چهارشنبه 24 آبان ماه روز بزرگداشت علامه طباطبایی مؤلف تفسیرالمیزان است ، به همین مناسبت نگاهی به زندگی این مفسر کبیر می اندازیم .

به گزارش خبرگزاری مهر، زندگی علامه طباطبایی را می توان به چهار دوره تقسیم کرد. دوره کودکی و نوجوانی که در تبریز سپری شد.  دوره تحصیل در حوزه علمیه نجف . دوره بازگشت به تبریز و اشتغال به کشاورزی و دوره هجرت به قم و تدریس و تألیف و نشر معرف دینی .

ولادت

علامه طباطبایی در آخرین روز ماه ذیحجه سال 1321 هـجری قمری در شاد آباد تبریز متولد شد و 81 سال عمر پربرکت داشت و در صبح یکشنبه 18 محرم الحرام سال 1402 هـجری قمری سه ساعت به ظهر مانده رحلت کردند.

اجداد علامه طباطبایی از طرف پدر از اولاد حضرت امام حسن مجتبی (ع) و از اولاد ابراهیم بن اسماعیل دیباج هستند، از طرف مادر نیز اولاد حضرت امام حسین (ع) است.

علامه طباطبایی در سن پنج سالگی مادر و در سن نه سالگی پدر را از دست داد و از آنها اولادی جز علامه و برادر کوچکتر از ایشان بنام سید محمد حسن کسی دیگر باقی نمانده بود.

تحصیلات و اساتید

سید محمد حسین به مدت شش سال (1290 تا 1296هـجری شمسی) پس از آموزش قرآن که در روش درسی آن روزها قبل از هر چیز تدریس می شد، آثاری چون گلستان و بوستان را فراگرفت.

علاوه بر آموختن ادبیات، زیر نظر میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی پرداخت.

چون تحصیلات ابتدایی نتوانست به ذوق سرشار و علاقه وافر ایشان پاسخ گوید، از این جهت به مدرسه طالبیه تبریز وارد شد و به فراگیری ادبیات عرب و علوم نقلی و فقه و اصول پرداخت و از سال 1297 تا 1304 هـجری شمسی مشغول فراگیری دانشهای مختلف اسلامی شد .

علامه طباطبایی بعد از تحصیل در مدرسه طالبیه تبریز همراه برادر به نجف اشرف مشرف و ده سال تمام در نجف اشرف به تحصیل علوم دینی و کمالات اخلاقی و معنوی مشغول می شوند.

علامه طباطبایی علوم ریاضی را در نجف اشرف نزد آقا سید ابوالقاسم خوانساری که از ریاضی دانان مشهور آن زمان بود فراگرفت.

ایشان دروس فقه و اصول را نزد استادان برجسته ای چون مرحوم آیت الله نائینی(ره) و مرحوم آیت الله اصفهانی(ره) خواندند و مدت درسهای فقه و اصول ایشان مجموعاً ده سال بود.

دوره کودکی و نوجوانی

وی از سادات طباطبایی آذربایجان است. در سال ۱2۸۱ در تبریز متولد شد. در پنج سالگی مادر و در نه سالگی پدر خود را از دست داد. وصی پدر او و تنها برادرش علامه الهی را برای تحصیل به مکتب فرستاد. تحصیلات ابتدایی شامل قرآن و کتب ادبیات فارسی را از ۱۲۹۰ تا ۱۲۹۶ فراگرفت و سپس از سال ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۴ به تحصیل علوم دینی پرداخت و به تعبیر خود «دروس متن در غیر فلسفه و عرفان» را به پایان رساند.

