خبرگزاری مهر - گروه استانها: آتش زدن کاه و کلش به‌رسم نامیمونی در مزارع شمال ازجمله مازندران تبدیل‌شده و هرازگاهی این اقدام سبب بروز آتش‌سوزی در جنگل‌های خزری می‌شود.
دیروز جنگل‌های قائم‌شهر در آتش سوخت و روزی نیز جنگل‌های دیگر. سال‌هاست که بسیاری از کشاورزان، به سنت نیاکان خود، پس‌ازآن که محصول گندم، برنج و جو خود را برداشت می‌کند، ساقه‌های باقیمانده گیاهان را آتش می‌زنند و به اندیشه خود، زمین را با هزینه‌ای ناچیز و زمانی کوتاه برای کشت بعدی آماده می‌کنند.
ساقه‌های خشکیده به جرقه‌ای شعله‌ور می‌شوند و دودی سیاه‌رنگ و غلیظ به هوا برمی‌خیزد و نفس مزارع و جنگل‌های اطراف می‌گیرد و هزاران موجود ریز مفید برای چرخه حیات خاک می‌میرند و صد افسوس که از پس این‌همه رنج و درد، خاک نیز حاصلخیز نمی‌گردد و گاه لحظه‌ای غفلت، شعله بر جان خرمن همسایه می‌افکند و نتیجه‌ای جز خاکستر اندوه نخواهد داشت.
آتش زدن مزارع شاید در کوتاه‌مدت، موجب حاصلخیزی خاک گردد اما در درازمدت، موجب کاهش محصول خواهد شد؛ برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که سوزاندن خاک در کنار مزایایی همچون کنترل علف هرز و آفات که با روش‌های دیگری نیز قابل جلوگیری است، دارای معایبی همچون فرسایش خاک، گرم شدن اکوسیستم مزرعه، کاهش ماده آلی خاک و میکروارگانیسم‌ها و درنتیجه کاهش حاصلخیزی خاک و همچنین، اثرات جبران‌ناپذیری بر محیط‌زیست و تنوع زیستی دارد.
آتش زدن بقایای کشاورزی از مشکلاتی است که در سالهای اخیر اراضی کشاورزی را با مشکلات مختلف روبرو کرده است، برخی از کشاورزان بر این اعتقادند که با آتش زدن کاه و کلش گندم و جو، آفات و علف‌های هرز را کنترل کرده و به‌نوعی در پاک شدن سریع زمین از بقایای گیاه قبلی و آسان شدن عملیات شخم برای محصول بعدی کمک کرده‌اند درحالی‌که با این کار بسیاری از مواد مغذی خاک را از بین می‌برند.
علاوه بر از بین بردن مواد مغذی خاک به‌وسیله آتش زدن کاه و کلش، برافروختن آتش موجب وارد شدن صدمه به محصولات مزارع هم‌جوار شده و در افزایش آلودگی زیست‌محیطی تأثیرگذار است.
علاوه بر از بین بردن مواد مغذی خاک به‌وسیله آتش زدن کاه و کلش، برافروختن آتش موجب وارد شدن صدمه به محصولات مزارع هم‌جوار شده و در افزایش آلودگی زیست‌محیطی تأثیرگذار است
مدیر جهاد کشاورزی بهشهر با هشدار به کشاورزان در این راستا و عدم آتش زدن بقایای کشاورزی گفت: آتش زدن کاه و کلش علاوه بر ایجاد چهره نازیبا در طبیعت، باعث بروز مشکلات زیست‌محیطی زیادی برای مردم و اکوسیستم منطقه شده و با توجه به مونوکسید کربن و دی‌اکسید کربنی که از این طریق آزاد می‌شود علاوه بر عارضه زیست‌محیطی برای سلامت فرد هم ضرر دارد.
خلیل حقیقی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در بهشهر افزود: از دیگر مشکلاتی که با آتش زدن کاه و کلش مزارع ایجاد می‌شود از بین بردن موجودات و حشرات داخل خاک همچون کرم خاکی و... است و همچنین این آتش‌سوزی‌ها با از بین بردن میکروارگانیسم‌ها که همان قارچ‌ها و باکتری‌های مفید درون خاک هستند، حاصلخیزی خاک را کاهش دادو باعث از بین رفتن آن می‌شوند.
وی بابیان اینکه عدم برگشت کاه و کلش به زمین موجب عدم حاصلخیزی خاک می‌شود، یادآور شد: اگر این کاه و کلش در زمین باقیمانده و یا به زمین برگشت داده شود با توجه به مواد غذایی که در درون خود دارد موجب حاصلخیزی زمین، بهبود بخشی خاک و کاهش استفاده از کودشیمیایی می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی بهشهر همچنین آتش زدن بقایای کشاورزی را عاملی مهم در فرسایش خاک دانست و خاطرنشان کرد: در مناطق شیب‌دار کوهستانی و راضی میان‌بند و حتی در مناطق دشت با بارش باران بسیاری از خاک‌های سطحی شسته شده و از بین می‌روند درحالی‌که وجود کاه و کلش موجب فرسایش کمتر خاک و نگهداری آن در زمین می‌شود.
