به گزارش خبرنگار مهر، غلامرضا عباسی، کارشناس ارشد خرده فروشی درباره فعالیت هایپرمارکتها در نظام توزیع ایران یادداشتی به مهر ارسال کرده که متن کامل آن از نظر گرامی تان می گذرد:
جمله حکیمانه و معروف «تشخیص نصف درمان است» را همگان شنیده ایم اما در مقام عمل گاهی اوقات بعد از تشخیص صحیح در درمان دچار خطا می شویم.
موضوعات اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی از این قاعده مستثنی نبوده و تجربیات فراوانی وجود دارد که دولتمردان در کنار مشاوران اقتصادی برجسته، بسیاری از بیماری های اقتصادی کشورمان را به درستی تشخیص دادند ولی به دلایلی یا از درمان آن عاجز مانده و یا متاسفانه در مقام عمل و درمان ریشه ای دچار خطا شده و یا به تزریق مُسَکِن اکتفا نموده اند.
یکی از بیماری های مزمن اقتصاد ایران نظام توزیع کالا و خدمات می باشد. نیک می دانید در صورتیکه نظام توزیع در اقتصاد کلان کشوری دچار عارضه شود، بهترین و با کیفیت ترین محصولات ملی، به درستی بدست مصرف کنندگان نهایی یا بخش سوم اقتصاد نخواهد رسید و در صورت دستیابی رضایت آنها را فراهم نخواهد کرد.
یکی از ارکان نظام توزیع کالا و محصولات، شبکه گسترده خرده فروشی و به اصطلاح فروشگاههای زنجیره ای است. در این مجال لازم است جهت افزایش سطح دانش خرده فروشی خوانندگان محترم توضیح مختصری در خصوص انواع سیستم های فروشگاهی و مدل های خرده فروشی در دنیا ارائه شود تا پس از بررسی نیازهای بخش توزیع اقتصاد کشورمان، پیشنهاداتی کاربردی و عملیاتی تقدیم شود.
انواع سیستم های فروشگاهی
در یک تقسیم بندی کلان می توان سیستم های فروشگاهی را به چهار دسته تقسیم نمود:
۱. فروشگاههای خرده فروشی
۲. فروشگاههای عمده فروشی
۳. فروشگاههای اینترنتی
۴. فروشگاههای ترکیبی
انواع مدل های خرده فروشی فروشگاهی (Type of retailing)
با توجه به وجود اختلاف نظر در تعداد دقیق مدل های پیاده سازی شده فروشگاههای خرده فروشی، با اطمینان می توان گفت در حال حاضر بیش از ۱۵ مدل خرده فروشی فروشگاهی در دنیا شناخته شده و در منابع علمی مدیریت خرده فروشی به عنوان مرجع به آن ارجاع می دهند. جهت جلوگیری از ابهام، کاهش پیچیدگی و سهولت تشخیص مردم در شناسایی انواع خرده فروشی ها، صرفا به ۱۰ نوع پرکاربرد و شناخته شده از انواع خرده فروشی ها اشاره می کنیم:
۱- فروشگاه محلی (Local & Express Store)
۲- فروشگاههای در دسترس (Convenience Store or C-Store)
۳- فروشگاه انحصاری (Exclusive outlets)
۴- خواربار فروشی (Grocery Store)
۵- سوپر مارکت بزرگ (Big Super Market)
۶- فروشگاههای زنجیرهای (Chain Stores)
۷- فروشگاههای قسمتی (Department Stores)
۸- سوپر استور (Super Store)
۹- فروشگاههای تخفیفی (Discount Stores)
۹-۱) فروشگاههای کلوز اوت (Closeout)
۹-۲) فروشگاههای اوت لت (Outlet)
۹-۳) فروشگاههای ورهوس (Warehouse Store)
۱۰- هایپرمارکت (Hyper Market)
هایپرمارکت یا ابربازار، نوعی از فروشگاه ها هستند که ترکیبی از سوپرمارکت و فروشگاه چند قسمتی محسوب می شود. هایپرمارکت ها به نوعی مادر تمامی فروشگاههای خرده فروشی محسوب می شوند. این مراکز خرید، وسعت سطح فروشی معادل ۱۰.۰۰۰ الی ۱۰۰.۰۰۰ مترمربع را دارا میباشد. ناگفته نماند حداقل استاندارد هایپر مارکت ها در ایران ۵۰۰۰ مترمربع میباشد. فاصله مطلوب برای دو هایپرمارکت بستگی به بافت جمعیتی، سطح دسترسی راحت عمومی و گستردگی شهر دارد. این نوع فروشگاهها معمولاً در کنار اتوبانها یا مداخل خروجی شهر و یا ورودی شهر احداث می شود و همه کالاها زیر یک سقف عرضه می شود.
