خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: ایرانی‌ها از سالهای گذشته یعنی درست از زمانی که گردشگری مفهوم ویژه‌ای در کشور پیدا کرد، چمدان‌های خود را بستند و عازم سفر شدند. آنها سفر خود را به کشورهایی انجام دادند که پول زیادی نمی‌خواست و دردسر زیادی هم نداشت. یکی از این کشورها ترکیه بود. سال‌ها پیش این کشور برای آنها تنها مفهوم خروج از کشور برای پیدا کردن کار داشت. اما رفته‌رفته با سیاستی که دولت ترکیه برای جذب گردشگر پیش برد، امکانات و زیرساخت‌های گردشگری این کشور تکمیل شد و با برداشتن ویزا، راه‌های ورود گردشگران را به کشور خود آسان کرد. تا جایی که اکنون مهمترین صنعت درآمدزای ترکیه، گردشگری است.
ایرانی‌ها نیز همیشه و از سال‌ها دور مهمان این کشور بوده‌اند چون هم نزدیک بود و ویزا نمی‌خواست و هم امکانات مناسبی را برای گردش آنها فراهم می‌کرد. همین شد که در طی سالهای اخیر تعداد پروازها به سمت ترکیه افزایش یافت و هر کسی هر زمان که می‌خواست به استانبول می‌رفت. حتی ریل مسافربری نیز برای آن تعریف شد و هر روز یک قطار به آنکارا می‌رفت.
حضور گردشگران ایرانی در ترکیه زیاد و تاثیر گذار شد اما وقتی حملات تروریستی در ترکیه بوجود آمد و یا برخی از ایرانی‌ها مشاهده کردند که ماموران کمرگ ترکیه با هموطنان شان در برخی از موارد چه رفتارهایی می‌کنند، از میزان سفر خود به این کشور کاستند به همین دلیل بلافاصله مقامات ترکیه درصدد رفع اختلافات آمدند و درباره حملات تروریستی رسما اعلام کردند که در صنعت گردشگری آنها تاثیرگذار بوده و خواهان این هستند که دوباره ایرانیان به کشورشان سفر کنند. هنوز هم ایرانی‌های زیادی برای سفر ارزان و یا خرید و حتی گرفتن وقت سفارت برای کشورهایی که سفارتخانه‌ای در ایران ندارد، به ترکیه می‌روند و هنوز هم این کشور رتبه اول را در جذب گردشگر ایرانی دارد.
تلاش عربستان برای بازپس گیری بازار سفر ایران
غیر از ترکیه عربستان و عراق هم از مهمترین مقاصد ایرانی‌ها هستند. عربستان هر سال میزبان تعداد زیادی از ایرانی‌هایی است که برای سفر حج و یا عمره به این کشور می‌روند. دولت عربستان نیز پس از اتفاقاتی که برای حجاج ایرانی افتاد درصدد این بود که دوباره تلاش خود را برای بازپس گیری بازار گردشگران ایران انجام دهد چرا که ایران اعلام کرده بود پس از فاجعه منا ایرانی‌ها به حج نمی‌روند. شرایط سفر به عربستان اما در سال جاری و به واسطه برخی مذاکرات تغییر کرد.
اگرچه زمانی ایران و عراق نیز با هم بر سر جنگ تحمیلی اختلاف داشتند و ایرانی‌ها برای سفر این کشور را مخاطب قرار نمی‌دادند اما اکنون این کشور به واسطه شهرهای زیارتی نجف، کربلا و سامرا یکی از مقاصد مهم زائران ایرانی شده است. سفر ایرانیان در زمان اربعین به عراق و حجم مسافران این دیار گواه این موضوع است. ایرانی‌ها حتی اگر در عراق خدمات گردشگری مناسبی هم نگیرند اما بازهم برای زیارت این کشور را جزو مقاصد سفر خود انتخاب می‌کنند و در ایام تعطیل به خصوص ایام مذهبی حتما آن را در فهرست قرار می‌دهند.
غیر از این دو کشور که ایرانیان با هدف زیارت به آن سفر می‌کنند سوریه نیز تا پیش از شرایط جنگی سالهای اخیر، یکی از مقاصد سفر ایرانی‌ها بود که معمولا با سفر به شهر وان ترکیه ترکیب می‌شد. اما سفر به امارات نیز به عنوان جزیره ای عربی همواره مقصد گردشگری ایرانی‌ها بوده است با این اختلاف که اگرچه اماراتی‌ها بدون ویزا به ایران می‌آیند اما ایرانی‌ها باید برای رفتن به شهر مهم و گردشگری آن یعنی دبی از ده روز قبل اقدام به گرفتن ویزا کنند.