حقیقی ادامه داد: باید بدانیم که خاک سرمایه ملی است و برای تولید یک سانتیمتر از خاک، ۷۰۰ سال زمان لازم است که امیدواریم با نگه داشت کاه و کلش در اراضی از فرسایش خاک جلوگیری شود و آتش زدن بقایای کشاورزی علاوه بر صدماتی که بر اراضی وارد می‌کند در برخی اوقات موجب خسارت به اراضی هم‌جوار خود و محصولات آن می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی بهشهر افزود: با برداشت کاه از اراضی بخشی از این کاه به‌عنوان علوفه استفاده می‌شود اما بخشی که به‌عنوان خرده‌های کاه در زمین باقی بماند دارای مواد مغذی فراوان است که به‌واسطه مواد آلی که در درون خود دارد موجب حاصلخیزی اراضی و اصلاح خاک می‌شود و حشرات مفید بیشتری رشد کرده و نیازمندی به کودشیمایی کمتر می‌شود.
حقیقی با اعلام اینکه در سالهای اخیر با توجه به آموزش‌های لازم و اطلاع‌رسانی‌های مختلف کمتر از سالهای گذشته شاهد آتش زدن بقایای کشاورزی در اراضی هستیم، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین توصیه ما در آتش نزدن این بقایای کشاورزی و کاه و کلش و ماندگاری آن در اراضی است.
وی گفت: کشاورزان عزیز می‌توانند کاه و کلش را با ساقه خردکن خردکرده و دوباره به زمین برگردانند و اگر دارای آب مطمئن هستند کشت بدون شخم و شیار (نو کلیج) را انجام دهند که در همین راستا در سال گذشته ۸۰ هکتار از اراضی شهرستان بهشهر با استفاده از همین روش به کشت ذرت، سویا و کنجد اختصاص داد و ضمن تأمین و نگه داشت ماده غذایی در خاک از فرسایش خاک و آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از آتش زدن کاه و کلش جلوگیری شد.
مدیر جهاد کشاورزی بهشهر در پایان با اشاره به مواد قانونی برخورد با متخلفان آتش زدن بقایای کشاورزی افزود: بر اساس قانون متخلفانی که با آتش زدن کاه و کلش از افراد سلب آرامش کرده و یا موجب خسارت شوند به مراجع قضایی معرفی می‌شوند که تاکنون در شهرستان بهشهر از این موارد نداشته‌ایم.
فرزین فرهادی، مدیر جهاد کشاورزی قائم‌شهر در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مضرات آتش زدن کاه و کلش کشاورزی، اظهار داشت: آتش زدن باقیمانده محصولات کشاورزی علاوه بر آلودگی محیط‌زیست، موجب از بین رفتن مواد آلی و میکروارگانیسم‌های مفید خاک شده و درواقع مرگ خاک زنده را به دنبال دارد.
وی تصریح کرد: اگر کاه و کلش کشاورزی در خاک دفن شود بعد از پوسیده شدن و تبدیل به کود سبز، مواد آلی به خاک افزوده‌شده و خاک را ازنظر تغذیه غنی می‌کند.
اگر کاه و کلش کشاورزی در خاک دفن شود بعد از پوسیده شدن و تبدیل به کود سبز، مواد آلی به خاک افزوده‌شده و خاک را ازنظر تغذیه غنی می‌کند
فرهادی به تأثیرات مثبت فیزیکی و شیمیایی دفن کاه و کلش، اشاره کرد و افزود: خاک موجود زنده‌ای است که در هر یک سانتیمتر آن میلیون‌ها میکروارگانیسم وجود دارد که دفن باقیماندههای کشاورزی در آن، تناسب لازم رابین مواد غنی خاک بوجودآورده و با ایجاد خلل و فرج در آن، نفوذ آب را سریع‌تر و موجب تنفس خاک می‌شود.
مدیرجهادکشاورزی‌قائم‌شهر، عجله کشاورزان استان‌های شمالی برای کشت بعدی را یکی از عوامل مهم آتش زدن کاه‌وکلش دانست و عنوان کرد: این فرهنگ بسیار بدی است که متأسفانه در فصل تابستان رایج است، و وزارت جهاد کشاورزی آن را تأیید نمی‌کند و در کلاسهای آموزشی ترویج به کشاورزان توصیه می‌کند باقیماندههای کشاورزی را به خاک برگردانند.
سوزاندن مزارع، پس از برداشت محصول در دسترس و آسان‌ترین روشی است که از گذشته تاکنون کشاورزان آن را انجام می‌دادند، سنتی که به‌اشتباه، همچنان ادامه یافته و منع قانونی نیز مانعی برای آن نشده و تغییر آن نیازمند آگاهی‌رسانی، فرهنگ‌سازی و صرف زمان برای تغییر دیدگاه کشاورزان نسبت به این امر است.
شاید امروز، سوزاندن ضایعات مزارع منفعتی کوتاه‌مدت داشته باشد؛ اما بی‌شک فردا، فرزندان این سرزمین بهای گزافی برای آن پرداخت خواهند کرد.