خود درباره دوران تحصیل نوشته است:« در اوایل تحصیل که به صرف و نحو اشتغال داشتم، علاقه زیادی به ادامه تحصیل نداشتم و از این رو هر چه می خواندم نمی‌فهمیدم و چهار سال به همین نحو گذراندم. پس از آن یک باره عنایت خدایی دامن گیرم شده عوضم کرد و در خود یک نوع شیفتگی و بیتابی نسبت به تحصیل کمال، حس نمودم. به طوری که از همان روز تا پایان ایام تحصیل که تقریبا هفده سال طول کشید، هرگز نسبت به تعلیم و تفکر درک خستگی و دلسردی نکردم و زشت و زیبای جهان را فراموش نموده و تلخ و شیرین حوادث در برابر می پنداشتم . بساط معاشرت غیر اهل علم را به کلی برچیدم. در خورد و خواب و لوازم دیگر زندگی، به حداقل ضروری قناعت نموده باقی را به مطالعه می پرداختم. بسیار می شد به ویژه در بهار و تابستان که شب را تا طلوع آفتاب با مطالعه می گذرانیدم و همیشه درس فردا را شب پیش مطالعه می کردم و اگر اشکالی پیش می آمد با هر خودکشی بود حل می نمودم و وقتی که به درس حضور می یافتم از آنچه استاد می گفت قبلا روشن بودم و هرگز اشکال و اشتباه درس را پیش استاد نبردم. »

دوره بازگشت به تبریز و کشاورزی

علامه طباطبایی بعد از مدتی اقامت در تبریز تصمیم می گیرد تا به قم عزیمت نماید و بالاخره این تصمیم خود را در سال 1325هـجری شمسی عملی می کند. فرزند علامه طباطبایی در این مورد می گوید: « همزمان با آغاز سال 1325وارد شهر قم شدیم... در ابتدا به منزل یکی از بستگان که ساکن قم و مشغول تحصیل علوم دینی بود وارد شدیم، ولی به زودی در کوچه یخچال قاضی در منزل یکی از روحانیان اتاق دو قسمتی، که با نصب پرده قابل تفکیک بود اجاره کردیم، این دو اتاق قریب بیست متر مربع بود. طبقه زیر این اطاقها انبار آب شرب منزل بود که در صورت لزوم بایستی از درب آن به داخل خم شده و ظرف آب شرب را پر کنیم. چون خانه فاقد آشپزخانه بود پخت و پز هم در داخل اطاق انجام می گرفت - در حالی که مادر ما به دو مطبخ (آشپزخانه) 24 متر مربعی و 35 متر مربعی عادت کرده بود که در میهمانیهای بزرگ از آنها به راحتی استفاده می کرد ـ پدر ما در شهر قم چند آشنای انگشت شمار داشت که یکی از آنها مرحوم آیت الله حجت بود. اولین رفت و آمد مرحوم علامه به منزل آقای حجت بود و کم کم با اطرافیان ایشان دوستی برقرار و رفت و آمد آغاز شد.

علامه طباطبایی در ابتدای ورود به قم به قاضی معروف بودند، چون از سلسه سادات طباطبایی هم بودند، خود ترجیح دادند، که به طباطبایی معروف شوند. وی عمامه‌ای بسیار کوچک از کرباس آبی رنگ و دگمه‌های باز قبا و بدون جوراب با لباس کمتر از معمول، در کوچه‌های قم تردد داشت و در ضمن خانه بسیار محقر و ساده ‌ای داشت. »

اساتید
عرفان: علامه قاضی، ایشان مهمترین استاد علامه و موثرترین شخص در تربیت روحی علامه بوده اند.

فلسفه: سید حسین بادکوبی

ریاضیات: سید ابوالقاسم خوانساری

خارج فقه و اصول: آیت الله شیخ محمد حسین اصفهانی و آیت الله نائینی

رجال: آیت الله حجت کوه کمری

آثار شاخص

علامه طباطبایی دو اثر شاخص دارد، که بیشتر از سایر آثار مورد توجه قرار گرفته است. نخست تفسیر المیزان است، که در 20 جلد و طی 20 سال به زبان عربی تألیف شده است. در این تفسیر از روش «تفسیر قرآن به قرآن» استف