به گزارش خبرنگار مهر، رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در نشست تخصصی «تأملی در تحول فکری ایرانیان در عصر مشروطه» که روز گذشته در خانه بیداری اسلامی اصفهان برگزار شد، گفت: به نظر بنده اگر مشروطه سیر عادی خود را طی کرده بود، بیست و هشتم مردادی رخ نمی داد.
۲۸ مرداد؛ آغازگر دوره ای جدید
داوری اردکانی، بیست و هشتم مرداد را پایان دوران تاریخی نهضت های استقلال طلبانه در قرن اخیر دانست و گفت: اهمیت بیست و هشتم مرداد تنها به خاطر وجه ملی آن نیست؛ بلکه این روز آغار دوره تازه ای در جهان است. بیداری دینی جهان بعد از این واقعه تاریخی صورت تازه ای پیدا کرد.
داوری اردکانی در ادامه این نشست بخشی از صحبت های خود را به موضوع آزادی اختصاص داد و با بیان اینکه آزادی تاریخ ندارد، تأکید کرد: تاریخ آزادی، تاریخ انسان است؛ چرا که آزادی در فطرت اوست و انسان یعنی آزادی.
این چهره ماندگار فلسفه کشور، اختلاف علمای مشروطه را در منشأ و وسعت تعریف آزادی ارزیابی کرد و اظهار داشت: علما در مصداق آزادی اختلافی نداشتند. نکته ای که مهم به نظر می آید این است که در لیبرالیسم آزادی اصل است و عدالت در راستای آن تعریف می شود. تا کنون در خصوص تعریف و مفهوم آزادی تحقیق دقیقی صورت نگرفته است.
مفهوم جدید آزادی
رییس فرهنگستان علوم، ضمن اشاره به اینکه آزادی در عصر حاضر مفهوم جدیدی یافته است، اظهار داشت: قبل از قرن هجدهم میلادی در هیچ جا از آزادی نشانی نمی‌بینیم، یونانی ها نیز هرگز از آزادی صحبت نکردند. دموکرات های آتن سقراط را به جرم انکار خدا و انحراف جوانان کشتند. دموکرات های آتن هم به آزادی قائل نبودند.
تلاقی دین و مشروطه
رییس فرهنگستان علوم همچنین اضافه کرد: انسان خلیفه الله است و آزادی در فطرت اوست و انسان یعنی آزادی. آزادی در ذات انسان مخمر است. در دوره جدید بشر ادراک جدید از خودش دارد و انسان انسانی سازنده است.
چهره ماندگار فلسفه کشور با بیان اینکه در دوره مشروطه از آزادی های لیبرالی صحبت به میان می آمد، تأکید کرد: در خصوص این دوره بحث هایی مطرح است؛ مثل اینکه آیا علما شروع کننده مشروطه بودند یا دیگران. اما به هر جهت اگر حمایت دین نبود، بی شک عدالتخانه در ایران شکل نمی گرفت.
به گفته رییس فرهنگستان علوم تلاقی دین با مشروطه امر تاریخی مهم است که نمی توان آن را نادیده گرفت. زمانی که مشروطه آمد علمای بزرگ شیعه و در رأس آنها آخوند خراسانی، میرزای نایینی، آیت الله حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی از آن حمایت کردند و حتی شیخ اسماعیل محلاتی در وجوب مشروطیت مطلب نوشت. شیخ فضل الله نوری نیز در ابتدای امر موافق بود. حتی ماده دوم متمم قانون را پیشنهاد کرد، مجلس و قانون گذاری را قبول کرد و حامی مشروطیت نیز بود، اما می گفت این آزادی مطرح شده شرک است.
رییس فرهنگستان علوم تأکید کرد: علمای نجف و اصفهان البته نه همه آنها، سلیقه شیخ فضل الله نوری را نمی پسندیدند. برای نمونه حاج آقا نورالله، آزادی را به توحید بر می‌گرداند. شیخ اسماعیل محلاتی نیز برای آزادی دو استثنا در احکام کلی شرعی و احکام قضا قائل بود.
داوری اردکانی بر لزوم نیاز به گزارش ایام تاکید و عنوان کرد: باید بدانیم مشروطه با ما چه کرده است، مشروطه چه بوده از کجا آمده و انقلاب ما با مشروطه چه نسبتی دارد.
انقلاب اسلامی گشایشی در تاریخ
این چهره ماندگار فلسفه کشور در ادامه ضمن انتقاد از فقدان تاریخ فکر و فلسفه، خاطر نشان کرد: پیش از این تاریخ فلاسفه یا تاریخ فقها داشتیم، اما تاریخ فلسفه و فقه نداشتیم، اما در دوران جدید به تاریح علم، فلسفه و ادبیات توجه شده است.
داوری با بیان اینکه توسعه یعنی هر چیز باید به جای خودش بنشیند، اظهار داشت: برای توسعه نیازمند عزم هستیم که عزم نیز خودآگاهی می طلبد. باید ببینم از کجا باید حرکت کنیم و چه داریم.
وی در پایان در خصوص تاثیر انقلاب اسلامی بر آینده نیز، خاطر نشان کرد: امام خمینی(ره) هم سیاستمدار، هم فیلسوف و هم عارف بودند و با انقلاب گشایش در تاریخ پیدا شد و با این انقلاب دینی یک تجدید عهد صورت گرفت.