به گزارش خبرنگار مهر، هیات مدیره انجمن صنفی کارگری کارگردانان مستند و هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایی تهیه کنندگان مستند روز سه شنبه ۳۰ خرداد ماه با محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی دیدار کردند.
در این دیدار محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی با فعالان و کارگردانان عرصه مستند همچون محمد تهامی نژاد، مرتضی رزاق کریمی، رامین حیدری فاروقی، رایا نصیری، سام کلانتری، محمدحسین حقگو، سعید رشتیان، سعید نبی، آرش رییسیان و پژمان مظاهری پور گفتگو کرد. در این دیدار سیدمهدی طباطبایی مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی نیز حضور داشت.
در ابتدای این دیدار مرتضی رزاق کریمی تهیه کننده سینمای مستند بر اهمیت تشکل ها و اصناف در ایجاد نظم و ترتیب برای حرفه های سینمایی تاکید کرد.
سپس محمد تهامی نژاد کارگردان عرصه مستند صحبت خود را با تبریک برای پیروزی انتخابات ریاست جمهوری۱۳۹۶ آغاز و تاکید کرد: مهمترین نکته ای که هر ۲ انجمن بر آن اتفاق نظر دارند بحث صنفی بودن و صنف شدن حرفه مستندسازی است. اکنون ۲ انجمن کارفرمایی و کارگری در پی مطالبات خود به صورت مشترک حاضر شده اند که این نشانه وحدت رویه ۲ انجمن است که در گام اول برای حفظ امنیت شغلی و حراست صنفی نزد مقام سینمایی کشور آمدیم. ما بر این باوریم که تولیدکنندگان ارزش در جامعه یا کارگر هستند و یا کارفرما و کارگری فرهنگی برای ما افتخار است. ما امیدوار هستیم در نظم تازه ای که قوانین کار برای ما تعیین می کند با یاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اهداف حرفه ای و هنری و معیشتی دست اندرکاران سینمای مستند ایران یاری برسانیم.
ثبت انجمن صنفی کارگردانان مستندساز در وزارت کار نه تنها از احترام مستندسازان کم نمی کند بلکه جنبه های صنفی کار آنان را قانونمند می سازدوی افزود: در اینجا تاکید می کنیم که ثبت انجمن صنفی کارگردانان مستندساز در وزارت کار نه تنها از احترام مستندسازان کم نمی کند بلکه جنبه های صنفی کار آنان را قانونمند می سازد. ما مجوزهای تولید اثر خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می گیریم بنابراین بر خلاف هر برداشتی ما زیر مجموعه وزارت کار نیستیم، هرچند منضبط به قوانین کار هستیم. از سوی دیگر پیوند مستندسازان با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حیاتی است. ما امیدواریم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت کار در پیمان های دست جمعی امکان واقعی شدن اصناف را فراهم آورند.
تهامی نژاد در ادامه با اشاره به نیاز جامعه مستند به داشتن دفترچه سیاست های سینمای مستند و ایجاد صندوق حمایت از تولید فیلم مستند از حیدریان خواست تا جشنواره «سینماحقیقت» به بازار رقابتی برای راهیابی سینمای مستند به بازار های جهانی تبدیل شود.
چند راهکار برای رفع مشکلات سینمای مستند
وی بر تعیین حد مشخصی از سرمایه گذاری دولتی برای سینمای مستند تاکید کرد و از رییس سازمان سینمایی خواست تا اجازه بدهد بخش خصوصی در سینمای مستند تنفس کند.
این مستندساز تاکید کرد: کمبود بودجه عوارضی را بر سینمای مستند ما تحمیل کرده است که برای رفع آن باید تلاش کرد. باید حرفه تهیه کنندگی و کارگردانی مستند مستقل شود و متقاضیان تولید مستند از اصناف باشند. همچنین تاکید بر اجرایی شدن دستور العمل خرید رایت فیلمخانه ای آثار مستند موجب کمک به تولید آثار مستند و داشتن بازار می شود.
تهامی نژاد در پایان خواست اکران فیلم های مستند در بدنه سینمایی کشور در دستور کار سازمان سینمایی قرار بگیرد.