حال با شناخت مختصر از انواع فروشگاهها و مدل های خرده فروشی زنجیره ای، نقطه عطف این یادداشت را باید در پاسخ به این سوالات کلیدی جستجو کنیم که:
الگوی توسعه خرده فروشی های زنجیره ای در کشور ما به عنوان نسخه درمان نظام بیمار توزیع و فروش، کدام مدل و به چه میزان از مدل های خرده فروشی را تجویز می کند؟
آیا نهادهای متولی مدیریت کلان خرده فروشی در کشور، دارای «راهبرد استراتژیک» با رویکرد توسعه فروشگاههای زنجیره ای می باشند؟
متاسفانه در حال حاضر شاهد صدور مجوزهای بدون پشتوانه مطالعات عمیق در خصوص راه اندازی قارچ گونه انواع خرده فروشی های زنجیره ای در کشور هستیم. این پاشنه آشیل همان روایت تشخیص درست و درمان نادرست است.
یکی از مدل های بسیار پرطرفدار و محبوب سرمایه گذاران حوزه خرده فروشی در ایران، خرده فروشی های زنجیره ای از نوع "هایپر مارکت" است. بسیاری از هایپرمارکت های دارای مجوز در ایران صرفا واژه هایپر را در نشان تجاری و تابلوهای سردرب خود به یدک می کشند و متاسفانه در سیستم های داخلی خود به هیچ وجه تابع قوانین و مقررات و استاندارد هایپر مارکت ها در دنیا نیستند. به طور کلی هر کدام از انواع خرده فروشی های ده گانه ی اشاره شده، دارای استانداردهای علمی و مشخص در چارچوب شاخص هایی همچون: وسعت، مکان، دسترسی، تنوع کالا، تجهیزات، قیمت گذاری، منابع انسانی، ساعت فعالیت، خدمات مشتریان، سیستم های فروش و ... می باشند.
به زعم نگارنده با روند پیش رو و استفاده های نادرست از واژه هایپرمارکت و سایر نامگذاری های بدون پشتوانه استانداردسازی و برنامه ریزی در راه اندازی فروشگاههای زنجیره ای طولی، نخواهد کشید شاهد آسیب های جدی سرمایه گذاری در حوزه توسعه بی برنامه خرده فروشی های زنجیره ای خواهیم بود. لذا لازم است جهت جلوگیری از این آسیب ها، کاهش ریسک سرمایه گذاری و مهمتر از همه درمان ریشه ای نظام بیمار توزیع کالا و سیستم های فروشگاهی کشورمان به نکات و پیشنهادات زیر توجه جدی و عملگرا داشته باشیم :
۱. تدوین الگوی توسعه و نقشه راه خرده فروشی های زنجیره ای کشور بر پایه مطالعات صحیح.
۲. تهیه پیش نویس قانون جامع راه اندازی و توسعه فروشگاههای زنجیره ای جهت طرح در نهادهای قانونگذار و تصویب آن.
۳. تقویت بازوهای مشاوره ای متولیان ساماندهی فروشگاههای زنجیره ای در کشور.
۴. حمایت و توسعه مراکز معتبر آموزشی، علمی و تحقیقاتی خرده فروشی در کشور.