دبی اگرچه تا چند سال پیش جذابیتی برای تفریح نداشت اما اکنون به لطف ساخت جاذبه‌های مصنوعی توانسته حتی گردشگران اروپایی را نیز جذب کند. با این وجود سفر به دبی با وجود بالارفتن نرخ ارز کم کم به یکی از مقاصد گران برای ایرانی‌ها تبدیل خواهد شد. چون همه تفریحات آن مصنوعی بوده و شامل پرداخت هزینه‌های هنگفت می‌شود.
محصلان در مالزی
اما مالزی همچنان در رده کشورهای ارزان قیمت برای ایرانی‌هاست ضمن اینکه نیازی به گرفتن ویزا ندارد و همیشه میزبان دانشجویان بوده است. چرا که مراکز تحصیلی فراوانی دارد و شرایط گرفتن بورس تحصیلی در آن نیز آسان تر از کشورهای اروپایی است. سفر به این کشور نیز برای والدین محصلان آسان بوده است. اما یکی دیگر از مهمترین دلایل سفر آنها این است که تعداد مسلمانان در این کشور کم نیست بنابراین به راحتی می‌توان به غذاهای حلال و یا مساجد مراجعه کرد.
پیدا کردن غذای حلال و یا غذایی که باب میل ایرانی‌ها باشد نیز یکی دیگر از دلایل سفر مردم کشورمان به کشورهای خارجی است. تایلند توانسته این موضوع را به خوبی درک کند به همین دلیل در تلاش است تا غذاهای حلال خود را به ایرانیان معرفی کند آنها در هر نمایشگاهی که در کشور برگزار شود، حضور می‌یابند و تبلیغات گردشگری خود را می‌کنند حتی در نمایشگاههای گردشگری غذای حلال طبخ می‌کنند تا به آنها بفهمانند که در تایلند هم می‌توان غذای حلال خورد و به جزایر زیبای آن سفر کرد و یا با ارزان ترین قیمت در بهترین هتلهای آن اقامت داشت.
این روند تا جایی پیش رفته که در ایران نهاد گردشگری تایلند ایجاد شده تا همواره سفر ایرانی‌ها به این کشور تبلیغ و تسهیل شود. مدتی پیش نیز دولت تایلند برای چند ماه ویزای این کشور را برای ایرانی‌ها لغو کرد.
لغو سفر به کشورهای دیگر در میزان سفر ایرانی‌ها بسیار مهم است به نحوی که تا خبری مبنی بر لغو روادید با کشوری شنیده می‌شود؛ چمدان ایرانها نیز بسته خواهد شد.
صف آرایی برای ورود به صربستان
همین چند روز پیش بود که صربستان برای ایرانیان و هندی‌ها ویزای خود را لغو کرد و تعدادی از ایرانیان بار خود را برای سفر به این کشور بستند اما متوجه شدند که این اقدام از دوم سپتامبر اجرایی می‌شود و باید تا آن زمان صبر می‌کردند به همین دلیل یا مجبور به گرفتن ویزا شدند و یا از سفرشان منصرف. اما غیر از صربستان که به عنوان بازار جدید سفر ایرانی‌ها در حال شکل گیری است، مراکش نیز از سال گذشته با ایجاد خطوط پروازی جدید، به فهرست مقاصد جدید گردشگری ایرانی‌ها اضافه شده است اما هنوز ویزای خود را برای ایرانها لغو نکرده است ولی هند نیز در تلاش است که اگرچه مسافران ایرانی زیادی دارد اما این تعدادگردشگر را با لغو ویزای خود افزایش دهد.
لغو ویزا در سفر ایرانی‌ها به گرجستان بسیار تاثیر گذار بود چون در مدت دو سال اخیر که این اقدام عملیاتی شد؛ مردم کشورمان گردشگری این کشور را متحول کردند تا جایی که فروردین امسال سفیر ایران در تفلیس براساس آمارهای ارائه شده از سوی سازمان گردشگری گرجستان اعلام کرد که سفر ایرانی‌ها به این کشور با افزایش ۴۳۸ درصدی همراه بوده است.
حتی اهانت به گردشگران ایرانی در فرودگاه این کشور نیز به سرعت با عذرخواهی مسئولان در گرجستان رو به رو شد تا مبادا این بازار از کشورشان گرفته شود.