در ادامه رامین حیدری فاروقی رییس هیات مدیره انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند بر بحث صنف و سابقه فرهنگ صنفی و ارزش آن تاکید کرد و گفت: صنف در فرهنگ ما محل ارتباطات امور فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و از اهمیت خاصی برخوردار است. به عنوان مثال مفهومی به عنوان امور شهروندی در قالب اصناف تعریف می شود و صنف تصویری از آینده می دهد به همین دلیل در پی آن هستیم که سمیناری با عنوان «فرهنگ، صنف، امور شهروندی» برگزار کنیم. کدام مستندسازی است که نخواهد تهیه کننده حرفه ای داشته باشد و نخواهد محل عرضه فیلمش بازار مستند باشد؟ تهیه کننده هم باید حرفه ای و واقعی باشد از همین رو باید در پی آن باشیم که اکران موفق مستند اجرایی شود. به هر حال ما می خواهیم در عرضه مستند کار کنیم و نتیجه بگیریم. دولت در عرصه مستند به سقف ظرفیت ممکن نزدیک شده است اما این اندازه برای ظرفیت های سینمای مستند ایران کافی نیست.
سپس پژمان مظاهری پور از کارگردانان عرصه مستند درباره معیشت از راه مستندسازی صحبت کرد. او از به وجود آمدن قشری خبر داد که تنها از راه مستند زندگی و معیشت خود را می گذرانند و چون ظرفیت های موجود تولید برای معیشت این قشر محدود است باید روی درآمد مستندساز ناشی از پخش فیلم مستند حساب کرد.
ما در سینمای مستند نیاز به سبدهای حمایتی برای پخش آثار مستند داریم همانطور که این امتیاز برای فیلم های داستانی وجود داردوی گفت: باید در نظر داشت که اکنون پخش مستند حرفه ای نیست و این سینما پخش کننده ندارد. ما در سینمای مستند نیاز به سبدهای حمایتی برای پخش آثار مستند داریم همانطور که این امتیاز برای فیلم های داستانی وجود دارد. سینمای مستند مخاطب خاص خودش را دارد بنابراین مخاطب هر فیلمی باید شناخته و فیلم در فضای مخاطبش پخش شود. در غیر این صورت نه تنها پخش به درآمد فیلم کمک نمی کند بلکه باعث نابود شدن فیلم می شود. برای این کار نیاز به طراحی اتاق های فکر است.
مظاهری پور بیان کرد: نکته مهم دیگر جداسازی افراد غیرحرفه ای از حرفه ای در سینمای مستند است. صنف فرد غیرحرفه ای را از فرد حرفه ای جدا می کند. عده ای حرفه مستندسازی دارند و عده ای فقط سینمای مستند را دوست دارند. برای رسیدن به نظم و درگیر شدن با سینمای مستند حرفه ای باید بین افراد حرفه ای و افرادی که مستند برایشان معیشت نیست، تفکیک صورت پذیرد. باید افراد درجه بندی شوند و متناسب با سابقه کار امتیاز بگیرند.
پس از صحبت های پژمان مظاهری پور، سعید رشتیان سخنگوی هیات مدیره انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند اظهار کرد: باید توجه داشته باشیم که فیلم های بلند مستند در جشنواره فیلم فجر از فیلم های داستانی سبقت گرفته و حجم تولید هم بالا رفته است. ما با یک تولید بزرگ در سینمای مستند طرف هستیم به همین دلیل تفکیک حرفه ای از غیر حرفه ای مهم است، همانطور که در سینمای داستانی هر کسی نمی تواند تهیه و کارگردانی کند در این سینما هم نباید بگذاریم که هر کسی بیاید و کار حرفه ای انجام بدهد زیرا باید اصول رعایت شود.
باید توجه داشته باشیم که فیلم های بلند مستند در جشنواره فیلم فجر از فیلم های داستانی سبقت گرفته و حجم تولید هم بالا رفته است. بنابراین ما با یک تولید بزرگ در سینمای مستند طرف هستیموی افزود: سینمای مستند برای ما تنها به این معنی نیست که یک عده ای در یک گوشه ای کار فرهنگی می کنند. باید پذیرفت که عده زیادی در هنر-صنعت سینمای مستند مشغول به فعالیت هستند. گسترش سینمای مستند با گسترش بازار مستند مفهوم پیدا می کند. تجربه قوام یافته و حرفه ای برای پخش در سینمای مستند وجود ندارد. اکنون مستندسازان با تولید می خواهند معیشت خود را بگذرانند که دیگر امکان پذیر نیست. ما بسیاری از مستندسازهای خوب را ندیدیم و این پسندیده نیست.
در ادامه سام کلانتری دیگر مستندساز کشورمان عنوان کرد: بحث ما اکران فیلم های مستند است. این را هم باید بگویم تلویزیون خانه اول مستند بوده است ولی امروزه در دنیا مستندها اکران می شوند. همچنین اکنون فیلم های مستند در عرصه بین المللی در جشنواره های مهم جهان رقابت می کنند و از فیلم های داستانی پیشی می گیرند. باید در نظر بگیریم که ظرفیت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برای تولید محدود است بنابراین بهتر است برای انتخاب مستندسازان برای کار حرفه ای ضوابطی وضع شود. به طور کلی یکی از معضل های این جریان «هنر و تجربه» است. البته «هنر و تجربه» در ذاتش خوب و موثر است اما مدلی که طراحی شد و مدلی که دارد ادامه می دهد در حوزه مستند بد و ضعیف است زیرا مبلغ فروش فیلم های مستند در «هنر و تجربه» پایین است و همین میزان پایین فروش تبدیل به معیار می شود که فیلم مستند فروش ندارد غافل از آنکه پخش و فضای نامناسب موجب این اتفاق می شود.
سپس محمدحسین حقگو از کارگردانان عرصه مستند اظهار کرد: خرید رایت فیلم های مستند کمک حال است زیرا در اکران فیلم مستند نمی توان مسقیم به سراغ اکران رفت. به طور کلی ایجاد فضا و زمان ثابت و مناسب می تواند موثر باشد. ضمن اینکه داشتن جدول سالانه هم به اکران و پخش مستند کمک می کند زیرا اقتصاد کشور ضعیف است و همین ضعف تاثیر مستقیم بر اقتصاد مستند دارد. پروژه های بزرگ ملی و صنعتی به خاطر نداشتن اعتبار مستندسازی نمی شوند و در اینجا ما یک بازار تولید را از دست می دهیم. فضای اکران فیلم هم محدود است و تعداد سینما ها کفاف پخش تمام فیلم ها را نمی دهد. ما تعداد محدودی سینما برای اکران داریم و با آمدن «هنر و تجربه» این فضا برای مستند محدودتر هم می شود. «هنر و تجربه» رفتار درستی با فیلم های مستند ندارد بنابراین یک پایگاه ثابت به ما بدهید که بتوانیم در آنجا به صورت متمرکز فیلم مستند نشان بدهیم.
سعید نبی از دیگر حاضران این دیدار در ادامه گفت: پیشنهاد می کنم شورایی تشکیل شود که آسیب شناسی دقیقی از سینمای مستند ارایه دهد زیرا حرفه ای شدن در نظام سینمای مستند دچار تحول شده است. در بحث بودجه نیز نمی توان گفت که چند درصد به بودجه سینمای مستند اضافه شود زیرا بودجه ها به صورت تخصصی دیده نشده است. به همین منظور در سند مرکز گسترش باید نگاه حرفه ای حاکم شود. این را هم باید در نظر داشته باشیم تا یک فیلم تهیه حرفه ای نداشته باشد امکان فروش و اکران به وجود نمی آید. توجه داشته باشیم که فیلمی که با بیست یا سی میلیون تومان تولید می شود چگونه می تواند مخاطب جذب کند؟ تجربه ما در سینمای مستند به حدی رسیده است که بتوانیم مخاطب را به سینما بکشیم.
پس از صحبت های سعید نبی، سیدمهدی طباطبایی نژاد مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی توضیح داد: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در حوزه اکران همه موارد را به نحوی تجربه کرده است به همین علت می توانم بگویم ما از سینمای مستند و اکران آن، پولی در نمی آوریم. برای تولید یک مستند بلند مناسب اکران باید حدود دویست میلیون تومان هزینه کنیم اما ما این بودجه را نداریم. در دنیا وقتی فیلم تولید می شود شما می توانید آن را به چندین شبکه تلویزیونی بفروشید، اما در ایران اگر تلویزیون فیلم را بخرد در عمل آن را برای تمام شبکه هایش خریده است.
برای تولید یک مستند بلند مناسب اکران باید حدود دویست میلیون تومان هزینه کنیم اما ما این درآمد را نداریموی با اشاره به اینکه تلاش آنها در مرکز گسترش بر این است که آثار قابل اکران تولید کنند، عنوان کرد: ما در مرکز این قاعده را گذاشته ایم که هر فیلمی تولید شد قابل اکران باشد، یا قابلیت عرضه در نمایش خانگی را داشته باشد و یا امکان عرضه در جشنواره های جهانی را داشته باشد تا ما بتوانیم تصویری از سرزمینمان ایران را به جهان عرضه کنیم.
طباطبایی نژاد اشاره کرد: یکی از مسایلی که باید به آن اشاره شود چیدمان غلط فیلم در «هنر و تجربه» است. از مجموعه مستندهایی که برای نمایش در «هنر و تجربه» انتخاب شده بیش از ۵۰ درصدش اشتباه است. ما با این کار مخاطب را از فیلم مستند گریزان کرده ایم.
سپس محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی اظهار کرد: بیاییم با برگزاری نشست های تخصصی آسیب شناسی سینمای مستند را در کارگروهی تخصصی به انجام برسانیم و در این تیم از تجربیات مدیریتی هم استفاده کنیم و ما موضوع های اصلی سینمای مستند را که ثبت هم شده در اختیارتان قرار می دهیم.
وی با تاکید بر اینکه داشتن نظام درجه بندی در سینمای مستند کار درستی است، عنوان کرد: این حرف درستی است هرچند کمی سخت هست اما خوب است که کارگردان ها درجه بندی بشوند. این خودش عامل انگیزه برای ارتقای سطح سینمای مستند است. به هرحال یک نظام ارزیابی توانایی دوستان و شرکت ها و تهیه کنندگان و کارگردان ها می تواند در اعتلای کیفیت مستند موثر باشد. در این میان اگر بازار سینمای مستند را بین المللی ببینیم موفق خواهیم شد. پس شرط اساسی برای داشتن یک سینمای مستند متکی به خود، یافتن بازار بین المللی و کثرت مخاطب است. برای رسیدن به آنجا سازمان سینمایی در خدمت سینمای مستند است و از تمام امکانات مان استفاده می کنیم. بنابراین ما تمام امکانات مستندسازی را در اختیار شما قرار می دهیم. پس در اتاق فکر هایی که تشکیل می دهید برنامه ریزی کنید که برای این امکانات چه کار می خواهید انجام بدهید. به جشنواره ها هم به عنوان بازار نگاه کنیم. هر نتیجه ای که تیم کاری شما ارایه بدهد ما همراهی خواهیم کرد. سود در تولید هیچ نتیجه ای ندارد و به دنبال سود در پخش باشید. همچنین با ارایه وام بانکی برای سینمای مستند موافقیم و در این باره برای دریافت اعتبار از بانک ها برای تولید فیلم مستند همراه مستندسازان خواهیم بود.
در پایان نمایندگان ۲ صنف بر حضور بخش مستند درجشنواره فجر تاکید کرده و خواستند که این بخش با قوت و پر رنگ تر از سال های گذشته در متن جشنواره فجر دیده شود.
حیدریان در پاسخ به این خواسته اظهار کرد: کارگروهی درباره فجر مشغول به کار و جشنواره در حال بازنگری است که موضوع مستند در آن قابل گفتگو است و تصمیم نهایی هنوز گرفته نشده است. در این باره جشنواره ملی فجر، «سینماحقیقت» و جشنواره جهانی فجر مدنظرتان باشد.