خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-مرجان شیخی: در حالیکه چند روز بیشتر تا برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق باقی نمانده است، مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق با وجود مخالفت های دولت های همسایه عراق و مخالفت های آمریکا و برخی کشورهای غربی همچنان بر برگزاری همه پرسی در روز ۲۵ سپتامبر پافشاری می کند.
در خصوص تبعات برگزاری این همه پرسی برای مردم کردستان عراق و تاثیر آن در صف بندی سیاسی جریان های کرد در این اقلیم و همچنین اهداف پنهانی آمریکا و برخی کشورهای غربی در خصوص هدایت این پروژه بی ثبات کننده که در ظاهر با آن مخالفت می کنند و اهداف سیاسی مسعود بارزانی از این همه پرسی گفتگویی با صادق ملکی کارشناس ارشد مسائل منطقه داشته ایم که مشروح آن در زیر آمده است.
*همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق در حالی قرار است برگزار شود که برخی جریان ها ی کردی مثل گوران و جماعت اسلامی با آن مخالف هستند. از نقطه نظر جریانات کردی، برگزاری همه پرسی چه آثاری بر جریانات کردی داخل اقلیم خواهد داشت؟
وطن کردی برای بسیاری از کردها یک آرزوست اما رؤیاها جایی در صحنه سیاست ندارند. عرصه سیاست میدان عمل کارهای ممکن است. شرایط اقلیم، عراق و منطقه مساعد برای همه‌پرسی نیست.
این همه‌پرسی در حال حاضر شاید سبب شور و هیجان در شمال عراق شده باشد اما معمولاً احساسات ناسیونالیستی را شعور هدایت نمی نماید لذا می‌تواند در آغاز موجب اتحاد و حمایت اولیه احزاب گردد اما با شروع تبعات پرهزینه آن سبب افتراق اکراد خواهد شد. همه‌پرسی از نگاهی پرداختن به یک آرمان برای پوشش دادن به عدم مشروعیت بارزانی و دور شدن افکار عمومی کردهای عراق از فساد گسترده حاکم بر اربیل است.
همه‌پرسی در زمانی که دوره ریاست بارزانی به پایان رسیده و پارلمان تعطیل است نه تنها از نگاه بغداد بلکه از نظر اربیل نیز وجاهت قانونی ندارد. اگرچه بجز جریان گوران و جماعت اسلامی طرح همه‌پرسی بارزانی مورد استقبال اکثر قریب به اتفاق احزاب کردی قرار گرفته است اما بخش مهمی از این حمایت ناشی از شرایطی است که اقلیم و کردها از نظر اجتماعی با آن درگیرند. عدم موافقت با همه‌پرسی یعنی مخالفت با آرمانی که آبشخور بستر اجتماعی احزاب کردی است. احزاب کردی نمی‌خواهند بارزانی به تنهایی تبلور آرمانی هر چند دور یا خونین باشد.
*با توجه به موضع سخت بغداد و به ویژه شخص نخست وزیر عراق که همه پرسی را «بازی با آتش» خوانده است آیا احتمال برخورد نظامی بغداد با اربیل متعاقب برگزاری همه پرسی وجود دارد؟
برگزاری همه‌پرسی می‌تواند مقدمه جنگ باشد. روش العبادی در کشور داری، مبتنی بر اعتدال است. هنگامی که وی از بازی با آتش سخن بگوید، باید اربیل نگران مواضع رهبرانی چون مالکی و صدر باشد. اگر از منظر بارزانی و طالبانی کرکوک قلب کردستان است، برای بغداد نیز کرکوک خط قرمز جنگ است.
اگر همه‌پرسی برگزار شده و کرکوک و مناطق مورد مناقشه به اقلیم الحاق شوند اقلیم بطور خاص و عراق بطور عام روزهای خونین در پیش خواهد داشت. نه عراق چکسلواکی و نه خاورمیانه اروپا است. جدایی در عراق بسیار خونین، پر دامنه و فراگیر خواهد بود.
*آمریکا و انگلیس با همه پرسی مخالفت کرده اند. آیا آنها اساسا مخالف جدایی اقلیم هستند یا اینکه زمان آن را مناسب این اقدام نمی دانند؟ اساسا مخالفت آنها به چه دلیل است؟
منطقه خاورمیانه که کردها نقطه کانونی آن هستند در حال گذر از مقطعی سرنوشت ساز و پر ابهام است که نمی‌تواند نسبت به نتایج تحولات آن، نظر قطعی داد. از نظر کلی آمریکا هنوز متمرکز بر پروژه تجزیه در منطقه نشده اما با آن بازی کرده و در معادلات برای تنظیم رفتار کشورها از آن استفاده می نماید.
اگر روزی عراق تجزیه شود، عامل اصلی آن آمریکا خواهد بود. انگلیس و آمریکا به عنوان مهمترین عاملان ظهور سرطانی بنام اسرائیل مسلماً در بخش مهمی از دیپلماسی پنهان خود، موافق ظهور دولت کردی هستند که می‌تواند متحد استراتژیک تل اویو باشد. توجه داشته باشید واشنگتن زمان برگزاری همه‌پرسی را مناسب ندانسته است. در ارزیابی سیاست کشورها باید میان سیاست اعلامی و اعمالی آنان تفاوت قایل شد.
*واکنش احتمالی ترکیه به همه پرسی اقلیم چه خواهد بود؟ آیا برخورد نظامی آنکارا با اقلیم قابل تصور است؟
ترکیه فاصله زیادی از مواضع سنتی خود نسبت به اربیل گرفته است. آنکارا در گذشته رفتن اقلیم بسوی استقلال را دلیل شروع جنگ می دانست. اما ترکیه با گسترش روابط اقتصادی و بستن قرادادهای نفتی با اربیل علیرغم مخالفت بغداد، عملاً از عاملان اصلی شرایطی است که امروز اقلیم را بسوی همه‌پرسی برده است.
در حال حاضر نگاه آنکارا از سقف مخالفت با ظهور دولت کردی به کف رعایت حقوق ترکمن های کرکوک، تلعفر و... تقلیل یافته است. چندان به اظهارات رسمی مقامات ترکیه نباید اعتماد کرد. با توجه به نوع و گستره روابط آنکارا- اربیل اگر ترکیه بطور جدی به عملیاتی کردن اظهارات روی آورد، عدول اربیل از همه‌پرسی دور از انتظار نخواهد بود.