اما نزدیکی فرهنگ میان گرجی‌ها و ایرانی‌ها نیز در میزان سفر آنها به این کشور بی تاثیر نیست. غذاها و برخی از آداب و رسوم مشترک بین دو کشور موجب حس خوشایند سفر به چنین کشوری می‌شود.
همسایگان خوشبخت!
اما این همه دلیل سفر به یک کشور نیست. بلکه میزان پروازهای مستقیم از ایران به کشور دیگر و یا باز شدن راه‌های سفر به آن در میزان سفر ایرانی‌ها بسیار تاثیر گذار است. روسیه این راه را باز کرده و سالانه پذیرای گردشگران زیادی است اما به دلیل سرمای زیاد در این کشور هنوز نتوانسته در فصل سرد سال گردشگری را به سمت خود جذب کند چون ایرانی‌ها سرمای زیاد را به خصوص در زمان سفر نمی‌پسندند. با این وجود مسکو و سنت پترزبورگ از وجود ایرانی‌ها سود زیاد برده‌اند و روسیه اکنون در حال تبلیغ برای سفر به شهر سوچی است و در اقدام بعدی ویزا را برای گروه‌های توریستی و تجار لغو کرده است.
کشورهایی مانند هند، ارمنستان، آذربایجان نیز از محل ورود گردشگران ایرانی سودهای زیادی کرده اند ارمنستان و آذربایجان مقصد خیلی از ایرانیان است. به نحوی که برای سفر به این کشورها با اتوبوس‌های مسافربری ارزان قیمت هر روز مسیر وجود دارد.
اما غیر از کشورهایی که فاصله زیادی با ایران ندارند کشوری مانند آلمان و یا کانادا نیز از کنار حضور ایرانی‌ها به سودها رسیده اند چون ایرانیان زیادی در آلمان و کانادا زندگی می‌کنند که در مسیر رفت وآمد به ایران هستند و یا خانواده آنها به سبب حضور اقوام خود به این کشورها می‌روند و می‌آیند.
چقدر برای صنعت گردشگری همسایه‌ها هزینه می‌کنیم؟
ایرانی‌ها بابت سفرشان به این کشورها هزینه زیادی را از کشورمان خارج می‌کنند هر چند که سفر به برخی از آنها در برابر هزینه سفرشان به برخی از شهرها و جزایر ایران کمتر باشد اما این خروج ارز درحالی صورت می‌گیرد که بسیاری از این کشورها توریست به ایران نمی‌فرستند.
عبدالرضا مهاجری‌نژاد، مدیرکل دفتر برنامه ریزی و حمایت از توسعه معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده است که ۹ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۴۰ نفر در سال گذشته از ایران به کشورهایی مانند ترکیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان سفر کرده‌اند. در پنج ماه نخست امسال نیز سه میلیون و ۴۷۴ هزار و ۶۹۲ نفر از ایران خارج شده‌اند که این تعداد در مدت زمان مشابه سال گذشته، ۲ میلیون و ۸۷۵ هزار و ۲۰۳ نفر بوده است.
با وجود آمار زیاد سفر ایرانی‌ها این پرسش وجود دارد که ایرانی‌ها چقدر در سفرهای خارجی خود هزینه می‌کنند؟ و یا در حقیقت آنها چقدر ارز به کشورهای دیگر می‌برند؟ مرکز آمار ایران سال گذشته در یک گزارش اعلام کرد که در فصل بهار ۹۳ بیش از ۸۸۶ هزار و ۶۳۷ سفر خارجی انجام شده که در جریان این سفرها رقمی‌معادل ۲۱۳۹ میلیارد و ۹۹۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه‌کرد ایرانی‌ها در سفرهای خارجی شان بوده است.
بنابراین ایرانی‌ها برای هر سفر خارجی به طورمیانگین حدود ۲ میلیون و ۴۱۳ هزار و ۶۰۴ تومان هزینه کرده بودند. اما نکته اینجاست که در بهار سال ۹۳ نرخ دلار حدود سه هزار تومان بوده است و اکنون دلار به چهار هزار تومان رسیده است. بنابراین رقمی که از میزان خروج ۹ میلیون ایرانی در سال ۹۵ و هزینه کرد متوسط دو میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بابت هر سفر خارجی به دست می‌آید با توجه به میزان نرخ دلار در سال ۹۵ بسیار قابل توجه خواهد بود. شاید رقمی‌حدود ۲۱ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان!