخالف نیست ولی این قضیه با ابعاد تخریب وسیع متأسفانه دقت کمی درباره آن صورت گرفته و ادارات مربوط توجه لازم را نداشتند.
شاهوار میخ محکم برای دو استان گلستان و سمنان
رئیس اسبق محیط‌زیست شاهرود بابیان اینکه ۴۰سال است که از معدن قشلاق و طرزه بهره‌برداری می‌شود ولی طبیعت آن یک‌هزارم شاهوار دست‌نخورده است، ابراز داشت: معدن شاهوار روکار است و به شکل عجیبی پیمانکاران دامنه را از بالا تا پایین می‌تراشند تا موادی را از آن به دست آورند حال باید پرسید در مقابل سیل احتمالی خاک منطقه چه مقاومتی خواهد داشت و چطور می‌تواند آب را درون خودش نگه دارد؟ شاهوار یعنی میخ محکم برای استان گلستان و سمنان که همه آب‌های این دو منطقه عمدتاً از شاهوار تأمین می‌شود.
جلالی در ادامه تصریح کرد: فعالیت معدن اکنون در حوزه آبریز سمنان صورت می‌گیرد اما تخریب‌ها استان گلستان را نیز دچار چالش و بحران خواهد کرد دامنه شاهوار و تغییرات اقلیمی تا کیلومترها دورتر را تحت تأثیر قرار خواهد داد اگر شاهوار بارندگی باشد باغات آفت کمتری را به خود می‌گیرند از حدود گردنه خوش ییلاق تا دامغان این تأثیرات وجود خواهد داشت.
وی ضمن بیان اینکه با این روند لجام‌گسیخته تخریب، احتمال حذف شاهوار از روی نقشه‌های جهانی وجود خواهد داشت و باید به شکل منطقی و علمی با آن برخورد کرد، افزود: سازمان محیط‌زیست بر اساس اینکه منطقه حفاظت‌شده نیست به این قسمت ورود جدی نداشته است که باید گفت آلودگی آب‌وخاک و آلودگی صوتی ناشی از انفجارها به هم خوردن ظاهر طبیعت و بافت خاک را به دنبال دارد، شرکت آب منطقه‌ای که حافظ آب‌ها و منابع زیرزمینی هستند احساس مسئولیت نمی‌کنند، در جلساتی تلاش شد تا این موضوع را با مسئولان در میان قرار دهیم اما متأسفانه همراهی لازم صورت نگرفت.
آسیب های زیستی شاهوار باید کنترل شود
این فعال زیست‌محیطی شاهرود ضمن بیان اینکه با قوانینی که وجود دارد می‌توان آسیب‌ها را کنترل کرد، ابراز داشت: کسی مخالف بهره‌برداری، اشتغال و تولید نیست، اما بحث توسعه پایدار در اینجا مطرح است که به چه قیمتی کوه شاهوار از گردنه خوش ییلاق تا علی‌آباد گرگان و از سوی دیگر تا مجن و شاهرود و دشت بسطام را تحت شعاع قرار می‌دهیم؟
جلالی ادامه داد: همه آب‌های زیرزمینی این منطقه و همچنین منطقه گرگان عمدتاً از این کوه منشأ می‌گیرد، شاید بیش از یک‌میلیون نفر جمعیت پیرامون کوه زندگی می‌کنند، شاهوار میراث ملی محسوب می‌شود که قرن‌ها بلکه میلیون‌ها سال بوده و باید باشد، ولی الآن در این وضعیت تنها مانند ظروف یک‌بارمصرف مشاهده می‌کنیم یعنی این کوه مرکز تولید آب و کنترل آب‌وهوا و تنظیم‌کننده مسائل اقلیمی منطقه به شمار می‌رود را به دست خود برای به دست آوردن چیزی که زودگذر است، نابود می‌کنیم.
وی بابیان اینکه جاده‌سازی صورت گرفته بیش از ۲۰کیلومتر را نشان می‌دهد، افزود: متأسفانه در طول مسیر معدن تعداد بسیار زیادی درختان ارس را از بین برده یا زیر آوارها مدفون کرده است، تولید و اشتغال بسیار خوب است ولی باید حساب کنیم میزان داشته‌ها و آنچه حاصل می‌شود چه قیمتی خواهد داشت؟ قطعاً ادامه کار در آینده نه‌چندان دور جمعیت منطقه گرگان و شاهرود را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
مسئولان چاره ای تدبیر کنند
رئیس اسبق محیط‌زیست شاهرود بابیان اینکه درباره ریز گردهای خوزستان بعد از اتمام کاردارند به این موضوع فکر می‌کنند که چه انجام دهند و باید از همین حالا فکری برای شاهوار کرد که چه کنیم تا به این نقطه نرسیم، ابراز داشت: فردا سیل عظیمی ممکن است کل تاش و زمین‌های زراعی اطراف آن را زیرآب ببرد.
جلالی تأکید کرد: اینکه تا کنون چه مقدار فلزات وارد آب‌های منطقه شده‌اند و پوشش گیاهی از بین رفته‌اند مسئله‌ای است که به این سادگی برگشت‌پذیر نخواهد بود لذا باید برای این حجم خاکی که جابه‌جا شد و طبیعتی که در شرف نابودی است، چاره‌ای تدبیر کرد.